از افزایش کارایی تا سوددهی شرکت‌های بورسی

احسان عسکری

بورس‌ها برای حمایت از کلیت بازار، برقراری ثبات و حمایت از سرمایه‌گذاران در مقابل نوسان‌های شدید قیمتی لحظه‌ای، اصلاح پیوسته ریزساختارهای بازار (Microstructure) و از مهم‌ترین آن حدود نوسان قیمت را دسترس دارند. دامنه توسان قیمت در دو نوع ایستا و پویا در بازارهای سرمایه دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرد. دامنه ایستا که مشابه آن در سهام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار کشور معادل مثبت/منفی پنج درصد استفاده می‌شود، از معامله‌ای به معامله دیگر تغییر نمی‌کند و عموماً با برگزاری حراج قیمتی (Auction) تغییر می‌کند. دامنه نوسان پویا یا داینامیک قیمت را از هر معامله نسبت به معامله دیگر کنترل می‌کند. عموماً بورس‌ها از سازوکارهایی مانند حدود نوسان قیمت، توقف معاملات و حراج‌ها به‌طور پیوسته برای کنترل نوسان‌های قیمتی استفاده می‌کنند. استفاده از این ابزارها و ازجمله دامنه نوسان پویا زمانی به کارایی و انسجام بازار سرمایه کمک می‌کند که علاوه بر سیستم‌های معاملاتی پیشرفته و قوی، سیستم‌های هوشمند کشف دستکاری یا تقلب در معاملات از سوی نهادهای ناظر به کار گرفته شود. دامنه نوسان پویا مطابق آنچه در سایر بورس‌ها وجود دارد، آن است که درصورتی‌که سفارش باقیمت مشخص به بازار ارسال شود و قیمت سفارش مقابل برای مچ شدن در رنج فراتر از دامنه نوسان پویا باشد، بلافاصله معاملات به‌صورت خودکار متوقف‌شده و حراج قیمتی با مدت‌زمان کوتاه‌تر از حراج قیمتی اول بازار (مثلاً در حد دو دقیقه) برگزار می‌شود و سپس سفارش‌ها مچ می‌شود و این در تمام ساعات معاملات رعایت می‌شود. این نوع سازوکار قطعاً نوسان‌های قیمتی در طول معاملات را کاهش می‌دهد و درصورتی‌که بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن فراهم باشد، می‌تواند کمک شایانی به بازار سهام داشته باشد. آنچه باید مدنظر قرارداد، آن است که در مقطع فعلی بازار سرمایه به سیستم معاملاتی و نظارت پیشرفته و قوی‌تر از سیستم‌های فعلی نیاز دارد و پیش‌نیاز اصلاح این ریزساختار در شرایط فعلی است. همچنین اصلاح مقررات مربوط به برگزاری پیش‌گشایش آغازین و پایانی بازار می‌تواند به کارایی اطلاعات بازار کمک کند. موضوع ارز 4200 نیز مهم است و به نظر بنده روی شرکت‌های بورسی تأثیر دارد. شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه هم به‌طور حتم از این اتفاق تأثیر می‌پذیرند و قیمت‌ها به نرخ دلار در بازار آزاد نزدیک‌تر خواهد شد.امیدواریم در دولت سیزدهم این اتفاق و رویداد مهم به واقعیت تبدیل شود و شاهد اجرای هر چه سریع‌تر آن در اقتصاد کشور باشیم. ارز ۴۲۰۰ تومان برای شرکت‌هایی که جهت واردات از ارز ۴۲۰۰ تومانی استفاده می‌کردند و  به دنبال آن محصولات را باقیمت پایین‌تر در بازار عرضه می‌کردند، حذف می‌شود و درنتیجه قیمت‌ها واقعی‌تر خواهد شد.حذف این ارز با اثر مثبت در صنایع غذایی، دارویی، لاستیک همراه خواهد بود و برخی از شرکت‌های پخش هم از این اتفاق منتفع می‌شوند اما این موضوع نمی‌تواند تأثیر چندانی را بر کلیت بازار سرمایه داشته باشد و فقط در برخی از صنایع تأثیرگذار خواهد بود.

حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌تواند قدمی در راستای حذف قیمت‌گذاری دستوری و محدود کردن شرکت‌ها در بازار رقابتی باشد. کلیت بازار سرمایه همیشه از حذف رانت، قیمت‌گذاری دستوری و هر آنچه دست تولیدکننده را در بازار آزاد رقابتی محدود کند، استقبال خواهد کرد.