مخالفان ورود سیمان به بورس یا بی‌اطلاعند یا رانت‌خوار
محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با کالا خبر گفت: در قانون تمامی ظرفیت‌هایی که در بهره‌مندی اقتصاد از بازار سرمایه و به‌خصوص عرضه کالاها در بورس دیده‌شده، بر اساس یک نگاه علمی و کارشناسی است و طبیعتاً این نگاه، مبتنی بر تجاربی است که در حوزه مبادلات داخلی و جهانی نیز شکل‌گرفته است. وی افزود: آن چیزی که در حوزه ظرفیت‌های قانونی دیده‌شده این است که اگر بخواهیم به سمت یک بازار شفاف و عادلانه و مبتنی بر منافع تولیدکننده، مصرف‌کننده و سهامداران حرکت کنیم باید از ظرفیت‌های بازار سرمایه استفاده کنیم. زیرساخت‌های بهره‌مندی از بازار سرمایه نیز از سال‌ها پیش و پس از تدوین قانون جدید بازار سرمایه در سال 84 فراهم‌شده که برای مبارزه با فساد و عدم شفافیت یا رانت باید از این ظرفیت استفاده کرد. پور ابراهیمی خاطرنشان کرد: خوشبختانه ظرفیت‌های بازار سرمایه ایران از سال 84 به بعد که قانون جدید اجرا شد چندین برابر شد و در طول سال‌های اخیر نیز برای همگان اثبات‌شده که این ظرفیت‌ها در خدمت اقتصاد کشور بوده و کمک‌کننده به بخش‌های مختلف است.
دو مزیت بزرگ بورس کالا
به گفته رییس کمیسیون اقتصادی مجلس یکی از مباحث اصلی و مزیت‌های بزرگ عرضه کالاها در بورس، رویکرد شفافیت و جلوگیری از رانت است که البته این مزیت در موضوعات بازار سرمایه اعم از اوراق بهادار و کالایی وجود دارد. وی ادامه داد: علاوه بر ایجاد شفافیت و جلوگیری از رانت، مزیت بزرگ دیگر عرضه کالاها در بورس کالا، تخصیص بهینه منابع است که اگر ما به دنبال آن هستیم که با تخصیص بهینه، شاخص کارایی در نظام اقتصادی کشور را ارتقا دهیم باید هم اهداف کلان و هم اهداف خرد اقتصادی را از مسیر بازار سرمایه دنبال کنیم. وی تصریح کرد: در این ظرفیت، بورس کالای ایران یکی از جایگاه‌های بسیار مهم را به خود اختصاص داده است که با مکانیزم پذیرش انواع کالاها می‌تواند قیمت مبتنی بر عرضه و تقاضا، شفافیت اطلاعات تولید و فرآیندها را در برداشته باشد. در قانون نیز به‌صراحت اشاره‌شده زمانی که کالایی در بورس‌های کالایی پذیرش می‌شود از شمول قیمت‌گذاری‌ها خارج می‌شود و بارها در مباحث تخصصی به این موضوع اشاره و تأکید شده است.
2 گروه مخالف بازار سرمایه
پور ابراهیمی بابیان اینکه اگر به دنبال توسعه و پیشرفت کشور و مبارزه با فساد هستیم باید زمینه عرضه کالاها در بورس بیش از گذشته فراهم شود، ادامه داد: به نظر می‌رسد برخی مقاومت‌ها در برابر این موضوعات، یا از عدم اطلاع افراد ناشی می‌شود یا در عقبه تصمیمات گروهی دیگر، یک فضای رانتی قرار دارد و طبیعتاً این افراد در این خصوص نگران بوده و تمایلی به شفافیت ندارند.
هر عقل سلیمی موافق شفافیت بورس است
او افزود: برای مثال در موضوع سیمان هر عقل سلیمی می‌پذیرد که سیمان باید به‌صورت شفاف در ساختار مشخصی عرضه شود تا عرضه‌کنندگان، خریداران، نحوه کشف قیمت‌ها و روند معاملات مشخص شوند. در سال‌های اخیر و به‌ویژه دو سال گذشته تأکید ما به بورس کالا این بود که فرآیندها در عرضه محصولات به نحوی مدیریت شود که حتی خریداران خرد نیز امکان حضورداشته باشند و تنها بلوک‌های بزرگ و خریداران عمده را شامل نشود؛ خوشبختانه این مکانیزم نیز توسط بورس کالا دیده شد و ظرفیت‌سازی برای آن صورت گرفت.
صدور هزاران کد خرید سیمان در برابر 20 دلال بزرگ
وی تأکید کرد: موضوع مذکور به عینه در عرضه‌های سیمان دیده شد و شاهد صدور چند هزار کد خریدار برای سیمان در این ایام کوتاه در بورس کالا بودیم که موضوع مهم این است که این کدها همگی قابل رصد هستند. این در شرایطی است که در رهگیری شمار خریداران کلان سیمان طی سالیان گذشته تنها به 15 تا 20 خریدار عمده در کشور می‌رسیم که کل سیمان تولیدی از طریق آنها به حلقه‌های بعدی توزیع‌شده است؛ پس مشخص می‌شود چرا برخی افراد با فراهم شدن خرید مستقیم هزاران مصرف‌کنندگان سیمان از بورس مخالفند. وی با تأکید بر این موضوع که بورس کالا انتقال مستقیم عرضه به تقاضاست و فرآیند سفته‌بازی و دلالی را در این میان حذف می‌کند گفت: افرادی که با حذف دلالی و واسطه‌گری و عرضه محصولات در بورس کالا مخالفند به دلیل حذف رانتی است که طی سال‌های گذشته به دلیل نبود شفافیت به دست می‌آوردند. اساساً کسانی که با بورس کالا مخالفند از مکانیزم بورس هم اطلاعی ندارند و فرض را بر این گذاشته‌اند که در بورس قیمت‌ها به‌صورت دستوری تعیین می‌شود.
بزرگنمایی معایب کوچک در برابر ثمرات بزرگ
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این پرسش که چگونه برخی مسوولان طی 18 سال گذشته با مکانیسم بورس کالا آشنایی پیدا نکرده‌اند؟ گفت: فرض کنید محصولی در بورس کالا عرضه می‌شود که به‌طور طبیعی در کنار ثمرات بزرگ معاملات بورس، معایب کوچکی نیز به چشم می‌خورد که البته همین معایب کوچک نیز باید رفع شود؛ اما در این زمینه برخی مدیران با بزرگنمایی آن معایب کوچک، اطلاعات بازار را به مسوول عالیرتبه و سیاست‌گذار بازار به شکل دلخواه خود ارایه می‌کنند و همین می‌شود که بعضاً حتی مدیران ارشد نیز به‌طور غیر کارشناسی در تقابل با بازار سرمایه اظهارنظر می‌کنند.
چرا بورس کالا؟
پورابراهیمی تأکید کرد: حسن بعدی عرضه محصولات در بورس کالا این است که در فضایی که طی سال‌های گذشته وجود داشت، فاصله معناداری میان قیمت تولید و عرضه با مصرف ایجادشده بود اما بورس کالا توانست این فاصله را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. او در پایان داد: سال‌ها باقیمت‌های دستوری خارج از سیستم بورس کالا، کالایی از سوی تولیدکننده به بازار عرضه‌شده که مصرف‌کنندگان باقیمت‌های بسیار بالاتری نسبت به عرضه آن محصول را دریافت کرده‌اند که این رویه یعنی مصرف‌کننده مواد موردنیازش را با بهای تمام‌شده بسیار بالا خریداری کرده اما در مقابل تولیدکننده هم باقیمت فروش بسیار پایین مواجه شده است. به عبارت ساده‌تر، در سیستم معاملات خارج از بورس کالا، دو طرف جریان عرضه و تقاضا به‌شدت با مشکل مواجه شده و این وسط یک جریان دلالی شکل‌گرفته که هرروز تنومندتر و بزرگ‌شده و بر اقتصاد بازار چنبره زده‌اند که باید به‌واسطه توسعه عرضه‌ها در بورس کالا به اینگونه جریان‌ها در اقتصاد پایان داد.
