وضعیت تعطیلی مدارس در ایران و جهان
در یک سال و نیم اخیر که ویروس کرونا دنیا را با یک پاندمی بزرگ روبرو کرده است، نظام‌های تعلیم و تربیت کشورها دوره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای تعطیلی مدارس انتخاب کردند و آموزش از طریق فضای مجازی را در دستور کار قرار دادند اما حالا با توجه به هشدار متخصصان حوزه آموزش و تربیت و سنجش مبنی بر اینکه تداوم وضع موجود می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیر روحی، سلامتی و یادگیری را برای دانش‌آموزان به همراه داشته باشد، اغلب کشورها در سال جدید بر آموزش حضوری برنامه‌ریزی کرده و تلاش می‌کنند با روش‌های مختلف مدارس به روی دانش‌آموزان باز باشد. رضا کلانتری، سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به شواهد پژوهشی و مستندات جهانی درباره مشکلات تداوم تعطیلی مدارس اظهار کرد: نهادهای بین‌المللی مانند یونیسف و یونسکو همواره مخاطرات دور بودن کودکان از مدرسه را هشدار می‌دهند و نسبت به آن حساس هستند. او افزود: طبق گزارش یونسکو در مارس ۲۰۲۱ به علت کووید-۱۹ مدارسِ بیش از ۱۶۸ میلیون دانش‌آموز در سراسر جهان به مدت یک سالِ کامل تعطیل شده‌اند و در این میان توانایی کودکان در خواندن، نوشتن و ریاضی پایه که به عنوان مهارت‌های ضروری برای رسیدن به توانمندی آینده کودکان است، به‌شدت آسیب دیده است.
۱۰۰ میلیون دانش‌آموز در جهان به پایین‌ترین سطح یادگیری هم نرسیدند
سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با بیان اینکه بیش از ۱۰۰ میلیون دانش‌آموز حتی به پایین‌ترین سطح یادگیری در مهارت خواندن که معادل با ساده‌ترین انتظارات یادگیری در پایه تحصیلی است، نرسیده‌اند اظهار کرد: آمار کودکان خارج از مدرسه و تارکان تحصیل در حال افزایش است. البته اینها تنها بخشی از بُعد یادگیری مهارت‌های شناختی را شامل می‌شود و تأثیر عدم حضور دانش‌آموزان در مدرسه پیامدها و ابعاد مختلفی دارد. کلانتری ادامه داد: وضعیت آموزش در کشور ما هم راستای سایر بخش‌ها و کشورها از این همه‌گیری جهانی به‌شدت تاثیرپذیرفته و روندها و نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد، فقط ۳۵ درصد دانش‌آموزان کشور در دوره کرونا در کلاس‌های آموزش مجازی حضور کافی داشته‌اند. ضمن اینکه ۳۳ درصد دانش‌آموزان کمتر از پنج ساعت در هفته در کلاس‌های مجازی شرکت کرده‌اند. دسترسی دانش‌آموزان به ابزار دیجیتال و اینترنت آسان نیز حدود ۶۰ درصد بوده است و از هر چهار دانش‌آموز، سه نفر معتقدند آموزش‌های از راه دور نتوانسته است خلأ آموزش حضوری را به‌طور کامل جبران کند.
از هر ۱۰ نفر، ۸ نفر مطالب اندکی از طریق آموزش از راه دور آموخته‌اند
سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با بیان اینکه البته این موضوع جهانی است گفت: به عنوان مثال، مطالعه در ۴۶ کشور جهان نشان می‌دهد، از هر ۱۰ نفر هشت نفر احساس می‌کنند که از طریق آموزش راه دور چیز کمی آموخته‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد، تداوم تعطیلی مدارس تهدیدی است برای نسل آینده و ادامه این امر باعث تداوم فقر و نابرابری بین نسلی می‌شود. در این راستا، یونسکو از کشورهایی که برای کم کردن تأثیر تعطیلی مدارس می‌کوشند و به دنبال تطبیق روش‌های آموزش با شرایط جدید هستند، به ویژه از جوامع آسیب پذیر و محروم حمایت می‌کند.
ایران جزو کشورهای با بیشترین میزان تعطیلی؛ مدارس ۵۳ هفته تعطیل بود
سرپرست پژوهشکده آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش همچنین با اشاره به میزان تعطیلی مدارس در کشورهای مختلف گفت: طبق آماری که هفته اخیر در سایت یونسکو انتشار یافت، متاسفانه کشور ما جز کشورهایی است که بیشترین تعطیلی مدارس را در زمان همه‌گیری کرونا داشتند. اگر مقایسه‌ای داشته باشیم، میزان عدم حضور دانش‌آموزان در مدارس ایران که ۵۳ هفته است، مشابه کشورهای امریکای جنوبی و برخی کشورهای آسیایی است. در حالی که بسیاری از کشورهای اروپایی، امریکای شمالی و آسیایی وضعیت خیلی بهتری دارند. به عنوان مثال عموماً کشورهای اروپایی کمتر از ۳۰ هفته تعطیلی داشته‌اند و حتی مدارس کشورهایی مانند روسیه، سوئد، فرانسه و اسپانیا حدود ۱۵ هفته تعطیل بوده‌اند. او افزود: از کشورهای همجوار ما ترکیه، عراق و عربستان و حتی کشورهای آسیای میانه مانند ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکمنستان، تعطیلات بسیار کمتری نسبت به کشور ما داشتند. البته کشور مالزی با وجود ۴۸ هفته تعطیلی مدارس به لطف آموزش مجازی پیشرفته وضعیت بهتری را تجربه کرده است. کشورهایی مانند چین با ۲۷ هفته، مصر ۱۹ هفته و ژاپن با ۱۱ هفته تعطیلی توانسته‌اند حق حضور دانش‌آموزان در مدرسه را بهتر فراهم کنند.
وضعیت بازگشایی مدارس جهان در سال جدید
کلانتری مروری نیز بر وضعیت بازگشایی مدارس در سال جدید در جهان داشت و گفت: برای بازگشایی جدید، هر کشوری بسته به شرایط، موقعیت و وضعیت شیوع بیماری سه راهبرد را اتخاذ کرده اند؛
بازگشایی کامل مدارس، نیمه تعطیل و تعطیلی کامل. از کشورهای امریکایی مانند گرینلند، کانادا، اروگوئه و کلمبیا بازگشایی کامل مدارس را اتخاذ کرده‌اند. در حالی که کشورهایی مانند امریکا، برزیل، شیلی، آرژانتین، مکزیک و پرو نیمه تعطیل آموزش را ادامه می‌دهند.
