فرصتی که با بی‌تدبیری تبدیل به بحران شد
کارشناسان حوزه رمزارز، به بررسی مشکلات صنعت استخراج رمزدارایی‌ها پرداخته و تاکید کردند صنعت استخراج می‌تواند به مدد درآمد مناسبی که برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند، موجب رونق کسب‌وکارهای مرتبط شود، در حالی که در سال‌های گذشته، به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های فراوان، مزارع مجاز موفق به راه‌اندازی نشده‌اند و سرنوشت دستگاه‌هایی که خریداری شده، بازارهای زیرزمینی و به‌کارگیری در مزارع غیرمجاز خواهد بود. نشست خبری انجمن بلاک‌چین ایران، با موضوع بررسی مشکلات و معضلات متقاضیان و فعالین حوزه استخراج رمزدارایی‌ها، برگزار شد. عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاک‌چین، با بیان اینکه به‌دلیل سرعت پایین سیستم دولتی در تعامل با پدیده‌های فناور و نوظهور، فعالین این حوزه‌ها معمولا با مشکلات عدیده‌ای در داخل کشور مواجه می‌شوند، گفت: در مورد صنعت استخراج، این تعلل با کج‌سلیقگی و سوءمدیریت وزارت نیرو نیز همراه شد تا به جای یافتن راهکار مناسب صورت مساله به کلی پاک شود. صنعت استخراج از آن دست صنایعی است که ضمن ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، می‌تواند به مدد درآمد مناسبی که برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند موجب رونق کسب‌وکارهای مرتبط شود، از صنایع کوچک حوزه برق، تاسیسات و فناوری اطلاعات و ارتباطات گرفته تا صنایع کلان نیروگاهی. وی ادامه داد: این صنعت به فضای گسترده‌ای نسبت به حجم کاری نیاز ندارد و آلایندگی بسیار پایینی دارد و اصلی‌ترین نیاز آن انرژی برق است که توان مصرف دایمی و شبانه‌روزی این صنعت، آن را به مشتری ایده‌آل و آرمانی صنایع نیروگاهی در دنیا بدل کرده است. میزان تقاضای برق توسط این صنعت با مدیریت صحیح می‌تواند موجب جذب سرمایه‌های جدید در صنایع نیروگاهی کشور و به دنبال آن رونق تمامی مشاغل و صنایع مرتبط با راه‌اندازی و نگهداری نیروگاه‌ها شود. در این صنعت می‌توان ضمن انتفاع مناسب سرمایه‌گذاران، بستر درآمدزایی بسیار مناسبی برای حاکمیت از طریق دریافت مالیات باشد، البته اگر وزارت نیرو انرژی را با قیمت منطقی در اختیار این صنعت بگذارد تا سرمایه‌گذاران پشیمان نشده و سرمایه خود را از کشور خارج نکنند. مدیرعامل انجمن بلاک‌چین خاطرنشان کرد: متاسفانه در زمان فقدان قانون در خصوص مشروعیت و یا ممنوعیت صنعت استخراج، وزارت نیروی وقت با بخشنامه‌ای خلق‌الساعه و با دستاویز قرار دادن ورود غیرمجاز تجهیزات استخراج اقدام به قلع و قمع تمامی فعالین این حوزه و با صدور جریمه‌های سنگین، آنها را نقره‌داغ کرد. پس از این اتفاقات و با پیگیری‌های مستمر انجمن در کنار فعالین این حوزه پس از ماه‌ها و هدررفت فرصت‌های طلایی استخراج و البته از بین رفتن سرمایه‌های سرمایه‌گذاران برچسب قاچاقچی از پیشانی فعالین این حوزه که عموما جوانانی تحصیل‌کرده و علاقه‌مند به فناوری‌های نوین بودند، برداشته و مقرر شد تا با پرداخت حقوق قانونی بتوانند دستگاه‌های خود را بازپس‌گیری کنند. آشتیانی ادامه داد: اما پس از این اتفاق به‌دلیل برخورد سلیقه‌ای در شهرها و استان‌های مختلف هنوز شاهدیم که برخی از این افراد هنوز موفق به دریافت دستگاه‌های خود پس از پرداخت حقوق قانونی نشده‌اند و بسیاری از آنهایی که دستگاه‌های خود را دریافت کرده‌اند، به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های فراوان موفق به راه‌اندازی مزارع مجاز نشده‌اند که قطعا سرنوشت این قبیل دستگاه‌ها نیز بازارهای زیرزمینی و به‌کارگیری در مزارع غیرمجاز خواهد بود که یکی از مشکلات اصلی وزارت نیرو در روزهای داغ تابستان بود.
بانک مرکزی صلاحیت تهیه آیین‌نامه استخراج رمزارز را ندارد
آشتیانی اظهار کرد: اقتصاد دیجیتال در کشورهای همسایه ما در حال رشد است و ما تا سال ۹۸ جایگاه خوبی در این حوزه در منطقه داشتیم اما به دلیل برخی اهمال‌کاری‌ها، مشکلاتی در حوزه اقتصاد دیجیتال از جمله رمزارزها اعم از تبادل آنها، صدور مجوزها و تعرفه‌های آن وجود دارد. وی با بیان اینکه وزارت صمت پنجره اعطای مجوز بهره‌برداری از ماینرها و استخراج رمزارز را بسته است، گفت: این اتفاق سبب شده تا کسانی که مایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند، نتوانند فعالیتی داشته باشند. مدیرعامل انجمن بلاک‌چین درباره تهیه آیین‌نامه‌های استخراج رمزارز گفت: باید شورایی متشکل از نمایندگان بخش خصوصی و حاکمیتی تشکیل شده و ماهیت رمزنگاری شده را تایید و به بخش‌های رگولاتوری جهت اجرا و صدور مجوزها ابلاغ کنند. این فعال صنفی صنعت دیجیتال یادآور شد: بانک مرکزی در جایگاهی نیست که آیین‌نامه‌های ماینینگ را تنظیم کند و صلاحیت این کار را ندارد. دارایی دیجیتال یک بازار هم‌ارز با سایر دارایی‌ها است و محدود به یک دستگاه یا نهاد خاص نمی‌شود که سازمان بورس یا بانک مرکزی متولی آن باشند. آشتیانی ادامه داد: چیزی به اسم «صرافی رمزارز» نداریم بلکه واسطه‌ها و سکوهای تبدیل ارز دیجیتال به ریال هستند که البته کمک کرده‌اند تا دارایی‌های دیجیتال مردم که رمزارز خریداری کرده‌اند، به سمت صرافی‌های خارجی منتقل نشود. وی افزود: ما معتقدیم الزامات را باید نهادهای فرابخشی و رگولاتورها تعیین کنند و اجازه دهند کسب‌وکارها خودشان بازار را بیابند. ما با مجوزمحور بودن کسب و کار تبدیل رمزارز دیجیتال مشکلی نداریم اما کسانی که معتقد به مجوزمحور بودن هستند، باید ریسک تحریم شدن آن را هم بپذیرند. هرگونه صدور مجوز به معنی برجسته‌سازی کسب و کار است که این برجسته‌سازی با خود، تحریم دارایی‌های دیجیتال را در پی خواهد داشت. اگر به صرافی‌ها مجوز تبدیل رمزارز داده شود، ممکن است دارایی‌های مردم مشمول تحریم شوند. مدیرعامل انجمن بلاک‌چین خاطرنشان کرد: وقتی بانک مرکزی اعلام می‌کند قرار است رمزارز داخلی تولید شود به این معنی است که شکل جدیدی از ریال تولید خواهد شد که شکل جدیدی از دارایی‌های مردم است و «رمز ریال» می‌تواند شفافیت مالی را تسهیل کند اما رمزارز ملی نمی‌تواند مشکل نقل و انتقال فعلی ریال بانکی را حل کند و ممکن است تابع تحریم‌ها شود.
مقاومت دولت در به‌کارگیری مشاوره فعالین بخش خصوصی
مسعود نیلی، رییس کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین- هم اظهار کرد: طی سال‌های گذشته جلسات بسیاری با معاونت‌های مختلف ریاست‌جمهوری و وزارتخانه‌های دولت در راستای بررسی راهکارهای بهره‌مندی از قابلیت‌های صنعت استخراج با حضور نمایندگان انجمن برگزار شد که متاسفانه خروجی مفیدی در بر نداشت. در این جلسات راهکارهای بسیاری جهت تامین منافع سرمایه‌گذاران، حاکمیت و مردم ارایه شد که در ظاهر مورد استقبال قرار می‌گرفت اما در عمل هیچگاه اجرایی نمی‌شدند. وی ادامه داد: وزارت نیروی دولت پیشین با در نظر گرفتن تعرفه برق صادراتی برای این صنعت عملا تنها مزیت رقابتی کشور که می‌توانست نرخ منطقی انرژی باشد را از بین برد و بعد از آن با رایزنی با وزارت نفت مانع دستیابی سرمایه‌گذاران این صنعت به گاز با قیمت منطقی شد. در طرح‌های پیشنهادی سرمایه‌گذاران آمادگی خود را جهت تامین برق مورد نیاز کشور در زمان‌های پیک مصرف در تابستان به‌صورت داوطلبانه از طریق نیروگاه‌های خود تامین اعلام کرده بودند که در صورت استقبال دولت می‌توانست مانع خاموشی‌ها باشد که با بی‌تفاوتی وزارتخانه‌های مربوط مواجه شد.
ایجاد فضای مسموم با انتشار اطلاعات خلاف واقع
نیلی خاطرنشان کرد: وزارت نیرو نه تنها از راهکارها و پیشنهادهای بخش خصوصی در جهت رفع مشکلات کمبود برق کشور استفاده نکرد، بلکه با فرار رو به جلو صنعت استخراج را مسبب اصلی کمبود برق معرفی کرد. قطعا نه انجمن و نه هیچ نهاد و سازمان دیگری موافق استفاده غیرمجاز از برق برای صنعت استخراج نیست، اما رشد قارچ‌گونه مراکز غیرمجاز حاصل تعرفه‌گذاری غیرکارشناسی و روال عملا غیرممکن اخذ مجوز برای بسیاری از علاقه‌مندان فعالیت قانونی در این صنعت بود، اگرنه مراکز مجاز استخراج همگی در حال کنترل دایمی وزارت نیرو هستند و در مواقع بحرانی سال‌های گذشته اولین اماکنی بودند که با قطعی برق مواجه می‌شدند. اگر این مراکز مسبب خاموشی بودند چرا پس از دستور ریاست‌جمهوری درباره ممنوعیت استخراج تا پایان تابستان مشکلات خاموشی کاملا برطرف نشد؟ رییس کارگروه استخراج انجمن بلاک‌چین گفت: برخی از مشاورین دولت پیشین بدون در نظر گرفتن دوره کوتاه قابلیت استفاده از تجهیزات استخراج و ریسک بسیار بالای بازار رمزدارایی‌ها تنها با اشاره به درآمد نسبتا مناسب این صنعت، موجب ایجاد حس رقابت در دستگاه‌های مختلف در جهت سهم‌خواهی از این درآمد لایتناهی شدند. متاسفانه پس از به رسمیت شناخته شدن استخراج به عنوان صنعت در کشور، مدیر شرکت شهرک‌های صنعتی تخلف آشکار عدم تخصیص و اجازه فعالیت به متقاضیان این صنعت در شهرک‌های صنعتی (که در آن زمان تنها مکان مورد تایید جهت صدور مجوز بود) را از افتخارات خود بر شمردند و بعد از رفع نسبی موانع نیز اقدام به اختصاص زمین با چند برابر قیمت به فعالین این صنعت کردند. نیلی ادامه داد: در حال حاضر هم شاهد هستیم با بسته شدن سامانه صدور مجوز، متقاضیان جدید قادر به اقدام در این راستا نیستند و برخی از متقاضیانی که در حال تکمیل مزارع خود بودند و حتی اقدام به تهیه انشعابات قانونی هم کرده‌اند، با بسته شدن سامانه قادر به تبدیل جواز تاسیس به پروانه بهره‌برداری نیستند که البته در این زمینه وزارت صمت قول مساعدت و از سرگیری کار سامانه را داده است. این مشکل البته در حال حاضر موجب ایجاد رانت و قیمت چند میلیاردی مجوزهای موجود شده است.
برخوردهای سلیقه‌ای مانع اصلی ورود سرمایه‌گذاران جدید
همچنین سید امید علوی، رییس هیات مدیره انجمن بلاک‌چین، با بیان اینکه متاسفانه در تمامی بخش‌ها شاهد برخوردهای سلیقه‌ای هستیم، افزود: واردات دستگاه‌های استخراج توسط فعالان تقریبا غیرممکن است و شاهد ایجاد رانت برای شرکت‌های مدعی تولید دستگاه‌های استخراج در داخل کشور هستیم و بعضا تخلفات فاحشی نیز از سوی آنها در حال روی دادن است. تغییر لیبل دستگاه‌های کارکرده و فروش آنها به عنوان دستگاه تولید داخل و فروش فاکتور رسمی به دارندگان دستگاه وارد شده از مسیرهای غیرقانونی تنها بخشی از تخلفات برخی از این تولیدکنندگان است. وی با اشاره به بالا بودن تعرفه برق رمزارز گفت: کمبود برق در کشور ارتباطی با صنعت ماینینگ ندارد. تراز برق ما در حال حاضر منفی ۱۴ هزار مگاوات است. ضعف عملکرد وزارت نیرو در دولت گذشته سبب شد تا با کاهش تولید برق مواجه شویم به گونه‌ای که هیچگاه سابقه کمبود برق در زمستان را نداشته‌ایم ولی ممکن است زمستان امسال ۳۰۰۰ مگاوات کمبود برق داشته باشیم. نرخ‌های تعرفه رمزارز سبب شده تا ۸۰ درصد استخراج‌ها زیرزمینی باشد. ما از سال ۹۷ به وزیر سابق نیرو در خصوص کمبود برق نامه‌نگاری‌هایی کردیم ولی توجهی نشد و نهایتاً در تابستان امسال با خاموشی‌های گسترده مواجه شدیم. علوی با هشدار نسبت به اینکه اگر ارزش رمزارزها از جمله بیت‌کوین که در حال حاضر بیش از ۶۱ هزار دلار است، افزایش یابد ممکن است حجم بیشتری از ماینینگ‌ها به سمت زیرزمینی شدن کوچ کنند، گفت: تنها دستگاهی که تاکنون در حوزه رمزارزها موفق عمل کرده، وزارت صمت بود که تا خرداد امسال سامانه «بهین‌یاب» را برای اخذ مجوز استخراج رمزارز باز گذاشته بود ولی با فشارهایی که به این وزارتخانه وارد شد، بخش دریافت مجوز ماینینگ بسته شده است. رییس هیئت مدیره انجمن بلاک‌چین افزود: در مدت زمانی که سامانه بهین‌یاب باز بود، ۳۰۰۰ نفر برای دریافت مجوز استخراج رمزارز ثبت‌نام کردند ولی وزارت نیرو اجازه فعالیت به آنها نداد و تنها ۳۰ تا ۴۰ نفر از متقاضیان مجوز راه‌اندازی مزرعه رمزارز دریافت کردند و کمتر از ۱۰ نفر توانستند این مزارع را راه‌اندازی کنند.
بانک مرکزی از صنعت ماینینگ جا مانده است
به گفته علوی، دادستانی رسما نامه داده که بدون پروانه بهره‌برداری، کسی نمی‌تواند مزرعه ماینینگ راه‌اندازی کند. وی افزود: رییس کل اسبق بانک مرکزی اردیبهشت ماه اعلام کرد دستورالعمل نحوه بهره‌برداری از رمزارزها، تهیه و شنیده شده که این آیین‌نامه نهایی شده و فقط معطل امضای یک نفر است که هنوز آن را امضا نکرده است؛ به نظر ما، بانک مرکزی از صنعت ماینینگ جا مانده است. وی ادامه داد: اگر دولت و مجلس هرچه سریع‌تر به‌صورت منطقی به‌فکر قانونگذاری و رفع موانع این صنعت نباشند، باید در انتظار رشد هرچه بیشتر فعالیت‌های زیرزمینی و غیرمجاز باشیم. این صنعت توانایی و جذابیت جذب سرمایه‌گذاران بسیاری را داخل کشور دارد که با مدیریت صحیح می‌تواند ضمن ایجاد رونق در بسیاری از صنایع و مشاغل، بخشی از مشکلات کمبود برق در کشور را نیز به واسطه ورود سرمایه‌های جدید به صنعت ساخت نیروگاه‌های خود تامین و استفاده از ظرفیت آنها در مواقع نیاز را می‌تواند حل کند. رییس هیات مدیره انجمن بلاک‌چین خاطرنشان کرد: همچنین دولت و وزارتخانه‌های مرتبط می‌توانند با در نظر گرفتن تعرفه‌های تشویقی و ارایه مشوق‌هایی، سرمایه‌گذاران را به سمت سرمایه‌گذاری روی نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک هدایت کنند که البته تا به حال تنها شاهد شعارهایی در این زمینه بودیم و سرمایه‌گذارانی که قدم در این راه گذاشته‌اند تقریبا همگی متضرر شده‌اند. وی گفت: امیدواریم دولت جدید با بهره‌گیری از مشاوره بخش خصوصی و با فراهم کردن بستر مناسب تمامی فعالیت‌های این صنعت را از حالت زیرزمینی و غیرقانونی به سمت فعالیت قانونی قابل کنترل که می‌تواند منافع همه بخش‌ها را تامین کند، هدایت کند. مانند گذشته انجمن فناوران زنجیره بلوک هم آمادگی خود را جهت مشاوره علمی در راستای منافع ملی به همه ارکان حاکمیت اعلام می‌کند.
