حلقه تحریم‌های فناوری هر روز‌ تنگ‌تر می‌شود

فائزه طاهری

اگرچه حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به واسطه امریکایی بودن بیشتر شرکت‌های این حوزه از همان ابتدای انقلاب اسلامی در ایران، طعم تحریم را چشیده است، اما در سال‌هایی که ترامپ ریاست‌جمهوری ایالات متحده را بر عهده داشت و به‌واسطه تغییرات روزافزون فناوری، تحریم‌ها روی پررنگ‌تری از خود را به کاربران نشان دادند. فناتحریم یا همان تحریم‌های حوزه فناوری، شاید در روزهایی که اینترنت هنوز بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی مردم نشده بود، معنایی نداشتند، هرچند از همان ابتدا به واسطه منع تعاملات با ایران از سوی امریکا، بسیاری از محصولات تکنولوژیکی در ایران ساخته شدند و عدو سبب خیر شد، اما امروز که دیگر نمی‌توان جامعیت و جهان‌محوری فناوری و در صدر آن اینترنت به عنوان وب جهان‌گستر را نادیده گرفت، صدای کسب‌وکارها بلند شده که این دیگر چه‌جور جهان‌گستری است که یا در ایران بعضی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها مشمول فیلتر می‌شوند، یا جامعه جهانی، به تبعیت از امریکا، درهای سرویس‌های خود را به روی ما می‌بندد. این تحریم‌ها خصوصا در پنج سال اخیر بیشترین نمود را داشته است. از زمانی که دونالد ترامپ در امریکا به قدرت رسید تا امروز که جو بایدن رییس‌جمهور است اما با خط بطلان کشیدن به امیدواری‌ها نسبت به تغییر رویه همتای قبلی خود، رویه تحریمی را ادامه داده، شرکت‌های فناوری به ندرت آب خوشی از گلویشان پایین رفته است. سرآغاز تحریم شرکت‌های فناوری، در سپتامبر ۲۰۱۶، دقیقا پنج سال پیش و زمانی بود که برخی از اپلیکیشن‌های ایرانی به فرمان ترامپ از فروشگاه آنلاین اپ‌استور حذف شدند و به فاصله دو هفته هم گوگل‌پلی اقدام به حذف برخی اپلیکیشن‌های ایرانی کرد. هرچند آن زمان مسوولان وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان کردند که این مساله از مجاری حقوقی پیگیری می‌شود، اما در نهایت هیچ تغییری در رویه حذف اپلیکیشن‌ها رخ نداد و تنها برخی از شرکت‌ها با ایجاد شرکت‌های واسط یا اکانت‌های اینترپرایز، مخاطبان خود را در گوشی‌های آی‌اواس و اندرویدی حفظ کردند. به تازگی هم خبر حذف چند اپلیکیشن دیگر از گوگل‌پلی به ‌دلیل تحریم‌ها منتشر شد که نشان داد اگرچه ترامپ رفته، اما آثار تحریم‌های او همچنان پابرجاست. 

یکی ‌‌دیگر از جدیدترین مواردی که به تحریم‌های فناوری مربوط می‌شود، خبر قفل شدن گوشی‌های شیائومی در کشورهای تحریم‌شده‌ای است که نام ایران هم در میان آنها وجود دارد. اگرچه این خبر از سوی شرکت چینی شیائومی تایید نشد و انجمن واردکنندگان موبایل هم در ایران گفت که قفل شدن یک نمونه گوشی از برند شیائومی در کشور کوبا، بدین معنا نیست که این اتفاق برای گوشی‌های این برند در ایران هم رخ می‌دهد، اما مردم مارگزیده تحریمی، اکنون از ریسمان سیاه و سفید هم می‌ترسند و همین موضوع باعث شده سایت‌های خرید و فروش کالاهای دست دوم، از فروش گوشی‌هایی که افراد نگران قفل شدن آنها هستند، پر شود و اصلا هم به این فکر نکنند که اگر قرار به قفل شدن گوشی‌ کشورهای تولیدکننده‌ای از جمله چین باشد، در صدر آنها گوشی‌های آیفون که ساخت و طراحی آنها در امریکا اتفاق می‌افتد باید مشمول این تحریم شوند. به هر روی، تجربه سال‌های گذشته نشان داده که تحریم‌ها می‌تواند سخت‌ترین نتایج را برای شرکت‌های فناوری، کاربران مصرف‌کننده و همه متاثران این حوزه داشته باشد و این حلقه هم روز به روز به جای باز شدن، تنگ‌تر می‌شود.