آنچه قطعی اینستاگرام و واتس‌اپ بر سر فیس‌بوک می‌آورد
اختلال در فیس‌بوک و زیر مجموعه‌های آن شکاف‌های سلطه این شرکت بر بازار از جمله افزایش احتمال هک و خسارت به کسب و کارها را یادآور شد و احتمال تجزیه آن را بیشتر کرد. اختلال اخیر در سرویس‌های فیس‌بوک، ادعای این شرکت که گستره فعالیت‌ها و نفوذ آن مزایای زیادی برای جهان دارد را تا حدودی نقض کرد. تأثیر این قطعی از جهات مختلف برای ۲.۸ میلیارد کاربر فیس‌بوک بسیار بد بود و نشان داد جهان بیش از اندازه به فیس‌بوک و زیرمجموعه‌های آن برای اداره کسب و کارها، برقراری ارتباط میان جوامع، ورود به وب سایت‌های دیگر و غیره وابسته است. فیس‌بوک دوشنبه‌شب هفته گذشته حدود شش ساعت قطع شد و سرویس‌های زیرمجموعه آن یعنی اینستاگرام و واتس‌اپ نیز در سکوت و سیاهی فرو رفتند. طی این شش ساعت ارزش ثروت مارک زاکربرگ ۷ میلیارد دلار کاهش یافت، ارزش سهام فیس‌بوک سقوط کرد و هزاران نظریه مختلف درباره هک فیس‌بوک، حمله سایبری و غیره مطرح شد. بالاخره پس از شش ساعت سرویس‌های این شرکت دوباره فعال شدند و دلیل این امر نیز تغییری اشتباه در پیکربندی روترها اعلام شد. اما این پایان ماجرا نبود. سرویس‌های اینستاگرام و مسنجر جمعه شب نیز حدود دو ساعت مختل شدند. این سرآغاز چالش‌هایی جدید برای یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری دنیا است که هم‌اکنون با پرونده افشاگری یکی از کارمندان سابق خود درباره ارجحیت درآمدزایی به سلامت ذهنی نوجوانان روبرو است. پس از این اختلال شش ساعته بسیاری از کارشناسان و رسانه‌های مختلف از زوایای مختلف پیامدهای آن را بررسی کردند.
چالش حفظ امنیت در پی اتکا به فیس‌بوک
به نوشته نشریه تایمز، اختلال اخیر در سرویس‌های فیس‌بوک، ادعای این شرکت که گستره فعالیت‌ها و نفوذ آن مزایای زیادی برای جهان دارد را تا حدودی نقض کرد. شرکت نت‌بلاکس در لندن با توجه به برنامه‌های شرکت برای یکپارچه‌سازی فناوری پلتفرم‌هایش (که در ۲۰۱۹ میلادی اعلام شد)، به ریسک‌های چنین اقدامی اشاره می‌کند. به عقیده کارشناسان این شرکت هرچند با چنین متمرکزسازی سرویس‌ها یک دید واحد در مورد عادات استفاده از اینترنت کاربران در اختیار شرکت قرار می‌دهد، اما آنها را نیز در برابر خطاهای واحد آسیب‌پذیر می‌کند. داگ مادوری میر تحلیلگر اینترنت Kentik Inc (موسسه رصد شبکه) می‌گوید: «این رویداد عجیب بود. تأثیر این قطعی از جهات مختلف برای ۲.۸ میلیارد کاربر فیس‌بوک بسیار بد بود و نشان داد جهان بیش از اندازه به فیس‌بوک و زیرمجموعه‌های آن برای اداره کسب و کارها، برقراری ارتباط میان جوامع، ورود به وب سایت‌های دیگر و غیره وابسته است.» از سوی دیگر ریچل توباک هکر و مدیر ارشد اجرایی موسسه سوشال پروف سکیوریتی می‌گوید: «بسیاری از افراد از فیس‌بوک، واتس‌اپ یا اینستاگرام برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند و قطع دسترسی به این سرویس‌ها آنها را معرض خطر کلاهبردارانی قرار می‌دهد که سعی دارند از قطعی سرویس‌ها سوءاستفاده کنند. آنها نمی‌دانند بدون سرویس‌های مذکور چگونه با اطرافیانشان تماس بگیرند. همچنین کاربران در معرض خطر هک قرار می‌گیرند.» به گفته توباک در خاموشی‌های قبلی، برخی از افراد ایمیل‌هایی دریافت کرده‌اند که به آنها وعده می‌داد با کلیک روی یک لینک مخرب حساب‌هایشان در شبکه اجتماعی را بازیابی کنند اما در واقع اطلاعات خصوصی آنها در اختیار هکرها قرار می‌گرفت. با کلیک روی پیوند مخرب که می‌تواند داده‌های شخصی آنها را افشا کند، حساب رسانه اجتماعی خود را بازیابی کنند.
تقویت احتمال تجزیه فیس‌بوک
از سوی دیگر نشریه تحلیلی تک مانیتور در گزارشی به سلطه این شرکت در دنیای فناوری و احتمال تجزیه زیرمجموعه‌های آن اشاره می‌کند. در بخشی از گزارش آمده است: «قطعی هفته گذشته نشان می‌دهد واتس‌اپ و فیس‌بوک مسنجر در بازار پیام رسان‌ها سلطه وسیعی دارند.» لورا پترون تحلیلگر ارشد شرکت گلوبال دیتا می‌گوید: «این رویداد سوالاتی درباره قدرت شرکت‌هایی مانند فیس‌بوک به وجود می‌آورد. این شرکت‌ها که قدرت و نفوذ بسیار زیادی در سراسر جهان دارند، در معرض خطر اختلال در سرویس نیز قرار دارند و ممکن است زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر خود قرار دهند.» پترون در این باره می‌گوید: «با وقوع چنین رویدادهایی احتمالاً ضرورت بررسی چالش‌های آنتی تراست فیس‌بوک با گفت‌وگوهایی پیرامون تجزیه این شرکت (که در حال حاضر کمیسیون فدرال تجارت نیز مشغول بررسی آن) ضروری‌تر می‌شود.»
فرصت برای توسعه شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های داخلی
موسسه مشاوره انگلیسی تلیمر نیز در یادداشتی به این نکته اشاره می‌کند که قطعی فیس‌بوک به رگولاتورها، کسب وکارها و مشتریان دلیلی می‌دهد تا اپ‌های مورد استفاده‌شان را گسترده کنند. بنابراین شاهد نوآوری بیشتری در حوزه حاکمیت فناوری خواهیم بود و اپ‌های مختلفی که داخل کشورها توسعه یافته‌اند نیز می‌توانند از این روند سود ببرند. در این گزارش آمده است: «قطعی سرویس‌های فیس‌بوک توجهات مشتریان این شرکت و رگولاتورهای کشورهای در حال توسعه را به متنوع‌سازی محصولات جلب می‌کند. علاوه بر آن ممکن است فیس‌بوک تصمیم بگیرد یا مجبور شود مدلی از کسب وکار با تمرکزیافتگی کمتر در بازارهایی مانند برزیل و هند ایجاد کند.» هر دو بخش این تحولات به توسعه اپ‌های داخلی در کشورها مانند فلیپ‌کارت (خرده‌فروشی آنلاین در هند)، جی‌کش (کیف پول موبایل در فیلیپین) و گرب (تاکسی اینترنتی در سنگاپور) کمک می‌کند.
مهر تأیید بر سیاست توسعه پلتفرم‌های داخلی در روسیه
اختلال در فیس‌بوک سبب شد کاربران به توئیتر، تلگرام و شبکه‌های اجتماعی دیگر رجوع کنند. در این میان روسیه نیز اعلام کرد در پی این رویداد شبکه‌های اجتماعی داخلی کشورش با افزایش فعالیت روبرو شده بودند. به گفته مقامات روسیه این رویداد حاکی از آن است که برای توسعه پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی، فرایند درست و به‌جایی است. اکنون سال‌هاست که روسیه سعی دارد نظارت خود بر اینترنت را گسترده‌تر کند و به شرکت‌های فناوری خارجی درباره حذف محتوای غیرقانونی و ذخیره داده‌ها داخل خاک این کشور دستورات مختلفی داده است. در همین راستا ماریا زاخاروفا سخنگوی وزیر امور خارجه این کشورطی قطع شش ساعته سرویس‌های فیس‌بوک گفت: «این رویداد پاسخی برای این سوال فراهم می‌کند که آیا باید پلتفرم‌های پیام‌رسان و اینترنتی خود را ارتقا دهیم یا خیر.»
کسب و کارهای کوچک قربانی فیس‌بوک
نیویورک تایمز نیز در گزارشی به دیگر پیامد این روند اشاره می‌کند. به نوشته این شرکت قطعی سرویس‌ها به چالش‌های پیش روی فیس‌بوک افزود. این شرکت طی هفته‌های اخیر به دلیل گزارش‌های افشاشده از سوی فرانسیس هوگن با انتقادات گسترده‌ای روبرو بود. کارین دافی استاد ارتباطات در دانشگاه کرنل در این باره می‌گوید: «اختلال سرویس‌ها نشان‌دهنده اتکای بیش از حد ما به فیس‌بوک و اپ‌های زیر مجموعه آن یعنی واتس‌اپ و اینستاگرام است.» تأثیر این اختلال به سرعت نمایان شد زیرا بسیاری از کاربران در سراسر جهان برای زندگی روزمره خود به این اپ‌ها اتکا دارند. مارک دانلی بنیانگذار استارت‌آپ یک برند لباس در ایرلند می‌گوید: «با قطع شدن فیس‌بوک ما با کاهش فروش روبرو می‌شویم. شاید کاهش فروش برای بقیه شرکت‌ها چندان زیاد نباشد، اما از دست دادن ۴ یا ۵ ساعت فروش برای ما مهم است و هزینه برق یا اجاره را تأمین می‌کند.» سمیر منیر، صاحب یک سرویس ارسال غذا در دهلی نیز نتوانست با مشتریانش تماس برقرار کند یا سفارش‌های آنان را تحویل دهد زیرا کسب و کارش از طریق صفحه فیس‌بوک فعال است و با کمک واتس‌اپ سفارش دریافت می‌کند. او می‌گوید: «وقتی همه‌چیز قطع می‌شود، کل کسب و کار من از کار می‌افتد.»
