روش‌های جایگزین حجم‌مبنا
پیمان حدادی
تغییر مقررات بر اساس شرایط بازار صورت می‌گیرد. بر این اساس شرایط بازار در طول زمان به ناظر و مسوولان بازار القا می‌کند برای اینکه بازار به شرایط مطلوب برسد و شاخصه اصلی بازار سرمایه یعنی نقدشوندگی قابل دستیابی باشد، نیاز است تغییراتی صورت گیرد؛ از ابتدای امسال نیز که ما شاهد صفوف فروش طولانی برای نمادها بودیم، با انجام برخی تغییرات در مقررات معاملات و گشایش روزنه‌های امید، بسیاری از صف‌های فروش برچیده شدند، بازار به تعادل رسید و حتی شاهد رشد برخی سهام و صنایع هم بودیم.اما سهام بازار پایه به علت آنکه دامنه نوسان کمتری نسبت به بورس و نیز بازار اول و دوم فرابورس دارند، در جریان ریزش قیمتی ماه‌های گذشته، افت کمتری را تجربه کرده‌اند. از سوی دیگر نیز به علت وجود حجم‌مبنای بالا باوجود معاملاتی که در این نمادها انجام می‌گرفت، قیمت پایانی سهم از اصلاح مناسبی برخوردار نبود؛ مگر اینکه این نوع سهم‌ها بر اساس توقف و بازگشایی به علت برگزاری مجامع یا گزارش شفاف‌سازی گروه الف بعد از بازگشایی درصدی ریزش را تجربه می‌کردند تا به قیمت متعادل برسند.
در حال حاضر با توجه به اینکه مهم‌ترین مشکل این نوع از سهام حجم‌مبنا بود، با کاسته شدن حجم‌مبنا در فرمول جدید فکر می‌کنم قیمت‌های پایانی این نوع سهم‌ها با توجه به معاملات آنها زودتر تعدیل شود و سهام به تعادل برسند. از همین رو به نظر من تصمیم درستی بود که ناظر بازار در این برهه زمانی برای نمادهای بازار پایه فرابورس اتخاذ کرد. بحث حجم‌مبنا و حذف یا تعدیل آن، همواره در زمان‌های رشد یا ریزش بازار مورد توجه قرار می‌گیرد و از تفاوت‌های بازار ایران و جهان در این زمینه سخن به میان می‌آید؛ اما غیر از حجم‌مبنا ما قوانین و مقررات دیگری هم در بازار سرمایه ایران داریم که مختص بورس ماست و در دیگر بازارهای سرمایه جهان‌دیده نمی‌شود.بیشتر کشورها بر اساس دامنه نوسان ایستا و پویا یا به عبارتی دامنه نوسان دومرحله‌ای هیجانات فعالان بازار سرمایه خود را چه درروند صعودی و چه در روند نزولی کنترل می‌کنند. اما یکی از اتفاقاتی که در بازارهای بورس پیشرفته رخ می‌دهد و در بازار سرمایه ایران کمتر مشاهده‌شده، بحث سهام شناور نمادهاست؛ در بورس ما به‌صورت میانگین کمتر از ۲۰ درصد سهام شرکت‌ها، سهام شناور است اما این رقم در بورس‌های جهانی بسیار بیشتر است.زمانی که سهام شناور بیشتر شود، قاعدتاً نقدشوندگی سهم هم بیشتر است و دیگر بحث تشکیل صف موضوعیت چندانی ندارد. وقتی دامنه نوسان قیمت بزرگ‌تر و بازتر باشد قاعدتاً کمتر شاهد تشکیل صف‌های خرید و فروش هستیم؛ چراکه حجم‌مبنا در معاملات بازار زمانی به چشم می‌آید که نمادها درگیر صف‌های خرید یا فروش هستند.اما اگر دامنه نوسان بیشتر باشد قاعدتاً تشکیل صف کمتر اتفاق می‌افتد درنتیجه حجم مبنا مانند این روزها در قیمت‌های پایانی اثرگذار نیست.
