ضرورت مقابله با محدودسازی فضای مجازی

غلامرضا نوری قزلجه

یکی از موضوعاتی که طی ماه‌های اخیر باعث بروز مشکلات فراوانی در افکار عمومی ایرانیان و صاحبان کسب و کار شده، تلاش‌هایی است که برخی افراد و جریانات برای محدودسازی فضای مجازی دنبال می‌کنند. برای مطرح شدن طرح صیانت از فضای مجازی در کمیسیون فرهنگی مجلس، برخی از نمایندگان تلاش کردند، روند تصویب طرح صیانت در قالب اصل 85 قانون اساسی متوقف سازند. متاسفانه این تلاش‌ها نتیجه‌بخش نبود و نهایتا قرار شد با تشکیل کمیسیون ویژه‌ای برای طرح صیانت موضوع پیگیری و دنبال شود.

بر این اساس 23 نماینده از کمیسیون‌های مختلف مجلس در کمیسیون ویژه صیانت حاضر شدند تا موضوع از منظر قانون پیگیری شود. با توجه به اینکه مطابق اصل 85 هر تصمیمی که در کمیسیون گرفته می‌شود، معادل تصمیمات صحن علنی است، لازم بود تا آیین‌نامه‌ای برای کمیسیون تدارک دیده شود. طی 6نشست کمیسیون این آیین‌نامه در 15 ماده تصویب شد تا نمایندگان عملا وارد بررسی محتوایی طرح شوند. در شرایطی که مطابق قانون، کلیه نشست‌های کمیسیون می‌بایست به صورت زنده و با حضور خبرنگاران تشکیل شود، برخی نمایندگان از همان ابتدا تلاش کردند، این روند را متوقف و نشست‌های کمیسیون طرح صیانت را پشت درهای بسته برگزار کنند.

با تلاش نمایندگان میانه‌رو و اصلاح‌طلب این روند متوقف شد و نهایتا قرار شد، نشست‌ها بازتاب‌های رسانه‌ای پیدا کنند و به صورت زنده نیز پخش شوند. هرچند در شرایط فعلی ساماندهی فضای مجازی یک اصل اساسی است و هیچ شخصی نمی‌تواند با آن مخالفت کند، اما این روند نباید منجر به امنیتی‌سازی و محدودسازی فضای مجازی شود. طی دهه‌های متمادی تلاش‌های فراوان و سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی صورت گرفته تا امروز فضای مجازی کشور، سهم قابل توجهی را در اقتصاد و بهبود شاخص‌های اشتغالزایی کشور ایفا کند.

اینکه برخی افراد و جریانات احساس می‌کنند، محتوای برآمده از آن فضا و گردش آزاد اطلاعات برخلاف منافع سیاسی و جناحی آنان است، نباید باعث شود تا بر سر راه فعالیت‌های این فضا سنگ‌اندازی شده و مشکلاتی ایجاد شود. در شرایط دشوار تحریم‌های اقتصادی و بروز کرونا، یکی از گزاره‌هایی که باعث شد تا مردم بتوانند کسب و کاری داشته باشند و درآمدی کسب کنند، همین فضای مجازی است. از سوی دیگر دامنه وسیعی از پلتفرم‌های داخلی در بستر این فضا فعالیت می‌کنند و در حال خدمت‌رسانی به مردم هستند.

هرچند این روزها برخی نمایندگان حامی طرح صیانت اعلام می‌کنند که به دنبال محدودسازی پلتفرم‌های داخلی و مسدود‌سازی اپلیکیشن‌های خارجی نیستند، اما وقاعیت ان است که تصمیم‌سازی‌های این کمیسیون با طرح فعلی نهایتا هم محدودیت ایجاد می‌کند و باعث مسدودسازی اپلیکیشن‌های خارجی می‌شود. بر این اساس که نمایندگان مخالف طرح در کمیسیون مشترک تلاش می‌کنند، شاکله طرح را به گونه‌ای تغییر دهند که در وهله نخست، در فضای کسب و کار مشاغل آنلاین مشکلی ایجاد نکند و در مرحله بعدی گردش آزاد اطلاعات در  این ساختار حفظ شود.در این مرحله مشارکت رسانه‌ها در بازتاب دیدگاه‌های گوناگون موجود در کمیسیون بسیار کلیدی است، رسانه‌ها می‌بایست، تصویری شفاف از آنچه که در کمیسیون جریان دارد، ارایه کنند تا مردم بدانند چه دیدگاه‌ها و اظهارنظرهایی در کمیسیون جریان دارد.

متاسفانه برخی افراد و جریانات معتقدند حتی اگر اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران با طرح صیانت مخالف باشند، باز هم چون در راستای منافع سیاسی و جناحی آنها است، باید تصویب و عملیاتی شود. در شرایط فعلی به نظر می‌رسد، سه طیف و جریان اصلی در کمیسیون ویژه طرح صیانت حضور دارند. از یک طرف اعضای جبهه پایداری با دیدگاه‌های مشخص خود در کمیسیون حاضر هستند. از سوی دیگر نیز اصولگرایان سنتی هستند که بنا به دلایلی با برخی گزاره‌ها در این طرح مخالف هستند. دسته سوم اما نمایندگان میانه‌رو، اصلاح‌طلب و نمایندگان مستقل هستندکه تلاش می‌کنند در حکم شاهین ترازو عمل کنند و از شکاف میان دو طیف اصولگرا به نفع منافع عمومی مردم استفاده کنند.