تاثیر مثبت دلار روی بورس ماندگار است؟

تعادل|رقیه ندایی|

بازار سرمایه روز گذشته شاهد رشد اغلب نمادهای دلاری و کاهش کمتر از یک‌درصدی قیمت دلار نسبت به‌روز گذشته بود. همین موضوع باعث شد که شاخص 0.7 درصد کند و پس از رشد هشت هزار و ۷۸۷واحدی در ارتفاع یک‌میلیون و ۳۶۰هزار واحد قرار گرفت و همچنین شاخص کل هم‌وزن با افزایش 0.3 درصدی مواجه شد. به نظر می‌رسید که تشدید ریسک‌های سیستماتیک شرایطی پدید ساخته که در کنار رشد قیمت دلار، سرمایه‌گذاران خود را بیشتر از گذشته برای بازگشت به روند صعودی تورمی در بازار سرمایه آماده کرده‌اند. بااین‌حال قیمت‌گذاری دستوری مانعی است که بنا بر تجربه تحت هر شرایطی ممکن است به جان بازارها بیفتد و به بهانه محافظت از مردم عادی، تیشه به ریشه منافع سرمایه‌گذاران و اصول پذیرفته‌شده علم اقتصاد بزند. در حال حاضر دلار روی نرخ 26 تا 26 هزار و 700 تومان نوسان می‌کند؛ شاخص کل بورس تهران نیز رشدی معقول را نسبت به ماه‌های گذشته پشت سر گذاشته و با توجه به احوالات سیاسی کشور (مذاکرات هسته‌ای) نرخ دلار با رشد مواجه خواهد شد، به‌تبع آن شاخص کل بورس صعودی می‌شود. چند ماهی می‌شود که نرخ دلار از ثبات نسبی برخوردار است و این روزها از ثبات خارج و وارد کانال 26 هزارتومانی شده است. ازنظر بنیادی میان شاخص کل بورس و قیمت دلار وابستگی و همبستگی وجود دارد و افزایش قیمت دلار می‌تواند رشد بورس را به همراه داشته باشد.طی ماه‌های اخیر سرمایه‌گذاران انتظار داشتند که با احیای برجام و امضای توافقنامه هسته‌ای در وین قیمت دلار روند کاهشی به خود بگیرد اما؛ پس از انتشار خبرهایی در خصوص وجود مشکلات در مذاکرات هسته‌ای وین به نظر می‌رسد که انگیزه سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری افزایش‌یافته و به این نتیجه رسیده‌اند که قیمت دلار کاهش نخواهد یافت. درواقع به نظر می‌رسد ترس سهامداران از افت احتمالی قیمت دلار از بین رفته و حالا سهامداران با توجه به انتظاراتی که از افزایش قیمت دلار و همین‌طور تورم دارند در حال افزایش حجم سرمایه‌گذاری خود در بازار سهام هستند. اقتصاد دانان می‌گویند که یکی از مهم‌ترین دلایل رشد پرقدرت شاخص بورس و تزریق نقدینگی به بازار سهام، افزایش قیمت دلار بوده است. بسیاری از فعالان اقتصادی بر این عقیده‌اند که در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای در وین قیمت دلار به سرعت رشد خواهد کرد. به‌ویژه آنکه حجم درآمدهای نفتی کاهش‌یافته و میزان درآمدهای ارزی دولت به‌شدت کاهش‌یافته و تداوم تحریم‌ها می‌تواند تنگنا‌های ارزی دولت را بیشتر کند و به افزایش قیمت دلار منجر شود. گروه دیگری از تحلیلگران بر این باورند که در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای پتانسیل افزایش قیمت دلار تا مرز 40هزار تومان وجود دارد. با توجه به معاملات ضعیف هفته گذشته انتظار می‌رفت معاملات روز گذشته ضعیف‌تر از هفته قبل باشد، اما برخلاف تصورات، بازار شروع پرقدرتی داشت. البته به نظر می‌رسد سیگنال‌هایی که از برجام ارسال شد و افزایش نرخ ارز می‌تواند دلیل اصلی رشد بازار باشد که به انتظارات تورمی دامن زده است. همچنین اگر خبر شکست مذاکرات مخابره و خط مقاومت دلار شکسته شود ممکن است رشد شاخص ادامه‌دار شود. 

     افزایش قیمت دلار عامل رشد  سودآوری شرکت‌ها

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص ابهامات بازار سرمایه نوشت: در حال حاضر بازار سرمایه با سه ابهام روبرو است. برخلاف گفته‌ها مبنی بر کاهش نرخ ارز اما این نرخ روند افزایشی را در پیش‌گرفته است و این سیگنال را به افراد می‌دهد که دولت سیاست شخصی درباره کنترل نرخ ارز ندارد. بنابراین این بازار غیرقابل‌پیش‌بینی شده است. رویکرد دولت درباره تأمین کسری بودجه ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی ابهام مهم دیگری است که مانع از رشد گسترده بازار سهام شده است زیرا تکرار اتفاق سال ۹۹ بر سر بازار سایه انداخته است. در حال حاضر تعادل مورد انتظار در بازار شکل‌گرفته است. P/E شرکت‌ها افت کرده و با تعدیل روبرو شده است پس درنتیجه جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار بیشتر شده. اما ابهامات مانع از اعتماد کامل به بازار شده است. ابهاماتی که در حال حاضر در بازار وجود دارد باعث شده است تا شاخص در چهار ماه ابتدایی امسال کمتر از یک و نیم درصد بازدهی داشته باشد درصورتی‌که در مدت مشابه سال گذشته بازدهی شاخص ۲۸۰ درصد بود. البته باید توجه داشت که این مقایسه معقول و منطقی نیست اما اصلاح و تعدیل سطح عمومی قیمت‌ها دلیل قابل قبولی است که شاخص به روال سال گذشته حرکت کند اما این اتفاق نیفتاده است. حمیدرضا مهرآور، مدیرعامل کارگزاری بانک سامان، در گفت‌وگو با سنا افزایش سودآوری شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۳۹۸ را مدنظر قرارداد گفت: در اواخر سال ۹۸، نرخ دلار افزایش یافت. افزایش نرخ دلار بر سودآوری شرکت‌های صادرات محوری همچون شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی تأثیر مثبت داشته است. افزایش نرخ دلار در سال ۹۹ نیز ادامه یافت تا افزایش سودآوری شرکت‌های بورسی ادامه‌دار شود. مدیرعامل کارگزاری بانک سامان با اشاره به وقفه ایجادشده در موضوع برجام خاطرنشان کرد: این موضوع سبب تمرکز شرکت‌ها بر عملکرد، ظرفیت‌سازی و افزایش تولیدات آنها شد. به بیانی دیگر، وقفه ایجادشده در توافقات برجام و تحریم‌ها و محدودیت در واردات کالا به کشور، فرصت مغتنمی شد تا فروش داخلی شرکت‌ها افزایش یابد که امید می‌رود با افزایش کیفیت محصولات شرکت‌ها و تداوم افزایش کمیت فروش آنها، روند رشد سودآوری شرکت‌ها در سال جاری نیز مشاهده شود. او ایجاد بازارهای هدف جدید، بهره بردن از پتانسیل تولیدی شرکت‌ها و پر کردن خلأ ایجادشده از طریق محصولات داخلی در کشور را ازجمله عوامل موثر برافزایش روند سودآوری شرکت‌های بورسی خواند. مهرآور با اشاره به نرخ تورم در کشور اظهار داشت: اگرچه تورم بر قیمت‌ سهم‌ها تأثیر می‌گذارد، اما به این معنا نیست که الزاماً تورم سبب افزایش سودآوری سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه می‌شود. علاوه بر این بازدهی سرمایه‌گذار باید بالاتر از نرخ تورم باشد. اگر سرمایه‌گذاران بازدهی مورد انتظار خود را از بازار سرمایه کسب نکند و نرخ بازدهی آنها از نرخ تورم پایین‌تر باشد، طبیعی است که این موضوع به خروج سرمایه‌ها از بازار سرمایه منجر می‌شود. در این کارشناس و فعالین زیادی در خصوص وضعیت بازار اظهارنظر کرده‌اند. یک تحلیلگر مالی نوشت: باوجود چشم‌انداز مثبت در میان‌مدت برای بازار اما ابهام‌های بزرگی مانند کیفیت احیای برجام، وضعیت نرخ دلار و نحوه ادامه آزادسازی قیمت‌ها باعث احتیاط در معاملات بورس شده است. امیرعلی امیرباقری، کارشناس بازار سرمایه هم درباره ریسک‌هایی که بازار سهام را تهدید می‌کند می‌گوید: با توجه به تغییر و استقرار دولت جدید، برخی ابهام‌ها نسبت به تیم اقتصادی دولت جدید در بازار وجود دارد که اثر آن به‌صورت کوتاه‌مدت بر معاملات بورس تأثیرگذار است و با ایجاد شفافیت در تعیین تیم اقتصادی شاهد از بین رفتن این ریسک از سر بازار خواهیم بود. یک فعال بازار سرمایه درباره این وضعیت نوشت: بیشتر سهام حاضر در بازار رشد قیمتی خود را ادامه می‌دهند، مگر آنکه حقوقی‌ها و بازارگردانان شرکت‌ها دست به انجام برخی اقدامات بزنند و زمینه صعود یا نزول شرکت‌ها را فراهم کنند، این موضوع باعث می‌شود تا سهام برخی شرکت‌ها از حرکت تیمی بازار جا بمانند. برای کاهش ریسک‌های بازار باید اقداماتی انجام شود، تا حجم و ارزش روزانه معاملات از میانگین 5هزار میلیارد تومان به بیش از ١٠هزار میلیارد تومان برسد. فعال اقتصادی دیگری نیز گفت: دخالت دولت درروند معاملات بازار سهام از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند بر بازار تأثیرگذار باشد و به‌شدت روند معاملات را تحت تأثیر خود قرار دهد. به گفته او تاکنون بارها شاهد چنین اتفاقی در دولت و تأثیر منفی آن بر معاملات بازار بوده‌ایم، به‌گونه‌ای که با اقدامات انجام‌شده و تصمیمات به کار گرفته‌شده مسیر بازار تغییر کرده و زمینه بی‌اعتمادی سهامداران در این بازار فراهم‌شده است.

     بازار از دریچه یکشنبه

شاخص کل در بازار بورس در دومین روز کاری هفته یعنی یکشنبه، ۱۰ مردادماه هشت هزار و ۷۸۶ واحد رشد داشت که درنهایت این شاخص به رقم یک‌میلیون و ۳۶۰ هزار واحد رسید. بر پایه معاملات این روز بیش از ۶ میلیارد و ۹۹۳ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۵۵ هزار و ۲۰۹ میلیارد ریال دادوستد شد. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با یک هزار و ۱۶۹ واحد افزایش به ۴۰۲ هزار و ۸۹ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با ۷۳۹ واحد رشد به ۲۵۴ هزار و ۱۰۸ واحد رسید. شاخص بازار اول چهار هزار و ۹۰۶ واحد و شاخص بازار دوم ۲۲ هزار و ۴۷۵ واحد افزایش داشتند. طی معاملات روز گذشته حقیقی‌ها حدود ۴۵میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد ۶هزار و ۱۰میلیارد تومان بود، افراد حقیقی ۸۳درصد یعنی چهار هزار و ۹۶۰میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان یک درصد از کل معاملات شد. بیشترین ورود پول حقیقی به بورس و فرابورس در سه گروه «استخراج کانه‌های فلزی»، «حمل‌ونقل، انبارداری و ارتباطات» و «اطلاعات و ارتباطات» رقم خورد درحالی که برآیند معاملات گروه‌های «بانک‌ها و موسسات اعتباری» و «فرآورده‌های نفتی»به نفع حقوقی‌ها تمام شد. سه نماد «کدماح»، «حتاید» و «شاراک» لقب بیشترین افزایش سهام حقوقی را به خود اختصاص دادند، توجه حقیقی‌ها نیز بیشتر به «فملی»، «وتجارت» و «ومعادن» معطوف بود.علاوه بر این در بین همه نمادها، شرکت توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه با نماد «میدکو» با دو هزار و ۵۳۰ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس با نماد «فارس» با یک هزار و ۵۸۱ واحد، پتروشیمی پارس با نماد «پارس» با ۷۱۷ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر با نماد «وغدیر» با ۶۲۱ واحد، مخابرات ایران با نماد «اخابر» با ۵۶۰ واحد، بانک پارسیان با نماد «وپارس» با ۴۱۹ واحد، پتروشیمی نوری با نماد «نوری» با ۳۸۱ واحد، پتروشیمی شازند با نماد «شاراک» با ۳۲۲ واحد، گسترش نفت و گاز پارسیان با نماد «پارسان» با ۳۰۰ واحد و معدنی و صنعتی گل گهر با نماد «کگل» با ۲۸۱ واحد تأثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند.در مقابل پالایش نفت تهران با نماد «شتران» با ۴۱۳ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری سهام عدالت استان رضوی با نماد «وسرضوی» با ۳۴۳ واحد، بانک تجارت با نماد «وتجارت» با ۳۴۳ واحد، سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با نماد «شستا» با ۳۰۶ واحد، بانک ملت با نماد «وبملت» با ۲۶۷ واحد، پالایش نفت اصفهان با نماد «شپنا» با ۲۳۶ واحد، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با نماد «حشکتی» با ۲۳۲ واحد، گروه دارویی برکت با نماد «برکت» با ۱۹۴ واحد، پتروشیمی بوعلی سینا با نماد «بوعلی» با ۱۸۴ واحد و نفت و گاز پتروشیمی تأمین با نماد «تاپیکو» با ۱۵۶ واحد تأثیر منفی را بر شاخص بورس داشتند. بر پایه این گزارش، در این روز شرکت سپید ماکیان با نماد «سپید»، ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی»، گروه دارویی برکت با نماد «برکت»، شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با نماد «شستا»، ایران‌خودرو با نماد «خودرو» و پتروشیمی بوعلی سینا با نماد «بوعلی» در نمادهای پرتراکنش قرار داشتند. گروه شیمیایی هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۳۵۶ میلیون و ۷۳۱ هزار برگه سهم به ارزش هفت هزار و ۲۲۵ میلیارد ریال دادوستد شد. طی روز یکشنبه شاخص فرابورس نیز بیش از ۱۶۳ واحد افزایش داشت و بر روی کانال ۱۹ هزار و ۹۵۷ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار یک میلیارد و ۷۹۱ میلیون برگه سهم به ارزش ۲۳ هزار و ۶۸۵ میلیارد ریال دادوستد شد. در این روز شرکت بیمه پاسارگاد با نماد «بپاس»، پلیمر آریا ساسول با نماد «آریا»، شرکت آهن و فولاد ارفع با نماد «ارفع»، فرابورس ایران با نماد «فرابورس»، گروه سرمایه میراث فرهنگی با نماد «سمگا»، صنایع ماشین‌های اداری ایران با نماد «مادیرا»، گروه توسعه ملی مهر آیندگان با نماد «ومهان»، بیمه سامان با نماد «بساما» و بیمه دی با نماد «ودی» تأثیر مثبت بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین شرکت سرمایه‌گذاری صبا تأمین با نماد «صبا»، پتروشیمی تندگویان با نماد «شگویا»، پالایش نفت لاوان با نماد «شاوان»، سهامی ذوب‌آهن اصفهان با نماد «ذوب»، سنگ‌آهن گهر زمین با نماد «کگهر»، مدیریت انرژی تابان هور با نماد «وهور» و پالایش نفت شیراز با نماد «شراز» تأثیر منفی بر شاخص فرابورس همراه بودند. آخرین قیمت ۱۳۴نماد حداقل سه درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش‌یافته و ۱۵۸نماد با کاهش بیش از سه‌درصدی قیمت همراه بوده‌اند. در این روز افزایش سهام حقیقی‌ها در ۷۶نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۱۰۵نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۵۲۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم ۴۵۰میلیارد تومان بود.