بازار بدهی ۳۰۴ هزار میلیارد تومانی؛ نقطه عطف اقتصاد کشور

محمدمهدی مومن‌زاده، کارشناس بازارسرمایه ضمن بررسی عملکرد بازار بدهی، تاریخچه راه‌اندازی و تولد این بازار را در همان سال‌های ابتدایی تأسیس بازار سرمایه در ایران اعلام کرد و گفت: عمر بازار بدهی در اقتصاد کشور ما به سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ برمی‌گردد و طی سال‌های اخیر با تغییر قانون بازار سرمایه، بازار بدهی با شکل توسعه‌یافته‌تری کار خود را آغاز کرده است. وی در خصوص جوان بودن بازار بدهی با تأکید بر اینکه برخلاف تصورات، این بازار از همان ابتدای تولد بورس و بازار سرمایه متولد شده است، گفت: بازار سرمایه معمولاً به چند بخش تقسیم می‌شود، یک بخش بازار سهام یا اوراق سرمایه‌ای که سهام و حق تقدم سهام و امثال آن را شامل می‌شود و بازار بدهی که انواع اوراق بدهی است که در دنیا با عنوان اوراق قرضه یاد می‌شود و در اقتصاد اسلامی تحت عنوان اوراق صکوک و مشتقه از آن یاد می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه توسعه بازار بدهی در کشور ما طی چند سال اخیر انجام‌ شده است، گفت: با وجود سابقه زیاد اما بازار بدهی شاید نیازمند تحلیل‌های بیشتر و توسعه ادبیات است. از سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ که بورس در کشور راه‌اندازی شد از پنج شرکتی که اولین اوراق را منتشر کردند، سه شرکت اقدام به انتشار اوراق بدهی و دو شرکت اقدام به انتشار اوراق سهام کردند و به ‌این ‌ترتیب اوراق قرضه عباس‌آباد، اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه از همان دوران وجود داشت مومن‌زاده با اشاره به اینکه تا سال ۱۳۵۷ اوراق قرضه در بازار سرمایه مورد معامله قرار می‌گرفت و پس ‌از آن به دلیل تغییر ساختار کشور به اوراق مشارکت تبدیل شد، ادامه داد: در همان دوران نیز اوراق مشارکت بیشتر توسط بانک‌ها منتشر می‌شد تا سال ۱۳۸۴ که قانون بازار اوراق بهادار نقطه عطفی در بازار سرمایه کشور ایجاد کرد و گام موثری با قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی برای این بازار برداشته شد. وی با تأکید بر اینکه این قانون مجوز طراحی و توسعه نهادهای جدید مالی را برای شکل‌گیری ابزارهای جدید فراهم کرد، افزود: به عنوان اولین ابزار، اوراق اجاره تعریف، تصویب و منتشر شد، پس‌ از آن اوراق مرابحه وارد بازار بدهی شد و به دنبال آن مجموعه‌ای متنوع از انواع اوراق صکوک را داشتیم. اوراق منفعت، اوراق رهنی، خرید دین و اوراق بیمه اتکایی نیز انواع ابزارهایی هستند که امکان تأمین مالی بخش‌های مختلف را فراهم می‌کنند. بر اساس همین موارد است که امروز بازاری با ارزش اسمی ۳۰۴ هزار میلیارد تومان داریم که این رقم، اتفاق بسیار مهمی برای اقتصاد ایران است. مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مجد سامان در ادامه بررسی ویژگی‌های بازار بدهی با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذاری در ابزارهای این بازار گزینه بسیار جذاب‌تری از سپرده‌های بانکی برای سرمایه‌گذاران حقیقی است، گفت: ورود نقدینگی‌های خرد به بازار بدهی باعث می‌شود، نقدینگی به بخش مولد اقتصاد تزریق شود. به همین دلیل با عنوان اوراق بدهی نام‌گذاری شده تا ناشر به شکل استقراض از بازار بدهی تأمین مالی کند. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه اقتصاد کشور ما سال‌هاست که با محوریت بانک‌ها تأمین مالی انجام می‌دهد، ادامه داد: این در حالی است که در تمامی بازارهای مالی دنیا تأمین مالی فعالیت‌های کوچک و متوسط توسط بانک‌ها و تأمین مالی شرکت‌های بزرگ در بازار سرمایه انجام می‌شود، بر همین اساس نیز در سیاست‌های برنامه ششم توسعه به رشد و توسعه بازار بدهی تأکید شده تا باعث کاهش فشار مالی به سیستم بانکی شودضمن آنکه تأمین مالی از بازار سرمایه بلندمدت‌تر و راحت‌تر است.این در حالی است که منابع بانکی باید به سمت تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط هدایت شوند. وی از دیگر مزیت‌های مهم بازار بدهی را شفافیت و نظارت دقیق بر تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و ناشران این اوراق دانست و گفت: نظارت چندلایه در طرح تأمین مالی از بازار سرمایه یکی از ویژگی‌های بسیار مهم بازار بدهی به شمار می‌رود و این در حالی است که گاه شاهد هستیم چنین نظارت‌هایی برای دریافت تسهیلات در بازار پول به‌خوبی اجرا نمی‌شود. در این بازار ابزارهایی طراحی‌شده که حتی می‌تواند برای شرکت‌های کوچک و متوسط تأمین مالی کند. خلاقیت در طراحی و تعریف ابزارهای متنوع برای حوزه‌های مختلف از پروژه‌های بزرگ تا بنگاه‌ها و پروژه‌های تولیدی کوچک که ویژگی بسیار مهمی است.