مدیریت هزینه راهکار کسری بودجه و تورم

محمدجلیلی کارشناس اقتصادی

دولت باید استراتژی مدیریت هزینه را در جاهایی که منابع به‌شدت در حال هدررفت است، متمرکز سازد تا بخشی از این کسری بودجه با مدیریت هزینه‌ها تامین شود. مساله اصلی چگونگی انجام نوشتن بودجه‌ای بدون کسری است زیرا چنین نیست که در هر حالتی که کسری تامین شود با اثرات مثبتی همراه باشد. نکته دیگر این است که در بحث کسری بودجه دو استراتژی کلی وجود دارد که حوزه هزینه‌ها و درآمدها از این موارد به حساب می‌آید. طبیعتا در صورتی که بخشی از این کسری بودجه با صرفه‌جویی در هزینه‌ها و انضباط مالی قابل کاهش باشد، بسیار مثبت خواهد بود زیرا انضباط مالی در کسری بودجه خوب است. بسیاری از ساختارها منابع زیادی را صرف خود می‌کند و بروکراسی اداری سنگینی وجود دارد، برهمین اساس ادارات بهره‌وری پایینی دارند. به این معنا؛ دولت باید استراتژی مدیریت هزینه را در جاهایی که منابع به‌شدت درحال هدررفت است، متمرکز سازد تا بخشی از این کسری بودجه با مدیریت هزینه‌ها تامین شود. قطعا در چنین شرایطی اثرات شگرف و مهمی در اقتصاد به جای گذاشته خواهد شد. افزایش بهره‌وری منابع مساله غیر قابل رویتی نیست زیرا در این حوزه نه اثرتورمی وجود دارد و نه با تبعات دیگر همراه می‌شود، کاملا هم داخلی خواهد بود یعنی تحریم، مسائل خارجی و سیاسی موثر واقع نخواهد شد و بیشتر مدیریت و توانمندی مدیران اهمیت پیدا می‌کند که این شکل از ماجرا تاثیر بسیار مثبتی به دنبال خواهد داشت. مساله بعدی این است که دولت در حوزه افزایش درآمدها کار کند. افزایش درآمدها از بخش داخلی و خارجی به وجود آمده که بخش خارجی آن از نفت و صادرات تشکیل شده است، بخش داخلی هم طبیعتا مالیات‌ها را در برمی‌گیرد. در حوزه مالیات‌ها توانایی کار وجود دارد، منتها باید بین پردرآمدها و کم‌درآمدها تفکیک قائل شد که در حوزه پردرآمدها و ثروتمندان مالیات برعایدی سرمایه در صورتی که مکانیزم خوبی برای آن تعبیه شود، بخش مهمی به حساب می‌آید که توانایی ایجاد تعادل در اقتصاد کشور را دارد. نکته بعدی تامین کسری بودجه از محل افزایش پایه‌های درآمدی و جلوگیری از فرار مالیاتی است و این امردر صورت تحقق تاثیر خوبی برجای می‌گذارد، اما قسمتی که درآن نفت به فروش رسد تا منابع کسری بودجه در نتیجه آن به تامین درآید، قطعا مخرب است. همیشه این بخش جزو تاکیدات رهبری انقلاب و سیاست کلان کشور هم بوده است که نباید نفت خام به فروش برسانیم و آن را در داخل کشور هزینه کنیم. درآمد ناشی از این منابع باید وارد صندوق توسعه ملی شود و جهت مصرف برای طرح‌های کلان و حوزه‎های خاص ذخیره شود. ازآنجا که کسری بودجه بیشتر به خاطر ساختار ناکارآمد بخش‌های مختلف دولتی در هزینه‌های جاری روی می‌دهد، بنابراین درصورتی که میزان فروش نفت افزایش پیداکند، تحریم‌ها کاهش یابد و بیشتر بتوانیم درآمد را صرف کاهش کسری بودجه کنیم در کوتاه‌مدت ممکن است دلخوشی به وجودآید ولی در بلندمدت با هدردادن منابع شاهد اثرمثبت اقتصادی نخواهیم بود.