تغییر دامنه نوسان برای تعادل بازارسرمایه

سهیلا نقی‌پور

خبر مهمی که روز سه‌شنبه 5 مرداد 1400 منتشر شد در خصوص افزایش دامنه نوسان بود و این خبر توسط رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، آقای محمدعلی دهقان دهنوی اعلام شد. با توجه به این تغییر دامنه نوسان بنابراین معاملات بورس به روی این دامنه نوسان کنونی مثبت و منفی 5 درصد متوقف نخواهد ماند و افزایش پیدا می‌کند. خب به نظر می‌رسد خبر خوبی در این روزهای درجا زدن بازار یا به ‌سختی در کانال صعودی حرکت کردن باشد. هم بنده هم دیگر کارشناسان بازار سرمایه از مدت‌ها قبل پیشنهاد بر حذف دامنه نوسان را اعلام کرده بودیم زیرا روندهای هیجانی مثبت و منفی با وجود دامنه نوسان و تشکیل صف خرید و فروش باعث تشدید و افزایش هیجان در بازار می‌شود و زمینه انحراف بیشتر معاملات بورس را در بازار فراهم می‌کند. زمانی که سهمی در بازار دارای صف خرید می‌شود و قیمت آن به‌ صورت مداوم افزایش پیدا می‌کند برخی از خریداران آن سهم هیچ اعتقادی به ارزندگی آن سهام ندارند، اما تحت تاثیر وجود صف خرید در بازار علاقه به خرید این سهم در بازار پیدا می‌کنند. اگر دامنه نوسان وجود نداشته باشد بازار بر اساس ارزندگی سهام تصمیم به معامله می‌گیرد و این موضوع عاملی برای جلوگیری از شکل‌گیری هیجانات کاذب در بازار می‌شود و نمادهایی که به ‌اشتباه، افزایش یا کاهش قیمت را در بازار تجربه می‌کنند، کمتر خواهد شد. برای اجرایی شدن این اقدام باید به ‌صورت تدریجی ارقام کوچک مانند نیم درصد به دامنه نوسان اضافه می‌شد که اگر این مسیر را ادامه داشت اکنون دامنه نوسان را به مثبت و منفی ۵.۵ یا ۶ درصد رسیده بود. سوالی که مطرح می‌شود آیا با افزایش دامنه نوسان به مثبت و منفی ۱۰ درصد یا ۱۵ درصد باعث ایجاد تعادل در معاملات بازار و ارتقای عملکرد و کارایی بازار فراهم می‌شود یا خیر؟ قاعدتا برای جلوگیری از ایجاد شوک در معاملات بازار و ایجاد تعادل باید دامنه نوسان به‌ صورت تدریجی تغییر پیدا کند. با توجه به اعلامی که صورت گرفت حدودا 6 ماه تا یک سال تغییر در دامنه نوسان شکل خواهد گرفت. در مدتی که بازار روند نزولی به خود گرفته بود اقدامات بسیاری برای رشد یا عدم کاهش شاخص بورس پیشنهاد شده بود اما در این راستا تغییر دامنه نوسان بورس از منفی و مثبت پنج به مثبت ۶ و منفی 2 تصمیم مهمی بود که توسط شورای عالی بورس اعلام شد. برای بهبود روند معاملات بورس افزایش دامنه نوسان و درنهایت حذف کامل آن باید حرکت کرد، زیرا روندهای هیجانی مثبت و منفی با وجود دامنه نوسان، باعث انحراف بیشتر معاملات بورس می‌شود. روند معاملات بورس متاثر حرکت قیمت‌های جهانی، قیمت دلار، وضعیت تولید و فروش شرکت‌ها، بازارگردانی و خلاقیت در بازارگردانی است که عمدتا مسائل تولید و فروش شرکت نقش تعیین‌کننده در سودآوری شرکت‌ها در سال 1400 است همچنین روند بازار بر مبنای عرضه و تقاضا است، این موضوع را بارها تجربه کرده‌ایم که نمی‌توان بازار را از مسیری که تصمیم دارد حرکت کند، منحرف کرد. نکته دیگر کارایی معاملات بازار با افزایش میزان نقدشوندگی و حجم معاملات بیشتر می‌شود. درواقع دامنه نوسان تنها فرصت خریدوفروش بیشتر به‌جاماندگان برای خروج یا ورود به سهمی را می‌دهند و این رانت را در اختیار آنها می‌گذارند. از طرفی این تاخیر در نزدیک شدن به قیمت ذاتی سهم، موجب کاهش کارایی بازار می‌شود.