مواجهه با رمزارزها

غلامرضا مرحبا

موضوع ساماندهی بازار رمزارزها یکی از ضرورت‌هایی است که اقتصاد ایران هرچه سریع‌تر باید تصمیمات عاجلی در خصوص آن اتخاذ کند. رمزارزها و فناوری بلاک‌چین یکی از واقعیت‌های اقتصادی دنیای جدید است. مانند هر پدیده نوین دیگری، ضروری است که ابعاد و زوایای گوناگون موضوع به‌طور دقیق و اصولی بررسی شود. راهکارهای مواجهه با آن اندیشیده شود، مزایا و معایب آن مورد تحلیل قرار بگیرد و در نهایت نقشه راه تقنینی مناسب برای استفاده تدارک دیده شود. هر گونه تاخیر در برنامه‌ریزی قانونی باعث می‌شود تا پدیده‌های اقتصادی به جای مسیرهای روتین و قانونی وارد دالان‌های زیرزمینی و غیررسمی شوند. ناگفته پیداست که زیرزمینی شدن پدیده‌های اقتصادی (و اساسا هر پدیده دیگری) تبعات زیانبار فراوانی در جامعه ایجاد خواهد کرد و در نهایت خسارت به بار می‌آورد. در شرایطی که اقتصاد ایران در وضعیت تحریم‌ها قرار دارد و امریکا با استفاده از هژمونی دلار تلاش می‌کند تا فشار مضاعفی را متوجه اقتصاد و معیشت کشور کند، ایران باید به دنبال راهکارهایی باشد که بتواند هژمونی ایالات متحده در زمینه‌های پولی و مالی را از میان ببرد یا کم اثر کند. رمزارزها یکی از این گزاره‌هایی است که می‌تواند این هژمونی را خدشه‌دار کند. از سوی دیگر ایران ظرفیت‌های فراوانی هم در زمینه انرژی دارد و هم اینکه پتانسیل قابل توجهی در نیروی انسانی در حوزه‌های برنامه‌نویسی و حوزه‌های مرتبط با آن دارد. این ظرفیت‌ها در بخش استخراج رمزارزها برگ برنده محسوب می‌شود و باید از آنها به‌طور شایسته استفاده کرد. ضمن اینکه بعد از نوساناتی که بازار سهام کشور با آن دست به گریبان شد، بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی با کوچ از بورس، سرمایه‌های خود را وارد بازار رمزارزها کرده‌اند، رها کردن این جمعیت قابل توجه با سرمایه‌های فراوان، در یک اتمسفر ناشناخته برخلاف منافع ملی کشور است، بنابراین هر چه سریع‌تر باید نقشه راه تقنینی مناسب برای هدایت این سرمایه‌ها را فراهم کرد. بر اساس مجموعه این گزاره‌های کلیدی است که مجلس مدت‌ها قبل از دولت درخواست کرد تا لایحه‌ای را برای ساماندهی بازار رمز‌ارزها ارایه کند تا در قالب یک نقشه راه قانونی، فعالیت در این بخش به  صورت شفاف برنامه‌ریزی شود. متاسفانه دولت به دلایل گوناگون این لایحه را ارایه نکرد تا اینکه در نهایت مجلس تصمیم گرفت در قالب یک طرحی موضوع را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. طرحی که در آن تکالیف بخش‌ها و وزارتخانه‌های مختلف دیده شده و  هماهنگی‌های لازم در نظر گرفته شده است. با توجه به ارتباط موضوع رمزارزها با وزارتخانه‌های ارتباطات، نیرو، اطلاعات، اقتصاد و سایر بخش‌ها و حوزه‌ها مانند بانک مرکزی و... ضروری است که موضوع از جنبه‌های مختلف بررسی و وظایف هر بخشی در آن تعیین شود.معتقدم هر گونه مواجهه سلبی با پدیده‌های نوینی از نوع رمزارزها باعث محرومیت کشور از ظرفیت‌های احتمالی این پدیده‌ها خواهد شد. اقتصاد ایران هم با توجه به ابعاد مختلف موضوع باید تلاش کند تصویر شفافی از فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها را در یک بستر قانونی فراهم کند. در شرایط فعلی بسیاری از فعالان این حوزه به‌طور غیر رسمی و غیرقانونی اقدام به استخراج رمزارزها با استفاده از انرژی ارزان داخلی می‌کنند. از سوی دیگر نه مالیاتی برای این فعالیت اقتصادی پرداخت می‌شود و نه نظارت‌های لازم بر این نوع فعالیت‌ها اعمال می‌شود. تعیین نقشه راه قانونی می‌تواند مشکلاتی که در این حوزه ایجاد شده را پوشش دهد و شفاف‌سازی لازم را به وجود بیاورد. لازمه این برنامه‌ریزی‌ها پرهیز از حاشیه‌سازی و فضاسازی‌های غیر واقعی است. باید اجازه داده شود تا موضوع از منظر کارشناسی و در بستر تخصصی بررسی و در خصوص آن تصمیم‌گیری شود. برخی اطلاع‌رسانی‌های اخیر تناسبی با واقعیات ندارد و نمی‌تواند کمکی به برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌سازی‌ها کند. در نهایت از دل جلسات کارشناسی با تشکل‌های مرتبط، فعالان این حوزه و کارشناسان اقتصادی تلاش خواهد شد تا بهترین تصمیم که هم متناسب با بهبود فضای کسب و کار کشور باشد و هم اینکه منافع ایرانیان در آن لحاظ شده باشد، اتخاذ شود.