فرار از اجرای قانون هزینه گزافی دارد

گلی ماندگار|

 از زمانی که با همه‌گیری کرونا طرح تعطیلی مدارس و دورکاری کارمندان هم نتوانست تاثیری در کاهش آلودگی هوا بگذارد مشخص شد که این مشکل بسیار ریشه‌ای‌تر و بنیادی‌تر از آن چیزی است که مسوولان با آن برخورد می‌کنند. در واقع حتی اجرای طرح ترافیک و طرح زوج و فرد و طرح‌های دیگری که طی سال‌های گذشته بارها و بارها به اجرا گذاشته شده‌اند، هیچ کدام در کاهش آلودگی هوا موثر نبوده‌اند. این شکست اما چه نتایجی به بار آورده و خواهد آورد این سوالی است که بسیاری از مسوولان از پاسخ دادن به آن شانه خالی می‌کنند و هر کدام سعی دارند حل مشکل آلودگی هوا را وظیفه نهاد و سازمانی دیگر دانسته و به این ترتیب نوک پیکان اتهام را از روی خود و سازمان مربوطه شان بردارند. 

    قانون هوای پاک و بی‌توجهی ارگان‌های مختلف

قانون هوای پاک در 24 مرداد ماه سال 96 به تصویب رسید. در این قانون تمامی نهادها و ارگان‌های کشور موظف به رعایت آن شدند و باید تمامی ماده‌ها و تبصره‌هایی که در این قانون ذکر شده بود مورد انجام قرار می‌گرفت، اما....

در واقع هیچ کدام از نهادها و سازمان‌های کشور نه تنها شرایط را برای اجرایی شدن این قانون فراهم نکردند که در واقع هیچ کدام به مواد این قانون پایبند نبودند و به این ترتیب بر خلاف انتظار که باید از سال تصویب این قانون شرایط آب و هوایی بهتر می‌شد، هر روز بدتر شد و میزان آلاینده‌های موجود در هوا به خصوص در فصل پاییز و زمستان افزایش یافت و اگر میزان روزهای هوای پاک در کشور را از سال 96 تاکنون مورد بررسی قرار دهیم میانگین روزهای پاک کمتر از 4 روز خواهد بود. 

اما آلودگی هوا سالانه جان بسیاری از افراد را می‌گیرد، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم باعث مرگ و میر تعداد زیادی می‌شود و در این بین هزینه‌های درمانی که این افراد باید بپردازند یا بیمه‌ها ملزم به پرداخت آن می‌شوند هم خود حدیث دیگری است که کسی به آن توجه خاصی نداشته و ندارد. در حالی که اگر تمام این هزینه‌ها در جای درست یعنی تجهیز وسایل نقلیه عمومی صرف شود، هم از تعداد مرگ و میرها کاسته خواهد شد و هم میزان هزینه‌های جانبی دولت به مبلغ چشمگیری پایین خواهد آمد.

     به جای پیشگیری به درمان فکر می‌کنیم

یوسف رشیدی، متخصص آلودگی هوا در این باره به « تعادل» می‌گوید: متاسفانه هیچ کدام از راهکارهایی که در قانون هوای پاک برای کنترل آلودگی هوا در نظر گرفته شده است، اجرایی نمی‌شود. در واقع مسوولان ما همیشه عادت دارند به جای پیشگیری به درمان فکر کنند و همین مساله باعث می‌شود که هزینه‌های کشور در هر زمینه‌های سرسام آور باشند. از زمانی که قانون هوای پاک به تصویب رسید باید مدیریت تردد خودروها، کاهش ترافیک، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، افزایش وسایل نقلیه عمومی، تعویض کاتالیست‌های خودروها در دستور کار قرار می‌گرفت اما متاسفانه هیچ کدام از این موارد نه از سوی مسوولان و نه از سوی مردم جدی گرفته نشده است. 

این که در شرایط کرونا ما توقع داشته باشیم مردم از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند در حالی که تعداد این وسایل نقلیه به حدی نیست که مردم بتوانند با حفظ فاصله مناسب و با خیال راحت با این وسایل تردد کنند، نمی‌توانیم از این مردم از وسایل نقلیه شخصی استفاده می‌کنند گلایه کنیم.

او در بخش دیگری از سخنانش درباره هزینه‌ای که آلودگی هوا بر سیستم بهداشت و درمان وارد می‌کند، می‌افزاید: مشخص است که رعایت نکردن قوانین و افزایش آلودگی که با سلامت مردم در ارتباط است باعث بروز چه مشکلاتی شده و چه هزینه‌های سرسام آوری را برای حوزه بهداشت و درمان به بار می‌آورد. در واقع اگر بخواهیم به صورت اصولی و منطقی به ماجرا نگاه کنیم، دولت تاوان بی‌توجهی خود به رعایت قوانین را در جای دیگری به صورت چند برابری پرداخت می‌کند. در واقع فرار از اجرای قانون هزینه گزافی خواهد داشت چه برای دولت و چه برای مردم.

     قوانینی که وضع می‌شوند اما اجرا نه!

رشیدی درباره مازوت سوزی نیز به تعادل می‌گوید: سال‌هاست که قانون منع استقرار صنایع تا شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران به تصویب رسیده است، اما وقتی مسوولان تهران رعایت این قانون را مانع از جهش تولید در کشور می‌دانند، چه کسی باید پاسخگوی آلودگی این صنایع باشد، مازوت سوزی هم یکی از همین موارد است، بسیاری از صنایع از جمله نیروگاه‌های برق به دلیل نداشتن سوخت مورد نیاز خود و البته بالا رفتن قیمت سوخت طی سال‌های اخیر ترجیح می‌دهند از مازوت که سوخت ارزان‌تری است استفاده کنند و همین مساله هم باعث بالا رفتن میزان آلاینده‌های هوا و در نتیجه افزایش آلودگی و تاثیر مستقیم آن بر افراد جامعه و افزایش بیماری‌های ریوی می‌شود.  او در پایان می‌گوید: به هر حال تا زمانی که در زمینه آلودگی هوا مدیریت درستی در کشور اتخاذ نشود و تمام دستگاه‌ها به وظایف خود در این رابطه عمل نکنند، وضعیت به همین منوال خواهد بود و چه بسا خطرناک‌تر هم بشود. 

     خسارت چهار میلیارد دلاری آلودگی هوا  بر سیستم بهداشت و درمان 

رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: تقریبا همه ارگان‌ها به وظایفشان در قانون هوای پاک عمل نکرده‌اند و ناظر بر این قانون نیز سازمان حفاظت محیط زیست است

«عباس شاهسونی»، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره وضعیت آلودگی هوا در پاییز و زمستان امسال به ایلنا گفت: باتوجه به تغییر طرح ترافیک و بازگشایی مدارس که در آینده اتفاق خواهد افتاد و حذف دورکاری‌ها و همچنین با توجه به اینکه سیستم ناوگان حمل و نقل عمومی‌مان کفاف مسافر را نمی‌دهد و از طرفی با اپیدمی کرونا نیز مواجه هستیم، اکثر مردم تمایل دارند که از خودرو شخصی استفاده کنند. این مساله دامن زده است که وضعیت آلودگی هوا نسبت به سال‌های گذشته شدید شود. پیش بینی می‌شود که اگر این روند ادامه داشته باشد و اینکه در کنارش امسال خشکسالی نیز خواهیم داشت، باعث شود تعداد روزهای هوای ناسالم بیشتری نیز داشته باشیم.  او با اشاره به ریشه‌های مساله آلودگی هوا در کشور گفت: خودروهای ما خودروهای روز دنیا نیستند و آلاینده هستند. منابع ثابت و کارخانه‌ها چه کارخانه‌های کوچک یا بزرگ، سیستم‌های تصفیه هوای مناسبی ندارند، اینها باعث می‌شود که ما هرسال چنین مشکلی را داشته باشیم. تا زمانی که ما مشکل سوخت، خودروها و منابع ثابتمان حل نشود همین مشکل را داریم. 

    مازوت سوزی ممنوع است اما...

شاهسونی درارتباط با مازوت سوزی در کشور گفت: از نظر وزارت بهداشت مازوت سوزی ممنوع است، این را اعلام و حتی با سازمان محیط زیست، وزارت نفت، نیرو، کشور مکاتبه کردیم. اعلام کرده‌ایم با توجه به اینکه در مطالعات نشان داده شده است که آلودگی هوا باعث تشدید کووید ۱۹ و همین‌طور ابتلا و مرگ‌های ناشی از این بیماری می‌شود، به هیچ‌وجه مازوت در نیروگاه‌ها سوزانده نشود، اما گزارش‌هایی رسیده است که مازوت سوزی انجام می‌شود. مازوت هم باعث افزایش غلظت آلایندگی هوا می‌شود. 

او با اشاره به قانون هوای پاک افزود: قانون هوای پاک در سال ۹۶ ابلاغ شده است. هدف این قانون بهبود کیفیت هوا در کشور بوده است. اگر از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ میانگین سالانه غلظت آلاینده‌هایمان را بررسی کنیم، می‌بینیم که این قانون هیچگونه تاثیری برروی کاهش غلظت آلاینده‌ها نداشته. این قانون وظایف همه دستگاه‌های اجرایی را مشخص کرده است. اما به دلیل که این قانون به درستی اجرا نشده، عملا با مشکل آلودگی هوا مواجهیم. تقریبا همه ارگان‌ها به وظایفشان در قانون هوای پاک عمل نکرده‌اند و ناظر بر این قانون نیز سازمان حفاظت محیط زیست است. 

شاهسونی درارتباط با مهم‌ترین راهکارهای برون رفت از معضل آلودگی هوا در کشور گفت: سریع‌ترین اقدامات برای حل بحران آلودگی هوا در قانون هوای پاک و آیین نامه‌های آن ذکر شده است و این قانون باید اجرایی شود. دستگاه‌ها به دلیل مواردی چون تحریم قانون را اجرا نمی‌کنند و باعث می‌شود که این مشکلات را داشته باشیم.  او درپاسخ به این سوال که تحریم‌ها تا چه اندازه در اجرا نشدن قانون هوای پاک تاثیر دارند، افزود: تحریم در اجرا نکردن قانون هوای پاک تاثیر زیادی دارد. به هرحال ما برای اینکه خودروهایمان بروز شود نیاز داریم که دانش فنی و قطعه وارد شود و بتوانیم تجهیزات وارد کنیم. تحریم به این مساله دامن می‌زند. حتی در بحث سوخت هم این مشکلات را داریم. تحریم اثر دارد اما تنها علت نیست. 

شاهسونی درارتباط با ارتباط میان آلودگی هوا با شیوع بیماری‌های مختلف گفت: تقریبا ده درصد از مرگ‌ها در کشور منتسب به آلودگی هواست. بیماری‌های مختلفی مانند بیماری‌های قلبی، تنفسی، سرطان‌ها از جمله سرطان ریه همگی با آلودگی هوا ارتباط دارند و آلودگی‌ها با بیماری‌های زیادی مرتبط است که هم می‌تواند عامل آن باشد و هم می‌تواند باعث تشدید این بیماری‌ها بشود. او با اشاره به هزینه آلودگی هوا برای سیستم بهداشت و درمان کشور گفت: هزینه‌های مرتبط با مرگ و میر ناشی از همه علل منتسب به آلودگی هوا در کشور در سال ۱۳۹۹ برابر با ۴.۳ میلیارد دلار برآورد شده است.