استفاده از سامانه نامک برای گسترش شبکه کارگزاری
با تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، محدودیت دسترسی جدید به سامانه نامک (سامانه مدیریت ریسک) که از سال ۱۳۹۵ برای شرکت‌های کارگزاری وضع‌شده بود، لغو شد. روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران در خصوص این موضوع گفت: سامانه‌های معاملاتی برای ورود سفارشات، باید درگاهی برای ارسال سفارش در نظر بگیرند. سامانه نامک نیز، یک درگاه ارسال سفارش به سمت سامانه معاملات است و وظیفه دریافت سفارشات از معامله‌گر کارگزاری و ارسال آنها به سامانه معاملاتی را بر عهده دارد.
وی افزود: در سامانه‌ای که از کشور فرانسه برای معاملات بورس ایران خریداری شد، یک سامانه ارسال سفارش قرار داشت و تا مدتی، از این سامانه استفاده می‌شد. به دلیل محدودیت‌های ارسال سفارشات سامانه فرانسوی، شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران از سال ۱۳۹۰، سامانه سفارش‌گذاری جدیدی را با استفاده از تکنولوژی‌های جدیدتر و متخصصان داخلی توسعه داد تا این سامانه را برای ارسال سفارش در اختیار کارگزاری‌ها قرار دهد. دهقان اضافه کرد: این سامانه از سال ۱۳۹۱، مورد بهره‌برداری قرار گرفت و از سال ۹۱ تاکنون از آن استفاده‌شده است. این سامانه توسط متخصصان داخلی تولیدشده و وظیفه ارسال سفارش را بر عهده دارد که در بستر شبکه معاملاتی و ارتباط با کارگزاری‌ها، فعالیت می‌کند. لذا این سامانه، کاربر آنلاین و اینترنتی ندارد. هدف این سامانه، ارایه خدمات به معامله‌گران کارگزاری‌ها است که وظیفه سفارش‌گذاری برای سایر افراد را بر عهده‌دارند.مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران تصریح کرد: هیات‌مدیره سازمان بورس از سال ۱۳۹۵ در راستای حمایت از شرکت‌های نرم‌افزاری ارایه‌دهنده خدمات برخط، توسعه سامانه نامک را متوقف کردند و تصمیم گرفتند که تعداد ایستگاه‌های معاملاتی، افزایش پیدا نکند که شرکت‌های کارگزاری و به‌تبع آن شرکت‌های نرم‌افزاری ارایه‌دهنده خدمات، سامانه‌های مرتبط با خود را گسترش دهند و سفارشات از طریق درگاه‌های برخط و آنلاین، وارد سامانه شوند و ایستگاه‌های معاملاتی در همان سطحی که در سال ۱۳۹۵ بودند، باقی بمانند. وی اظهار داشت: موضوع دیگری که مدنظر هیات‌مدیره سازمان بورس قرار داشت، عدم محدودیت سامانه نامک در میزان سفارش‌گذاری بود که ریسک‌هایی را برای شرکت‌های کارگزاری به همراه داشت و این ریسک‌ها موجب شد که هیات‌مدیره سازمان بورس، تصمیم به عدم گسترش و توقف سامانه نامک بگیرد و ایستگاه معاملاتی جدید از طریق این سامانه در اختیار شرکت‌های کارگزاری قرار نگیرد. دهقان در خصوص تأثیرگذاری لغو محدودیت دسترسی کارگزاران به سامانه نامک بر سهامداران خرد و حقیقی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که سامانه نامک، تأثیر محسوسی بر سهامداران خرد ندارد. تأثیر گسترش و اعطای ایستگاه معاملاتی جدید به کارگزاری‌ها، در گسترش و توسعه شبکه کارگزاری خواهد بود و به هر میزان که این شبکه گسترش می‌یابد، تعداد افراد بیشتری جذب خواهند شد (برای مثال، مراجعه به مناطق و شهرستان‌های دورتر که ایستگاه‌های معاملاتی کمتری دارند) . در این حوزه ممکن است اثر بگذارد، اما اثرگذاری به‌صورت مستقیم بر سهامدار خرد، محسوس نیست؛ زیرا این سامانه برای کارگزاری‌هایی است که سفارش‌گذاری برای دیگران را انجام می‌دهند. مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران درمورد تبعات رفع محدودیت سامانه نامک برافزایش تعداد سفارشات و وضعیت بازار سهام گفت: درگاه ارسال سفارش‌ها به سامانه معاملات، محدود به ایستگاه‌های نامک نبوده است که با رفع محدودیت این سامانه، تعداد سفارشات افزایش چشمگیری یابد. درگذشته، درگاه‌های آنلاین و آنلاین گروهی در کارگزاری‌ها وجود داشته است که توسعه مناسبی داشته‌اند و امکانات لازم در اختیار مردم و کاربر برای ارسال سفارش خرید یا فروش نیز قرارگرفته است. وی افزود: پس این امکانات درگذشته نیز وجود داشته و در حال حاضر تنها از درگاه دیگری درحال‌توسعه است و لزوماً موضوع ارسال سفارشات فروش یا خرید را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، بلکه دسترسی‌ها را آسان‌تر می‌کند و اختیارات کارگزاری برای توسعه شبکه خود را، افزایش و انتخاب‌های بیشتری در اختیار کارگزاری قرار می‌دهد. دهقان تصریح کرد: ظرفیت‌سازی‌هایی که در دو سال اخیر بر هسته معاملات انجام‌شده و افزایش ظرفیت‌هایی که رخ‌داده است، تعداد بالایی از سفارشات را پشتیبانی می‌کند و لغو محدودیت دسترسی کارگزاران به سامانه نامک، تأثیری بر هسته معاملات ندارد. مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران در خصوص آخرین وضعیت سامانه بومی معاملات اظهار داشت: مراحل تولید سامانه بومی معاملات، به اتمام رسیده است و در انتظار انجام بخشی از الزامات قراردادی میان بورس‌ها، شرکت مدیریت فناوری اطلاعات و شرکت تولیدکننده سامانه هستیم که باید انجام شوند تا وارد فاز بهره‌برداری شویم که فرآیند زمانبری خواهد بود.
سامانه نامک چه کارکردی دارد؟
سفارشات در بازار سرمایه از طریق سامانه نامک، سامانه برخط گروهی و سامانه برخط مشتری، وارد هسته معاملاتی می‌شوند. دو سامانه نامک و برخط گروهی در دست معامله‌گران شرکت‌های کارگزاری قرار دارند و برخط مشتری به این صورت است که خود مشتری از طریق سامانه کارگزاری، سفارش‌های خود را وارد سیستم می‌کند. نحوه عملکرد سامانه مدیریت ریسک (نامک)، با کارکرد و دریافت اطلاعات از دو بخش اطلاعاتی همراه است. به‌نحوی‌که نامک، اطلاعات خود را از دو بخش اطلاعاتی دریافت می‌کند. یکی مانده‌حساب مشتری نزد کارگزاری که از عملیات خریدوفروش و دریافت و پرداخت حاصل و به‌صورت لحظه‌ای اعمال می‌شود. همچنین مانده اعتباری که شرکت‌های کارگزاری به مشتری اختصاص می‌دهند، بخش دیگری را در برمی‌گیرد که این بخش نیز در صورت افزایش، اعمال می‌شود.
