رشد قیمت دلار، اولین چالش تیم اقتصادی دولت جدید

گروه بانک و بیمه |

 قیمت دلار در بازار آزاد طی روزهای اخیر رشد داشته و به نظر می‌رسد تیم اقتصادی دولت جدید باید تمرکز خود را بر حل برخی دلایل مهم بروز نوسانات ارزی مانند تحریم‌ها و پاندمی کرونا قرار دهد. این روزها و در نخستین روزهای فعالیت دولت سیزدهم، نرخ ارز دچار نوسان شده و سیر صعودی را در پیش گرفته است و به نظر می‌رسد تیم اقتصادی دولت جدید باید در اولین فرصت تشکیل و سیاست‌گذاری‌های خود را در امور مهمی مانند ارز انجام دهد. در حالی دو هفته گذشته، قیمت دلار بر مدار ۲۴ هزار تومان می‌چرخید، اما در روزهای اخیر، در آستانه ورود به کانال ۲۷ هزار تومانی است؛ خطری که در این شرایط بازارهای مالی ایران و سرمایه‌های شهروندان را تهدید می‌کند، سوددهی کاذب بازار ارز برای دلالان و سوداگران است تا جایی که می‌تواند موجب هجوم نقدینگی به این بازار و به تبع آن بازار سکه و طلا شود و تعادل عرضه و تقاضا را به هم بریزد. این در حالی است که تنها مدت کمی از آغاز دولت سیزدهم می‌گذرد و کابینه دولت جدید هنوز مشخص نشده و همین ابهام‌ها وضعیت اقتصادی پیش رو را بیشتر کرده است. هادی حق‌شناس؛ کارشناس اقتصادی در این باره می‌گوید: به نظر می‌رسد تا تعیین تکلیف تیم اقتصادی دولت و نامزدهایی که برای این تیم به مجلس معرفی شده‌اند باید منتظر ماند. او با اشاره به اتفاقاتی که در داخل و خارج در حال وقوع است، تاکید می‌کند: در مورد تغییرات نرخ ارز باید منتظر باشیم تا بازار به آرامش برسد. اما در کنار تحولات سیاسی و اقتصادی، یکی از فاکتورهایی که می‌تواند بر بازار ارز موثر باشد، نسبت عرضه و تقاضا در این بازار است. به عقیده‌ حق‌شناس، در سمت عرضه هنوز اتفاق خاصی حداقل در یکی دو ماه گذشته رخ نداده است. او می‌گوید: ما به دلیل تحریم‌های ظالمانه و همچنین مبادلات پولی در سمت عرضه ارز دچار مشکل هستیم، بنابراین، یکی از مولفه‌های مهم که مانع ثبات در بازار ارز می‌شود، ریشه در همین موضوع دارد که همچنان ماندگار است و باید به آن رشد و حجم نقدینگی و پول را نیز اضافه کرد. این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود که «پناهگاه پول برای آنکه ارزش خود را از دست ندهد دارایی‌ها هستند و خرید دارایی‌ها مبلغ کلانی می‌خواهد، اما بخشی از دارایی‌ها هم می‌تواند جذب بازار طلا و ارز شود». بدین‌ترتیب، این موارد در واقع نزدیک‌ترین نقطه جذب نقدینگی هستند و از همین رو، دلیل دیگر برای نوسانات نرخ ارز رشد نقدینگی یا پول‌های سرگردان است. اما نکته دیگری نیز در سخنان حق‌شناس وجود دارد. خروج ارز به دلایل گوناگون از جمله سفرهای شهروندان یا سرمایه‌گذاری در کشورهای همسایه که بخشی از تقاضای داخلی را شکل داده است. این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود: برای مثال، بخشی از ایرانی‌ها برای زدن واکسن به کشورهای اطراف می‌روند که این امر هم بر روی تقاضای ارز بی‌تاثیر نبوده است. حق‌شناس با بیان اینکه بخشی از بازار ارز از سمت عرضه متاثر می‌شود و بخشی دیگر آن از سمت تقاضا متاثر است، اظهار می‌کند: اگر مجموعه این عوامل منفی باشد قیمت ارز افزایشی می‌شود و اگر مثبت باشد قیمت ارز می‌تواند حداقل ثابت و در حالت خوش‌بینانه کاهشی باشد.

    آرامش بازار ارز در گرو لغو تحریم‌ها

به بیان این کارشناس اقتصادی، در حال حاضر، با توجه به اینکه دو شوک کرونا و تحریم‌ها به اقتصاد ایران وارد شده و شاخص‌های اقتصادی را از حالت نرمال خارج کرده است، می‌توان پیش‌بینی کرد که اگر این دو شوک ماندگار باشند باید انتظار قیمت ارز صعودی را داشت اما اگر هرکدام از این دو شوک رو به کاهش بگذارند و آثارشان در اقتصاد ایران کمرنگ شود، می‌توان به تعدیل نرخ ارز امیدوار بود. به عقیده هادی حق‌شناس، تسریع فرایند واکسیناسیون و لغو تحریم‌ها شرایط را برای بهبود اوضاع اقتصادی فراهم می‌کنند و اجازه برنامه‌های اصلاح ساختاری را به دولت می‌دهند، چرا که از مسیر بهبود تجارت خارجی می‌گذرند.چون هر دوی این شوک‌ها مبادلات تجاری را تحت تاثیر قرار داده است، اگر به هر دلیلی روابط تجاری ما به حالت عادی بازگردد، ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بازار ارز هم به آرامش برگردد. در نتیجه برای رسیدن به آرامش در بازار ارز، کافی است به شرایطی که بعد از خروج ایالات متحده از برجام بر ایران تحمیل شد، رجوع کرد و باید دید از سال ۹۷ کدام عوامل بازار ارز را از حالت عادی خارج کرده تا این عوامل یک به یک در دستور کار دولت جدید قرار گیرد.

      دولت جلوی دلار ۳۰ هزار تومانی را بگیرد

اما این عوامل کدام هستند؟ محمدحسن رضا پور، کارشناس ارز می‌گوید: به دلایلی همچون اقتصاد ضعیفی که ما الان داریم، کمبود مواد اولیه و همچنین، عدم حمایت دولت از سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف، بازار ارز همواره دارای تنش بوده است. به گفته این کارشناس اقتصادی هم، اگر شرایط به همین منوال پیش برود، دور از ذهن نیست که به زودی، دلار حتی تا مرز ۳۰ هزارتومان برسد. رضاپور با هشدار نسبت به این موضوع که باید جلوی افزایش نرخ ارز را از هم‌اکنون گرفت، راه‌حل را در این می‌بیند که در مرحله اول، «باید دولت برای تورم برنامه داشته باشد و به بخش‌های مختلف کمک کند تا جلوی گرانی‌ها و افسارگیختگی‌های بازار را بگیرد» و تنها راهی که دولت برای این منظور پیش رو دارد این است که قیمت دلار کنترل شود؛ «امری که به‌طور مستقیم بر قیمت دیگر کالاها تاثیر می‌گذارد و بازارهای دیگر را نیز به آرامش می‌رساند».

     بازار طلا، چشم‌انتظار ثبات نرخ ارز

از سوی دیگر، به هم ریختن تعادل در بازار ارز می‌تواند تمایل مردم به نوسان‌گیری در دیگر بازارها را افزایش دهد و همین موجب فراز و فرود ناگهانی در دیگر بازارها از جمله نزدیک‌ترین بازار به بازار ارز یعنی بازار سکه و طلا شود.درباره این موضوع، آیت محمدولی، رییس اتحادیه طلا و جواهر بر این باور است که «طبیعتاً تا زمانی که بازار نرخ ارز به ثبات و آرامش نسبی نرسد طلا را همیشه دچار نوسان باید دید و انتظاری نباید جز این داشت». او پیش‌بینی بدبینانه‌ای را هم مطرح می‌کند و از رکود در بازار سکه و طلا به دلیل ابهام در بازار ارز می‌گوید؛ «زمانی که نوسان در قیمت دلار ایجاد شود، طبیعتاً انتظار داد و ستد و کار را نمی‌توانیم داشته باشیم و به نوعی نگاهمان باید به سمت راکد شدن بازار باشد». محمدولی البته روی دیگر سکه را نیز می‌بینید. او می‌گوید: به هر صورت، کمتر از دوهفته از آغاز به کار دولت سیزدهم می‌گذرد و در این مدت کوتاه نمی‌توان پیش‌بینی از روند آینده بازار داشت اما انتظارات و نگاه‌ها بر مثبت شدن شرایط است. چرا که رییس‌جمهور منتخب تاکید ویژه‌ای بر رونق اقتصادی و رفع موانع تولید دارد. در مجموع می‌توان گفت که حال بازار ارز هنوز وخیم نیست اما باید قبل از بحرانی شدن این بازار، تب موجود در آن را شناسایی کرد و برای آن چاره‌اندیشید. تبی که علاوه بر دلایل همیشگی داخلی، حالا تحت تاثیر اتفاقات تلخ اشغال کشور همزبان و همسایه توسط گروه تروریستی طالبان نیز قرار گرفته است.حالا باید مثل رییس اتحادیه طلا و جواهر و دیگر کارشناسان اقتصادی منتظر ماند و دید دولت آیت‌الله رییسی در مواجهه با زنگ خطر بازار ارز چه تدابیری خواهد اندیشید؛ تدابیری که از دل هیات اقتصادی دولت بیرون خواهد آمد؛ هیاتی که خود نیز منتظر رای اعتماد مجلس نشسته است.