سدی در برابر سوداگران

علی خسروشاهی

از آنجایی که بازار سرمایه از طرح مالیات بر عایدی معاف شده است، باید گفت که اثر سویی در این بازار ندارد؛ از طرف دیگر و در دیگر بازارها، با نگاهی به روح این قانون باید گفت اجرای این طرح اثرات مطلوبی بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خواهد داشت و سدی بر فعالیت سوداگران خواهد بود. به نظر بنده حتی جا داشت اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه در سال‌های قبل و پیش از این انجام شود، اما باید گفت تصویب و اجرای آن در همین مقطع هم اثرات مثبتی بر بازار‌ها و حتی بازارسرمایه خواهد داشت، زیرا در این شرایط امکان ورود نقدینگی به سمت تولید بیش از گذشته فراهم خواهد شد. این موضوع یعنی مالیات بر عایدی سرمایه چند سالی بین دولت و مجلس مطرح و در حال بررسی بود و مجلس اصرار داشت که آن را در قالب لایحه‌ای به مجلس ارایه کند، ولی در نهایت به شکل یک طرح در مجلس شورای اسلامی شکل گرفت و کلیات آن مورد تصویب قرار گرفت. با این حال، باید دید طرح مالیات بر عایدی سرمایه از مرحله تصویب تا اجرا چه روندی را طی خواهد کرد و  اینکه در مرحله عمل به چه میزان قابلیت اجرایی خواهد داشت. طی چند دهه گذشته به علت جلوگیری از اثرات مخرب معامله‌گران در روند معاملات، کدهای معاملاتی معامله‌گران و وابستگان درجه یک آنها با محدودیت معاملاتی مواجه بود، اما بررسی‌‌ها نشان داده است که لزوما ایجاد چنین محدودیتی سبب روان‌تر شدن یا شفافیت بهتر در معاملات نبوده است. در سال‌های اخیر مشخص شد که ایجاد محدودیت برای پرسنل کارگزاری‌ها و معامله‌گران، نه تنها به بهبود مشکل کمک نکرده بلکه سبب شده است تا همه معامله‌گران و آنهایی که با محدودیت‌‌های معاملاتی مواجه بودند به‌طور موازی از راه‌های دیگری معاملات خود را انجام دهند؛ بنابراین این محدودیت به کاهش شفافیت و کاهش اثرات سوء منجر نشد، بلکه سبب کاهش شفافیت در معاملاتی شد که به درستی قابل پیگیری نبودند. این اقدام باعث شفاف‌تر شدن معاملات می‌شود به‌طوری که می‌توان به راحتی هر کد را از نظر نحوه انجام معاملات رصد کرد؛ همچنین از این طریق می‌توان خطرات احتمالی موجود در کد‌هایی که صاحب واقعی آنها اشخاص دیگر هستند را به نحو مطلوب‌تری بررسی کرد. در نظر داشته باشید که این دسته از کدها برای سرمایه‌‌گذاران و معامله‌گران مشکلاتی ایجاد می‌کرد؛ براین اساس، ریسک ناشی از این مشکل نیز برطرف شد.