روایت آماری هفت ساله از برق

تعادل |

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، از سال 1393 تا 1399، میزان تولید برق به جز سال 1397، در سایر سال‌ها همواره در حال افزایش بوده، که میانگین رشد سالانه تولید برق طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود 4 درصد است. مطابق آمارها، تولید برق در سال 1399 نیز حدود 341 میلیارد کیلووات ساعت بوده که نسبت به سال قبل از آن با افزایش حدود 4 درصدی همراه است. فروش داخلی برق نیز طی بازه مذکور همواره روندی افزایشی را طی کرده و در سال 1399 به 287میلیارد کیلووات ساعت رسیده که نسبت به سال قبل، افزایش 5.7 درصدی داشته است. میانگین رشد سالانه فروش داخلی برق نیز طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود 4.8 درصد است. همچنین تراز بازرگانی برق طی بازه هفت ساله منتهی به سال 1399، همواره دارای مازاد بوده که در سال 1399 به بیشترین رقم یعنی 7.1 میلیاردکیلووات ساعت می‌‌رسد. تجارت برق در سال 1399 در مجموع حدود 12.5 میلیارد کیلووات ساعت بوده که 9.8 میلیارد کیلووات ساعت از آن را صادرات و 2.7 میلیارد کیلووات ساعت را واردات تشکیل داده است.

     تولید و فروش برق 

براساس گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، از سال 1393 تا 1399، میزان تولید برق به جز سال 1397، در سایر سال‌ها همواره در حال افزایش بوده است. میانگین رشد سالانه تولید برق طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود 4 درصد است. تولید برق در سال 1399 نیز حدود 341 میلیارد کیلووات ساعت بوده که نسبت به سال قبل از آن با افزایش حدود 4 درصدی همراه است. فروش داخلی برق نیز طی بازه مذکور همواره روندی افزایشی را طی کرده و در سال 1399 به 287میلیارد کیلووات ساعت رسیده که نسبت به سال قبل، افزایش 5.7 درصدی داشته است. میانگین رشد ساالنه فروش داخلی برق نیز طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود ۴.۸ درصد است.  نسبت فروش داخلی به تولید طی سال‌های 1393 تا 1399 بین 80 تا 84 درصد متغیر بوده و بیشترین مقدار آن (۸۴ درصد) مربوط به سال 1399 است. مازاد تولید برق نیز طی بازه مذکور در سال 1399 حدود 54 میلیارد کیلووات ساعت بوده که نسب به سال قبل از آن، حدود 2 هزار کیلووات ساعت کمتر است. به‌رغم همه‌گیری کووید-19 و اعمال تعطیلی‌ها و محدودیت‌های گوناگون در سال 1399 فروش برق طی سال مزبور با افزایش همراه بوده است.

     مقدار تولید برق بر حسب نوع موسسه

همواره طی سال‌های 1393 تا 1399 سهم سایر موسسات از تولید برق بیشتر از سهم وزارت نیرو بوده است. در سال 1399 حدود 60 درصد، معادل 204 میلیارد کیلووات ساعت، از کل برق تولیدی توسط سایر موسسات، و 40 درصد آن، معادل 139 میلیارد کیلو وات ساعت، توسط وزارت نیرو تولید شده است. برق تولید شده توسط سایر موسسات در سال 1399 نسبت به سال 1398 با افزایش 11 درصدی همراه بوده؛ این درحالی است که میزان تولید برق وزارت نیرو در سال مذکور نسبت به سال قبل، 4 درصد کاهش یافته است. با توجه به رشد 4 درصدی تولید برق در سال 1399، تنها عامل تحقق رشد مزبور، رشد تولید در سایر موسسات (با سهم ۶.۲ واحد درصد) بوده که حتی افت تولید در نیروگاه‌های متعلق به وزارت نیرو را نیز جبران کرده است.

     مقدار تولید برق بر حسب نوع نیروگاه

طی هفت سال گذشته یعنی از سال 1393 تا 1399 سهم نیروگاه‌های گازی و چرخه طبیعی، در تولید برق کشور از سایر انواع نیروگاه‌ها بیشتر بوده که پس از آن نیروگاه‌های بخاری و آبی، دیزلی، بادی و اتمی قرار داشته‌اند.  در سال 1399 برق تولید شده توسط نیروگاه‌های گازی و چرخه ترکیبی، حدود 230 میلیارد کیلو وات ساعت بوده که نسبت به سال قبل از آن، حدود 2 درصد افزایش داشته است. تولید برق نیروگاه‌های بخاری نیز از ۸۵.۸ میلیارد کیلو وات ساعت در سال 1398 به ۸۴.۸ میلیارد کیلو وات ساعت در سال 1399 (کاهش 1 درصدی) رسیده است. نکته قابل توجه در خصوص تولید برق توسط نیروگاه‌ها در سال 1399، افزایش 55 درصدی تولید برق توسط نیروگاه‌های آبی، دیزلی، بادی و اتمی نسبت به سال 1398 است. میزان تولید نیروگاه‌های آبی، دیزلی، بادی و اتمی در سال 1399 حدود 29 میلیارد کیلو وات ساعت است. در مجموع عامل مهم در افزایش 4 درصدی تولید برق در سال 1399، افزایش تولید نیروگاه‌های گازی و چرخه ترکیبی و با سهم ۷.۹ واحددرصد است.

     مقدار فروش برق بر حسب نوع مصرف

از سال 1393 تا 1397 بیشترین سهم از مصرف برق متعلق به مصارف صنعتی و خانگی بوده که در برخی از سال‌ها مصرف برق خانگی از صنعتی بیشتر و در برخی از سال‌ها عکس آن اتفاق افتاده است. از سال 1398 مصرف برق صنعتی از خانگی بیشتر شده و در سال 1399 به ۱۰۴ میلیارد کیلو وات ساعت رسیده که نشان‌دهنده افزایش 10 درصدی نسبت به سال قبل است. طی سال 1399 مصرف برق کشاورزی و خانگی نیز نسبت به سال 1398 به ترتیب با افزایش 7 درصدی و 4 درصدی همراه شده است؛ در مقابل مصرف برق روشنایی معابر، سایر مصارف و عمومی به ترتیب کاهش 3 درصدی، 2 درصدی و 1 درصدی داشته‌اند.  در میان بخش ‌های مصرف‌کننده برق، میانگین رشد سالانه مصرف برق صنعت طی 5 سال منتهی به سال 1399 حدود 8 درصد بوده که بیشترین میانگین رشد را در مقایسه با سایر بخش‌ها نشان می‌دهد. پس از صنعت، میانگین رشد سالانه مصرف برق بخش خانگی (۴.۱) از سایر بخش‌ها بیشتر بوده است. همانطور که پیشتر نیز اشاره شد کل فروش داخلی برق در سال 1399 رشد ۵.۷ درصدی را نسبت به سال 1398 داشته است. عامل موثر در رشد فروش داخلی طی سال مزبور، افزایش مصرف برق بخش صنعت با سهم ۳.۶ واحد درصدی بوده است. پس از صنعت، مصرف برق خانگی و کشاورزی با سهم۱.۴ واحد درصدی و 1 واحد درصدی بیشترین تاثیر در رشد کل فروش برق در سال 1399 را داشته‌اند. 

     صادرات و واردات برق

تراز بازرگانی برق طی بازه هفت ساله منتهی به سال 1399، همواره دارای مازاد بوده که در سال 1399 به بیشترین رقم یعنی ۷.۱ میلیاردکیلووات ساعت می‌رسد. تجارت برق در سال 1399 در مجموع حدود ۱۲.۵ میلیارد کیلووات ساعت بوده که ۹.۸ میلیارد کیلووات ساعت از آن را صادرات، و ۲.۷ میلیارد کیلووات ساعت آن را، واردات تشکیل داده است. طی بازه 1393 الی 1399 روند صادرات برق با نوساناتی همراه بوده و متوسط رشد سالانه آن طی این بازه منفی ۰.۲ درصد است. در سال 1399 برای دومین سال پیاپی، صادرات برق، افزایش می‌یابد و نسبت به سال ۱۳۹۸ رشد 22 درصدی را کسب می‌کند. روند نزولی واردات برق نیز پس از سه سال، در سال 1398، متوقف گردیده و در سال 1399 نسبت به سال قبل از آن، حدود دو برابر شده است. میانگین رشد سالانه واردات برق طی دوره مورد بررسی منفی 8 درصد است. طی هفت سال منتهی به سال 1399، سهم صادرات از کل تولید برق با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده اما در سال 1399 برای دومین سال پیاپی این سهم افزایش یافته و از ۲.۴ درصد در سال 1398 به ۲.۹ درصد رسیده است. بیشترین سهم صادرات طی مدت مذکور با رقم ۳.۵ درصد در سال 1393 اتفاق افتاده است. تعداد مشترکین برق در سال 1399 حدود 37 میلیون مشترک بوده که نسبت به سال 1398 حدود ۲.۷ درصد افزایش یافته است. در سال 1399 سهم مشترکین برق خانگی (۸۰.۲) از سایر مشترکین بیشتر بوده و با افزایش ۲.۶ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۸ به حدود ۳۰.۲ میلیون مشترک رسیده است. در میان مشترکین برق از حیث تعداد، سهم مشترکین صنعت از سایر مشترکین کمتر (۰.۷درصد) است. در سال 1399 نسبت به سال 1398 در کلیه بخش‌های ذکر شده تعداد مشترکین افزایش یافته است. اگرچه تعداد مشترکین برق خانگی، نسبت به مشترکین برق صنعتی بیشتر است، اما مصرف برق صنعتی، بیش از مصرف برق خانگی است.