واکسیناسیون نمی‌تواند مانع از ابتلای دانش‌آموزان شود
گلی ماندگار|
اکثر کارشناسان حوزه آموزش متفق القول هستند که بازگشایی مدارس باید هر چه سریع‌تر انجام شود، ادامه آموزش مجازی به نفع آینده تحصیلی دانش‌آموزان نیست و با توجه به اینکه در این دو سال تمامی واجدان شرایط تحصیل در مقاطع مختلف بنا به دلایل گوناگون نتوانستند از حق تحصیل یکسان برخوردار باشند، ادامه روند آموزش مجازی می‌تواند به قیمت افت تحصیلی و عقب‌ماندگی تحصیلی دانش‌آموزان تمام شود. اما از سوی دیگر کارشناسان حوزه بهداشت و درمان همچنان بر سر بازگشایی مدارس یا ادامه تحصیل دانش‌آموزان در فضای مجازی به توافق نرسیده‌اند. برخی از متخصصان و فعالان حوزه بهداشت و درمان بر این‌باروند که بازگشایی مدارس در شرایط کنونی ریسک بالایی دارد و می‌تواند باعث بروز همه‌گیری در بین دانش‌آموزان شود. به عقیده آنها با توجه به شرایطی که مدارس دارند، به خصوص در شهرهای بزرگ امکان رعایت فاصله اجتماعی وجود ندارد و ضمن اینکه در مقاطع ابتدایی نمی‌توان بر رفتار تمام دانش‌آموزان نظارت دقیق داشت و هر گونه سهل‌انگاری می‌تواند به فاجعه تبدیل شود. از سوی دیگر این افراد واکسیناسیون را شرط لازم و کافی برای حضور گسترده دانش‌آموزان در مدارس نمی‌دانند. اما برخی از مسوولان حوزه بهداشت و درمان بر این باورند که با تشکیل کمیته‌های سلامت و نظارت بر رفتار دانش‌آموزان می‌توان مدارس را به محدوده‌ای امن تبدیل کرد و آموزش حضوری را از سر گرفت. از سوی دیگر یکی از اختلاف‌برانگیز‌ترین مباحث با سرعت گرفتن واکسیناسیون در روزهای اخیر بود و در این میان نیز نحوه بازگشایی مدارس بیشتر از همه مورد انتقاد قرار گرفت. مساله‌ای که وزارتخانه‌های بهداشت و آموزش و پرورش از تابستان بر اجرای آن تاکید داشتند. زمان اما به سرعت پیش می‌رود و تردیدها و ابراز نگرانی‌ها درباره واکسیناسیون دانش‌آموزان و نحوه بازگشایی مدارس نه صرفا از سوی والدین که از سوی برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران نیز به گوش می‌رسد.هرچند که به گفته سخنگوی آموزش و پرورش، این بازگشایی‌ها مرحله به مرحله و با تفویض اختیار به عهده مناطق و مدارس گذاشته شده، اما حضور ایران در میان کشورهایی که بیشترین آمار ابتلا را در ماه‌های اخیر تجربه کرده‌اند و اذعان برخی مقامات به فاصله آمار رسمی با تلفات واقعی کرونا، نگرانی‌ها در این زمینه را تشدید کرده است و از طرفی از پیک بعدی کرونا به عنوان انبار باروتی یاد شده است که هیچ‌کس نمی‌خواهد دوباره شعله‌ور شود. هرچند که طبق برخی پیش بینی‌ها، با توجه به واکسیناسیون این پیک شاید به‌شدت پنجمین موج نباشد، اما سهل انگاری‌ها در مدیریت مسافرت‌ها در روزهای اخیر و افزایش تدریجی آمار ابتلای تعدادی از استان‌ها درحالی که به آبان ماه، موعد بازگشایی همه مدارس نزدیک می‌شویم، تردیدها درباره درست بودن تصمیمات بهداشتی و آموزشی دولت قوت گرفته است.
انتظار داریم پیک ششم کرونا ایجاد شود
با این وجود «همایون سامه‌یح» عضو کمیسیون بهداشت مجلس می‌گوید: تصمیم‌ها برای بازگشایی هنوز کاملا قطعی نشده است. در این ارتباط صحبت‌هایی انجام شده اما به نظر می‌آید این مساله صددرصد نیست. از طرفی انتظار می‌رود که احتمالا پیک ششم ایجاد شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بعید می‌دانم که مدارس به این زودی بازگشایی شود. فعلا دراین مورد صحبتی در کمیسیون بهداشت انجام نشده است. در این مورد پیشنهاداتی داده می‌شود اما بنا به زمان تصمیم‌گیری انجام می‌شود.»
بازگشایی مدارس به بروز پیک بعدی
کمک می‌کند
از طرفی صحبت‌های «حمیدرضا جماعتی» دبیر کمیته علمی کشوری کرونا نشان می‌دهد که بازگشایی مدارس در میان اعضای این کمیته نیز چندان پرطرفدار نیست. او در این باره می‌گوید: به نظر شخصی من اگر کودکان واکسینه شده بودند، شاید این سوال چندان مهم نبود. اما به این دلیل که کودکان واکسینه نشده‌اند و خود کودکان هم می‌توانند به عنوان یک منبع برای انتشار عفونت و چرخه ویروس باشند، به نظر می‌رسد که شاید تا وقتی که ایمنی جمعی یعنی رسیدن به واکسیناسیون ۷۰ یا ۷۵ درصد جامعه را نداشته باشیم، بازگشایی مدارس بتواند عاملی برای شروع دوباره چرخه پاندمی باشد و به پیک بیماری کمک کند.
نیاز به مطالعات کامل‌تری داریم
جماعتی در پاسخ به این سوال که آخرین تصمیمی که در کمیته علمی کشوری دراین ارتباط گرفته شده چیست، می‌گوید: ما دراین ارتباط نیاز به مطالعات کامل داریم و قرار است که یکی از اعضای کمیته یعنی آقای «مسعود یونسیان»، مطالعات بتاآنالیز و تحقیقاتی که در دیگر کشورهای جهان انجام شده است را مورد بررسی قرار دهد و براساس آن ما مصوبه کمیته علمی را بدهیم.
تاییدیه جهانی؛ اما و اگرها
در سوابق واکسن سینوفارم که تنها برای سنین ۱۸ سال به بالا از سازمان بهداشت جهانی تاییدیه گرفته، تاییدیه دولت چین و امارات و برخی از دیگر کشورها مانند کامبوج برای واکسیناسیون زیر ۱۸ سال به چشم می‌خورد. امارات در ماه‌های گذشته این واکسن را برروی ۹۰۰ نفر از کودکان ۳ تا ۱۷ سال آزمایش کرده و اعلام کرده است نتایج بسیار خوبی به دست آورده است.
انجام مطالعات بیشتر بر روی واکسیناسیون کودکان
مسعود پزشکیان یکی از نمایندگانی بود که درباره کافی نبودن مستندات واکسن‌های انتخاب شده برای کودکان اظهارنظر کرد. از سویی دیگر، فاطمه محمدبیگی نماینده اصولگرای عضو کمیسیون بهداشت نیز تصریح کرده بود: «نمایندگان مجلس از وزیر بهداشت درخواست کردند که مطالعات بیشتری در زمینه واکسیناسیون کودکان صورت پذیرد. لذا کمیته علمی کرونا بر اساس مطالعات خود واکسن زیر ۱۸ ساله‌ها را تایید کرده و در دنیا این مقوله مهم به ثبت رسیده است، منتها در کشور ما نیز باید بهترین واکسن موجود برای کودکان در نظر گرفته شود.
ناچاریم پوشش واکسیناسیون را به تمام سنین بگسترانیم
این در حالی است که دبیر کمیته علمی کشوری کرونا می‌گوید: بالاخره تعداد زیادی از افراد جامعه ما در این سنین قرار دارند، اگر نخواهیم این سنین را واکسن بزنیم نمی‌توانیم پاندمی را کنترل و چرخه ویروس را متوقف کنیم. ممکن است ویروس‌های بسیار خطرناک‌تری به وجود بیاید. بنابراین ناچاریم که پوشش واکسیناسیون را به تمام سنین بگسترانیم. جماعتی تصریح می‌کند: مطالعاتی که در امریکا شده است، سنین پنج تا دوازده سال را نیز شامل می‌شده و درحال فشار هستند که به صورت اورژانسی واکسیناسیون این سنین را هم انجام دهند. این شرایط نشان می‌دهد که آنها هم متوجه این مساله هستند که اگر چرخه ویروس را نتوانند کنترل کنند، دوباره شاهد به وجود آمدن موتاسیون‌های جدید هستند که ممکن است بسیار خطرناک‌تر باشد.
واکسیناسیون کرونا را فقط برای سنین ۱۲ سال به بالا توصیه می‌کنم
احمدرضا بهره‌مند، فوق‌تخصص ژنتیک بیماری‌های میکروبی در ارتباط با واکسیناسیون کودکان می‌گوید: واکسن سینوفارم در جمعیت زیادی از کودکان در چین مورد استفاده قرار گرفته و به همین دلیل قابل اطمینان است. هم‌اکنون در امریکا واکسیناسیون کرونا در کودکان، فقط در سنین ۱۲ تا ۱۷ سال با واکسن فایزر و مدرنا تایید شده است. هنوز مرکز کنترل بیماری‌های امریکا و سازمان بهداشت جهانی تایید نکرده‌اند که سنین کمتر از ۱۲ سال را واکسن کرونا بزنند. بهره‌مند می‌افزاید: کمپانی سینوفارم چین، از کودکان ۳ تا ۱۷ سال را واکسن زده است و می‌گوید نتایج بسیار خوبی گرفته است. پس از آن در امارات روی ۹۰۰ نفر از کودکان ملیت‌های مختلف بین سن سه تا ۱۷ را واکسن زده است و امارات اعلام کرده است که ما به این رده سنی واکسن می‌زنیم و نتایج عالی گرفته‌ایم. در چین هم رسما اعلام کرده‌اند واکسن سینوفارم برای کودکان سه تا ۱۷ سال هیچ خطری ندارد و ایمنی‌اش هم مانند ایمنی است که در بزرگسالان ایجاد می‌شود، اما تا این لحظه نه سازمان بهداشت جهانی و نه مرکز کنترل بیماری‌های امریکا واکسن برای اطفال سه تا ۱۲ سال را تایید نکرده است. او در ادامه می‌گوید: لذا ما الان با دو مساله روبه رو هستیم؛ اگرچه با سینوفارم کودکان حتی کودک سه سال را واکسینه می‌کنند، اما تاییدیه‌ای برایش نداریم. تنها تاییدیه برای ۱۲ تا ۱۷ سال است. در کشور سوئد فقط از ۱۲ تا ۱۷ سال را واکسینه می‌کنند و هنوز اجازه مصرف واکسن کرونا در سوئد برای کودکان بین سه تا ۱۲ سال را نداده‌اند. همچنین نتایج کودکان سه تا ۱۲ سال فقط مربوط به فاز اول و دوم مطالعات بالینی بوده است که چنین جواب خوبی گرفته‌اند. در امریکا در این سنین در حال تست هستند و می‌گویند یک سال طول می‌کشد تا ما جواب اطفال بین سه تا ۱۱ سال را بگیریم، لذا ما درحال حاضر جواب مرکز کنترل بیماری‌های امریکا را برای سنین زیر ۱۲ سال نداریم. بهره‌مند تصریح می‌کند: من هم به عنوان میکروبیولوژیست کلینیکی و ژنتیک میکروب‌های عفونی فعلا صلاح نمی‌دانم واکسن سینوفارم را به بچه‌های سه تا ۱۱ سال بزنیم، اما برای بچه‌های ۱۲ سال تا ۱۷ سال این مساله را صحیح می‌دانم به این علت که مطالعات زیادی برروی سینوفارم انجام شده و در «لنست» هم چاپ شده است. درمورد سینوفارم، مطالعه برروی تعداد زیادی از کودکان ۱۲ تا ۱۷ سال نیز انجام شده است.
کلی‌نگری در پروتکل‌های بازگشایی مدارس
نحوه تعیین پروتکل‌ها برای شروع بازگشایی‌ها یکی از مواردی است که کمابیش مورد انتقاد برخی از اپیدمولوژیست‌ها قرار گرفته است. به گفته یک اپیدمولوژیست، نحوه غربالگری کودکان در مدارس احتمالا به صورت تب‌سنجی است که به هیچ‌وجه در کنترل بیماری کافی نیست. نحوه تشخیص و مطالعه بروز جهش‌های جدید در میان کودکان نیز از دیگر موضوعاتی است که مورد انتقاد قرار گرفته است. به گفته برخی از صاحب نظران، با توجه به تفاوت عوامل رفتاری، نیاز به مطالعات علمی بومی در مورد نحوه مدیریت انتشار کرونا به ویژه در محیط‌های حساسی مانند مدرسه وجود دارد و صرفا با نگاه به تجربه دیگر کشورها نمی‌شود از انتشار ویروس در محیط‌های مختلف جلوگیری کرد.
