وقت کشی برای احیای بورس

گروه بازارسرمایه|

سرخ‌پوشی شاخص بورس طی هفته‌ها و روزهای اخیر صدای سهامداران را درآورده است. بازار سرمایه به صورت فرسایشی بر مدار نزولی سیر می‌کند این فرسایش در حالی است که اجرای برخی قوانین و دستورالعمل‌های ناهماهنگ با ذات بازار، وضعیت پیچیده‌ای را برای بازارسهام به وجود آورده است. درحالی که مسوولان و همچنین سیاست‌گذاران بر روی اجرای برخی از قوانین دست و پا شکسته همانند دامنه نوسان نامتقارن پافشاری می‌کنند تا شاید راه نجاتی برای بازار باشد اما هیچ اتفاق خوشایندی رخ نمی‌دهد و همچنان صف‌های فروش قفل هستند و نقدشوندگی تالار شیشه‌ای به پایین‌ترین حد خود رسیده است. در شرایط حال حاضر که سهامداران علاقه‌ای به ماندن در این بازار را ندارند، فعالین و کارشناسان بورسی بر این نظرند که اجرای برخی قوانین می‌توانست بازار را در یک زمان کوتاه از روند فرسایشی مدار نزول خارج کند و به تعادل برساند.

چند و چندین ماه است که بازارسهام درحال اصلاح قیمت است و تقریبا می‌توان گفت از یک شیوه شکست خورده تبعیت می‌کند که در سال‌های 1392 و 1393 در بازار اجرایی شد آن زمان هم فعالان و کارشناسان بورسی بر این عقیده بودند که دامنه نوسان وضعیت نامطلوبی برای بازار پدید خواهد ساخت و در سال 1399 نیز دامنه نوسان بر روی بازار اجرا شد و تاکنون ادامه دارد و شاهد روند اصلاحی در بازار هستیم و همین موضوع باعث شد که سرمایه‌ها از بورس خارج و وارد بازارهایی همچون رمز ارزها شود و این موضوع برای اقتصاد کشور از جمله بورس سودی ندارد بلکه زیان بار نیز است.

     دامنه نوسان اجرایی شود یا خیر؟

«تعادل» در نظرسنجی خود از میان فعالین و کارشناسان بازارسرمایه سوالی مبنی بر آیا دامنه نوسان باید در بازار اجرایی شود یا خیر بررسی کرد. دامنه نوسان نامتقارن از 25 بهمن ماه سال گذشته در بازار سهام اجرایی شده و نقدشوندگی سهام موجود را حد قابل توجهی کاهش داده است. در این بین 47درصد کارشناسان و فعالین بازار نسبت به افزایش دامنه نوسان رای داده بودند و 30 درصد نیز عدم تغییر دامنه نوسان را خواستار بودند و حدود 23 درصدنیز با حذف کامل دامنه نوسان موافق بودند.

     توجه به منافع سهامداران بازار

یکی از کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه دامنه نوسان نامتقارن مشکلات نقدشوندگی بازارسرمایه را افزایش داده و طولانی کرده است، می‌گوید: با محدودیت‌های فعلی دامنه نوسان، موجی از بی‌اعتمادی نسبت به بازار سرمایه به راه افتاده است. سهامدارانی که تجربه سرمایه‌گذاری طولانی در تالار شیشه‌ای را ندارند ناامیدتر از سایر بازارها در صفوف فروش به بست‌نشینی خود ادامه می‌دهند. تصمیماتی که در بازار سرمایه به اجرا درآمد به ضرر منافع سهامداران تمام شد. تصمیماتی که به جای متعادل کردن بازار بی‌اعتمادی مردم به بورس و فرار سهامداران را رقم زد. بخشی از تغییر روند اصلاحات نیازمند تغییرات در رفتار سازمان بورس است. اعضای شورای عالی بورس و متولیان بورسی بارها اعلام کرده‌اند که با شیوه فعلی مدیریت بازار مخالفند و برخی دستور‌العمل‌ها مورد تایید این مجموعه نیست، اما از سوی دیگر شاهد اجرای آن در بازار هستیم این در حالی است که باید مشخص شود دامنه نوسان نامتقارن با وجود این همه مخالف برچه اساسی همچنان اجرا می‌شود. 

بررسی در تصمیماتی که سیاست‌گذار بورسی برای بازار سرمایه اتخاذ کرده نشان می‌دهد در این تصمیمات منافع سهامداران بررسی دقیق نشده است. مشکلاتی که گره معاملاتی و دامنه نوسان نامتقارن به وجود آورد این موضوع را نشان می‌دهد. در همین راستا بارها کارشناسان این بازار به سیاست‌گذار حذف دامنه نوسان و به دنبال آن افزایش حجم مبنا را که صد درصد منافع سهامداران را پوشش می‌دهد پیشنهاد دادند اما بدون توجه به عواقب این دستورالعمل‌ها به تعادل نرسیدن بازار، طولانی شدن پروسه اصلاح قیمت‌ها و خروج بی‌سابقه سهامداران را مشاهده کردیم. اظهارات ضد و نقیض سیاست‌گذار پولی در مورد نرخ سود بانکی از یکسو و از سوی دیگر قیمت‌گذاری دستوری و تعزیراتی دولت در برخی کالاها از جمله فولاد، مواد اولیه صنایع غذایی و برخی کالاهای مورد نیاز شرکت‌های خودروسازی با وعده حمایت از بورس تضاد فاحشی دارد، روند تعادلی بازار را با مشکلات بیشتری مواجه کرد و بازگشت سرمایه‌داران به بورس را دشوار کردند. یکی دیگر از کارشناسان بازارسرمایه نیز درخصوص دامنه نوسان اظهار می‌کند: جریان حرکتی بازار سرمایه همچون هفته‌های گذشته بود و بنده به شخصه معتقد هستم که بازار سهام تنها با یک روز مثبت شدن نمادهای شاخص‌ساز، شاخص با توجه به وجود دامنه نوسان، عملکرد مثبت داشته است و همین مساله موجبات این موضوع را فراهم می‌سازد که ریزش شاخص در طول یک هفته، شدت کمتری به خود بگیرد. اگر اقدامی موثر و کارشناسانه برای بهبود وضعیت بورس انجام نشود، همین شرایط و روند فعلی در بازار ادامه‌دارخواهد بود. طی روزهای گذشته شاهد بودیم که اعتراضات برخی از سهامداران از تهران به برخی از شهرستان‌ها نیز منتقل شده است. این فرآیند اعتراضات و تجمعات اصلا نتیجه خوبی برای ادامه بازارسهام ندارد. از آنجایی که وعده‌ها و صحبت‌ها یا اثرگذار نیست یا به‌طور کامل عملی نمی‌شود، بی‌اعتمادی در بازارسهام گسترش یافته و صف‌های فروش حرف اول را در بازار سرمایه می‌زند. البته با توجه به شرایط موجود و روند معاملات طی روزهای اخیر و واکنش خاص سهامداران و بازار نمی‌توان نظر تخصصی و کارشناسانه‌ای برای روند معاملات داشت.

با وجود این دست از سیگنال‌ها برای بورس اوراق بهادار، واکنش خاصی از آن دیده نمی‌شود و همچنان آن جو هیجانی در بازارسهام وجود دارد. مذاکرات برجام شاید از مهم‌ترین ابهامات موجود برای بازار باشد اما در عمق بازار دلیلی برای ریزش‌های ممتد وجود ندارد، بنابراین این ریزش‌ها ناشی از بی‌اعتمادی و رفتارهای هیجانی است.نیاز اصلی بازار نقدینگی است و تا زمانی که تزریق نقدینگی در بازار سرمایه به شکل درست صورت نگیرد و چرخش و ورود و خروج پول در بازارسهام پایین باشد، تحرکی در بازار دیده نمی‌شود.

     چه خبر از وضعیت بازار؟

در پایان معاملات روز گذشته، شاخص کل بورس پس از رشد ۱۵هزار و ۷۲۳واحدی شاخص کل معادل با ۱.۳درصد در ارتفاع یک میلیون و ۲۰۲هزار واحدی قرارگرفت و همچنین شاخص کل هم‌وزن با کاهش ۰.۰۳درصدی مواجه شد. آخرین قیمت ۷۵نماد حداقل یک درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش یافته و ۴۶۷نماد با کاهش بیش از یک درصدی قیمت همراه بوده‌اند. حقوقی‌هادر روز مذکور حدود ۱۷۰میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج کردند. نمادهای «خساپا»، «شپنا»، «خودرو»، «برکت»، «فملی»، «شستا» و «خگستر» در گروه پرتراکنش‌های بورس و نمادهای «کرمان»، «ذوب»، «شگویا»، «بپیوند»، «آریا»، «بگیلان» و «پیزد» در گروه پرتراکنش‌های فرابورس قرار گرفتند. ارزش کل معاملات خرد بورس و فرابورس نیز در مجموع به بیش از سه هزار و ۲۵۰میلیارد تومان رسید. حقوقی‌هادر چهارمین روز کاری هفته حدود ۱۷۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد سه هزار و ۲۵۰میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۲۳درصد یعنی ۷۵۰میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان پنج درصد از کل معاملات شد.بیشترین تزریق پول حقوقی به بازارسهام در سه گروه «بانک‌ها و موسسات اعتباری»، «استخراج کانه‌های فلزی» و «سیمان، آهک و گچ» رقم خورد در حالی که برآیند معاملات گروه‌های «فلزات اساسی» و «شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی» به نفع حقیقی‌ها تمام شد.

همچنین افزایش سهام حقیقی‌ها در ۳۱نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۸۲نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۱۹۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم ۳۳۰میلیارد تومان بود.