سهم بالای بانک‌های خصوصی در شتاب نقدینگی
محمدجواد محقق‌نیا
بانک‌های خصوصی در استقراض از بانک مرکزی پیشرو هستند، حدود ۵۰ درصد پایه پولی را بانک‌ها تشکیل داده‌اند، ۴۷ درصد دیگر ناشی از دارایی‌های خارجی و تنها سه درصد ناشی از استقراض دولت از بانک مرکزی است بنابراین اینکه گفته می‌شود نقدینگی ناشی از کسری بودجه است، صحت ندارد. مهم‌ترین مشکل سیستم بانکی امروز ما هرزروی تسهیلات بانک‌ها است. متأسفانه باید بگوییم بانک‌ها نه تنها در خدمت اقتصاد کشور نیستند بلکه گاهی علیه اقتصاد کشور فعالیت می‌کنند. مشکل اساسی این است که تقریباً ۷۰ درصد تسهیلات بانک‌ها به بخش غیرمولد تزریق می‌شود. این به معنای آن است که هر سال از هزار همت (هزار میلیارد تومان) تسهیلات سیستم بانکی، ۷۰ درصد آن دچار هرزروی می‌شود. این ماجرا از آنجایی نگران‌کننده می‌شود که تنها برگ برنده ما برای رشد اقتصادی، سیستم بانکی است البته دولت‌های مختلف پس از جنگ، برنامه‌های گوناگونی برای اصلاح نظام بانکی در پیش گرفته‌اند. برای مثال در دولت آقای هاشمی‌رفسنجانی برای بخش‌های مختلف اقتصاد، سهمیه‌هایی در نظر گرفته شد. به این معنا که استفاده بخش‌های مختلف اقتصادی از تسهیلات بانکی طبق سهمیه‌بندی و چارچوب باشد اما این اتفاق هیچ‌وقت عملی نشد. متأسفانه دولت‌های یازدهم و دوازدهم کوچک‌ترین اقدامی در خصوص اصلاح نظام بانکی انجام نداده‌اند اما در دولت محمود احمدی‌نژاد برای جلوگیری از هرزروی تسهیلات، پروژه‌هایی برای بانک‌ها تدوین شد که این راهکار نیز با شکست مواجه شد چرا که بانک‌ها به سرمایه‌گذاری در امور زیرساختی و بلندمدت علاقه‌مند نیستند. در دو دولت گذشته شاهد آن بودیم که با سرمایه یکی از بانک‌ها در منطقه‌ای از تهران پاساژی با مبلغ ۴۰ هزار میلیارد تومان افتتاح شد. این در حالی است که دولت قبل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس را با مبلغ ۳۰ هزار میلیارد تومان احداث کرد یعنی کافی بود دولت گذشته نیز با ارایه نفت ارزان به بانک‌ها، آنها را به ساخت پالایشگاه تشویق کند.
