برکناری رییس‌کل
همتی در یادداشتی از رییس‌جمهور قدردانی کرد
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |
به دنبال تایید صلاحیت عبدالناصر همتی برای نامزدی انتخابات ریاست‌جمهوری، از آنجا که طرح موضوعات مختلف در دوره رقابت‌های انتخاباتی، می‌تواند روی عملکرد بانک مرکزی، نرخ ارز و سیاست پولی اثرگذار باشد، در نتیجه همتی در کلاب هاوس اعلام کرده که چند روز است که در بانک مرکزی حضور ندارد و اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی جای ایشان وظایف همتی را انجام می‌دهد. اقای کمیجانی در جلسات دولتی حضور یافته و قرار است که هیات دولت در مورد جایگزین همتی تصمیم‌گیری کند.
براین اساس، شایعات در مورد استعفای همتی یا اخراج او از دولت به شکل‌های مختلف مطرح شده و برخی گفته‌اند که همتی می‌تواند مانند آقای رییسی که رییس قوه قضاییه است و در رقابت‌ها حضور دارد، در مقام ریاست بانک مرکزی حضور یابد و به رقابت‌ها بپردازد. اما آقای روحانی معتقد است که رقابت‌های انتخاباتی از سوی همتی ممکن است باعث تضاد منافع و مشکلاتی در ماه‌های باقی مانده دولت شود. از سوی دیگر، عده‌ای از صاحب نظران افرادی مانند پورمحمدی معاون نوبخت را برای ریاست بانک مرکزی مطرح کرده‌اند و درحالی منابع خبری از انتصاب پورمحمدی به عنوان رییس کل جدید بانک مرکزی خبر می‌دهند که یک منبع مطلع در بانک مرکزی می‌گوید جایگزین همتی، کمیجانی خواهد بود. همزمان با تأیید اخبار برکناری عبدالناصر همتی از بانک مرکزی، بازار گمانه‌زنی و خبرها درباره رییس کل جدید بانک مرکزی داغ شده است.برهمین اساس نیز در خبرها آمد که حمید پورمحمدی معاون فعلی نوبخت در سازمان برنامه و بودجه به عنوان رییس کل جدید بانک مرکزی منصوب شده است.البته پورمحمدی دریافت حکم ریاست کلی را تأیید نکرده و اخبار مربوط را تکذیب کرده است. با این حال اما یک منبع مطلع در بانک مرکزی گفت که اکبر کمیجانی به عنوان جایگزین عبدالناصر همتی در ریاست کلی بانک مرکزی قطعی شده و این موضوع نیز در جلسه صبح با حضور رییس‌جمهور به او اعلام شده است.گفتنی است، اکبر کمیجانی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت به جای عبدالناصر همتی شرکت کرد.اما و اگرها درباره رییس کل جدید بانک مرکزی درحالی با حواشی همراه شده است که رابطه سازمان برنامه و بانک مرکزی در دوره مدیریت همتی چندان خوب نبود و اختلافات همتی و نوبخت در ماه‌های اخیر در مورد برداشت دولت از بانک مرکزی و کسری بودجه و ... بالا گرفته بود.مدیران بانک مرکزی خیلی از انتصاب پورمحمدی استقبال نکرده و ترجیح می‌دهند که اکبر کمیجانی قائم مقام فعلی بانک مرکزی اداره امور این بانک را برعهده بگیرد.شایعات مربوط به برکناری عبدالناصر همتی از ریاست‌کلی بانک مرکزی در روزهای گذشته مطرح شده بود که اتفاقا آثاری هم در بازار ارز و سرمایه داشت. آن‌طور که همتی در کلاب هاوس گفت: بحثی با رییس‌جمهور داشتیم، ایشان تأکید کردند «اگر در انتخابات بایستید، نمی‌توانید رییس‌کل بمانید چراکه در سیاست‌های پولی و ارزی اثر می‌گذارد»، من البته گفتم «تأثیری ندارد و می‌توانم بمانم.»، با این حال شنیده‌ام دیروز هم با چند نفر از دوستان اقتصادی برای جایگزینی من صحبت کردند، من مشکلی با تصمیم ایشان ندارم.همتی البته این را هم گفته است که دو روز است در بانک مرکزی حضور ندارد و مدیریت این بانک با اختیارات کامل، به‌عهده اکبر کمیجانی قائم‌مقام کنونی بانک مرکزی است.طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، حکم رییس‌کل بانک مرکزی 5ساله است و رییس‌جمهور در صورتی که از دوره تصدی رییس‌کل بیش از یک سال باقی مانده باشد، می‌تواند رییس‌کل بانک مرکزی را تغییر دهد.براساس این مصوبه رییس‌کل بانک مرکزی به‌پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و بعد از تصویب هیات دولت، با تأیید و حکم رییس‌جمهور نصب می‌شود و دوره تصدی ریاست‌کل بانک مرکزی پنج سال خواهد بود و انتخاب مجدد وی
بلامانع است.
گفتنی است، از سال 1339 تاکنون بانک مرکزی 20 رییس‌کل را به خود دیده است که هرکدام سیاست‌ها و عقاید متفاوتی در خصوص بانک‌داری و بازار پولی و ارزی داشتند و همین امر موجب شد اقتصاد ایران در سال‌های مختلف شاهد وقایع متفاوت ارزی و پولی باشد. ابراهیم کاشانی، علی‌اصغر پورهمایون، مهدی سمیعی، خداداد فرمانفرماییان، عبدالعلی جهانشاهی، محمد یگانه، حسنعلی مهران، یوسف خوش‌کیش، محمدعلی مولوی، علیرضا نوبری، سید محسن نوربخش، مجید قاسمی، سید محمدحسین عادلی، ابراهیم شیبانی، طهماسب مظاهری، محمود بهمنی، ولی‌الله سیف و عبدالناصر همتی روسای بانک مرکزی از سال 1339 تا 1400 بودند.
همتی از بانک مرکزی رفت
درحالی که پیش از این اخباری مبنی بر عزل رییس کل بانک مرکزی در فضای مجازی مطرح شده بود، رییس کل بانک مرکزی این موضوع را تلویحا تایید کرد و در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت هم حضور نداشت. به گزارش ایسنا، چند روزی است که پس از احراز صلاحیت عبدالناصر همتی برای کاندیدای ریاست‌جمهوری، اخبار تایید نشده‌ای مبنی بر «فشارها بر ارزپاشی بانک مرکزی برای کاهش نرخ ارز و مخالفت رییس کل این بانک» مطرح شده است.
در پی این موضوع، شب گذشته همتی در واکنش به این موضوع در کلاب هاوس با تاکید براینکه رییس‌جمهور درخواستی برای ارزپاشی از من نداشته‌اند، توضیح داد: رییس‌جمهور به من گفتند که اگر در رقابت‌ها بخواهید بمانید باید استعفا بدهید، من گفتم به نظرم مشکلی ندارد اما اگر شما نظرتان بر این است قبول می‌کنم. ایشان صاحب اختیار هستند و حتما تشخیص‌شان درست است. همچنین، طبق گفته وی، مدتی است که قائم بانک مرکزی امور این بانک را در دست گرفته است. در این زمینه، نیز در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت عبدالناصر همتی حضور نداشت و اکبر کمیجانی - قائم مقام رییس کل بانک مرکزی - در این جلسه حضور داشت.بر این اساس، این شائبه تقویت شده که همتی احتمالا دیگر رییس کل بانک مرکزی نیست. البته هنوز این خبر از هیچ مبادی رسمی تایید و اعلام نشده است.
انتصاب پورمحمدی در بانک مرکزی تکذیب شد
بعد از اعلام خبر انتصاب حمید پورمحمدی به عنوان رییس کل بانک مرکزی، مسوول دفتر او این موضوع را تکذیب کرد.همزمان با اعلام خبرهایی مبنی بر قطعی شدن حضور حمید پورمحمدی معاون فعلی سازمان برنامه در بانک مرکزی، مسوول دفتر او در پاسخ به تسنیم این خبر را تکذیب کرد.ساعتی قبل در خبرها آمد که حمید پورمحمدی معاون فعلی نوبخت در سازمان برنامه و بودجه به عنوان رییس کل جدید بانک مرکزی منصوب شده است.پورمحمدی دریافت حکم ریاست کلی را تأیید نکرده است.
سازمان برنامه و بودجه نیز در همین ارتباط اعلام کرده است:«شایعاتی دال بر انتصاب دکتر پورمحمدی معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان رییس کل بانک مرکزی در حالی منتشر شد که وی در جلسات داخلی در این سازمان به سر می‌برد. وی در واکنش به این شایعات گفت: این موضوع چند روز قبل مطرح شد ولی اینجانب به دلیل عدم آمادگی، پیشنهاد ریاست بانک مرکزی را نپذیرفتم.بنابراین تمامی اخبار در این زمینه فاقد صحت بوده و تکذیب می‌شود.»گفتنی است، همزمان با تأیید اخبار برکناری عبدالناصر همتی از بانک مرکزی، بازار گمانه‌زنی و خبرها درباره رییس کل جدید بانک مرکزی داغ شده است.اما و اگرها درباره رییس کل جدید بانک مرکزی درحالی با حواشی همراه شده است که رابطه سازمان برنامه و بانک مرکزی در دوره مدیریت همتی چندان خوب نبود و اختلافات همتی و نوبخت در ماه‌های اخیر در مورد برداشت دولت از بانک مرکزی و کسری بودجه و ... بالا گرفته بود.مدیران بانک مرکزی خیلی از انتصاب پورمحمدی استقبال نکرده و ترجیح می‌دهند که اکبر کمیجانی قائم مقام فعلی بانک مرکزی اداره امور این بانک را برعهده بگیرد.سید حمید پورمحمدی گل‌سفیدی در سابقه کاری خود معاونت اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه کشور، قائم‌مقام رییس کل بانک مرکزی، مشاور عالی رییس بانک مرکزی و معاون بانکی وزیر اقتصاد و دارایی را دارد.رسانه‌ها به این نکته پرداخته‌اند که پشت‌پرده سناریوی برکناری همتی از ریاست‌کلی بانک مرکزی همزمان با داغ‌شدن تنور انتخابات ریاست‌جمهوری چیست؟ تلاش همتی برای فاصله‌گذاری با کارنامه افتضاح دولت به سرانجام می‌رسد؟در زمان ثبت‌نام کاندیداهای ریاست‌جمهوری، البته قبل از عبدالناصر همتی، اسحاق جهانگیری، محمد شریعتمداری و عباس آخوندی هم ثبت‌نام کرده بودند ولی در نهایت شورای نگهبان اسامی 7 نامزد را به عنوان کاندیداهای احرازصلاحیت‌شده اعلام کرد که همتی یکی از آن 7 نفر بود. با داغ‌شدن تنور انتخابات ریاست‌جمهوری و البته افزایش انتقادات کاندیداها و منتقدان به عملکرد دولتِ روحانی، زمزمه‌هایی از افزایش اختلافات میان حسن روحانی و عبدالناصر همتی رییس‌کل فعلی بانک مرکزی و نامزد ریاست‌جمهوری، مطرح شد با این مضمون که همتی جلوی ارزپاشی روحانی ایستاد یا اینکه فشار روحانی به همتی برای انصراف از کاندیداتوری! شب گذشته و در کلاب هاوس، همتی رسماً به این شایعات مهر تأیید زد و اعلام کرد که بحثی با رییس‌جمهور درباره ادامه حضور در بانک مرکزی داشته است؛ آن‌طور که همتی روایت کرده است، روحانی به او گفته است که اگر در انتخابات ریاست‌جمهوری بایستد نمی‌تواند در بانک مرکزی بماند چراکه این موضوع به سیاست‌های پولی و ارزی ضربه می‌زند بر همین اساس نیز مذاکرات روحانی با چهر‌ه‌های اقتصادی برای حضور در بانک مرکزی آغاز شده است. با این حال به‌نظر می‌رسد که برخی رسانه‌ها معتقدند که همتی می‌خواهد برای ادامه حضور در صحنه انتخابات، از دولت و کارنامه سیاهش فاصله‌گیری کند.کارنامه اقتصادی در حوزه نقدینگی، تورم، ارز، بورس و... موجب شده است همتی برای فاصله‌گیری از دولت، تلاش کند و احتمالاً با همین فرضیه هم سناریوی برکناری از سوی روحانی توسط مشاوران او کلید زده شده است، آن هم درحالی که همتی به عنوان رییس‌کل بانک مرکزی نقش مستقیم در سیاست‌های پولی و ارزی داشته است و آنچه امروز در حوزه تورم و ارزی داریم، بخشی از آن ماحصل سیاست‌هایی است که او مستقیماً مجری آنها بوده است.تلاش همتی برای فاصله‌گذاری با دولت درحالی ادامه دارد که بررسی‌ها نشان می‌دهد دولت روحانی در دوره ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی با نرخ تورم سالانه بالای 40درصد و تورم نقطه‌ای بالای 60درصدی به‌جز سال 1374، رکورددار تورم در 63 سال اخیر (از سال1338 تاکنون) بوده است.علاوه‌بر تورم، سیاست‌گذاری همتی در حوزه نرخ ارز نیز کاملاً مورد نقد است، نرخ ارز در دوره 2.5ساله مدیریت وی در بانک مرکزی، بالاترین نوسان را در 40 سال اخیر داشته است، برای نمونه، نرخ ارز از حدود 9هزار و 155تومان در اولین روز تصدی مسوولیت بانک مرکزی (3 مرداد 97)، طی 2.5 سال با رشد شگفت‌انگیز 248درصدی به 31هزار و 856 تومان تا اواخر مهرماه سال 1399 رسیده است. گفتنی است، از سال 1357 تا خرداد 1400 بالاترین جهش سالانه نرخ ارز در سال‌های 1361، 1373، 1374، 1390، 1391، 1397 و 1399 رخ داده است. جهش نرخ ارز در سال 1361 حدود 46درصد، جهش سال‌های 1373 و 1374 حدود 46 و 53درصد، جهش سال‌های 1390 و 1391 حدود 73 و 68درصد، جهش سال 1397 حدود 87درصد و جهش سال 1399 (تا مهرماه) حدود 114درصد بوده است، بر این اساس مابقی نوسانات نرخ ارز حتی در دوره جنگ تحمیلی نیز کمتر از دوره ریاست همتی بر بانک مرکزی بوده است.گرچه در ماه‌های اخیر نرخ دلار تا کانال 23هزار و 22هزار تومان کاهش یافته است اما پرواضح است که همتی به‌خلاف ادعای خنثی‌سازی تحریم‌ها، نقشی در این کاهش نرخ ارز نداشته است و آن‌طور که کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار ارز اذعان کرده‌اند، بخشی از این کاهش نرخ در نتیجه تحولات سیاسی و درمجموع در نتیجه کاهش تنش‌های سیاسی بین ایران و امریکا بوده است.از مهم‌ترین نقدها به عملکرد دولت روحانی بورس و ضرر 80درصدی سهامداران بورسی است که اتفاقاً کارشناسان بورسی بیش از آنکه وزیر اقتصاد را در این ماجرا مقصر بدانند، تأکید می‌کنند که مسبب اصلی وضع موجود بورس، همتی رییس‌کل بانک مرکزی است؛ بورسی‌ها می‌گویند دستکاری نرخ سود توسط همتی موجب شد ریزش بورس آغاز شود.
دولت با پایان مسوولیت همتی در بانک مرکزی موافقت کرد
هیات وزیران با توجه به ورود عبدالناصر همتی به عرصه تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری که مانع از حضور کافی وی در بانک مرکزی و ایفای وظایف و مسوولیت‌های خطیر رییس کل در حوزه‌های حساس پول و ارز می‌شود، با خاتمه مسوولیت وی در سمت ریاست کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موافقت کرد.به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت، «اکبر کمیجانی» قائم‌مقام بانک مرکزی از این پس و مطابق قانون، تمامی وظایف و اختیارات رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را برعهده خواهد داشت.هیات وزیران همچنین از خدمات و زحمات عبدالناصر همتی در طول دوران تصدی ریاست وی بر بانک مرکزی قدردانی کرد. اکبر کمیجانی دارای مدرک دکترای اقتصاد از امریکا و استاد اقتصاد کلان دانشگاه تهران است. معاونت اقتصادی بانک مرکزی در سال‌های ۷۷ تا ۸۶ و ۹۲ تا ۹۳ و همچنین قائم‌مقام بانک مرکزی از سال ۹۳ تاکنون از جمله سوابق او است.
قدردانی همتی از رییس‌جمهوری
عبدالناصر همتی در یادداشتی از اعتماد رییس‌جمهوری به وی به خصوص در یکسال اول خدمتش، از حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی تشکر کرد.همتی در این یادداشت نوشت: کنار گذاشتن بنده از اختیارات رییس‌جمهوری است.وی افزود: بابت اعتمادشان به خصوص در یکسال اول خدمتم متشکرم.همتی گفت: وظیفه من دفاع از اصلاح روندهای اشتباه و مخالف رویه علم اقتصاد است. امیدوارم بابت این انجام وظیفه از من مکدر نشده باشند. وی تصریح کرد: من هم مثل همه مردم به خاطر دفاع ایشان از برجام مدیون ایشانم.
