نبود نقدینگی بازار را نزولی می‌کند

حمیدرضا جیهانی

نقدینگی برای بازارهای مالی نقش خون برای یک موجود زنده را ایفا می‌کند. اگر نقدینگی و پول کافی در بازار سرمایه وجود نداشته باشد با معاملات بی‌رمقی در بازار مواجه می‌شویم و بازار به افت گرایش پیدا کند. بازار سرمایه از طریق ردوبدل سرمایه‌ها مدیریت‌شده و سود‌سازی می‌کند و زمانی که اتفاق و تصمیماتی همچون انتشار بی‌حساب کتاب اوراق، بزرگان بازار (market maker) را تهدید می‌کند، سرمایه‌ها و نقدینگی نیز تحت‌الشعاع قرارگرفته و از بازار خارج می‌شود. بیش از ۸۰ درصد بازار تحت اختیار دولت است و متأسفانه بازیگر اصلی اقتصاد در عوض حمایت از بازار و هدایت نقدینگی به سوی آن، سیاست‌هایی را اتخاذ می‌کند که باعث خروج پول می‌شود. میزان انتشار اوراق متعادل نیست و شیره بازار سرمایه به‌واسطه اوراق مکیده می‌شود. دولت در عوض اینکه نقش حمایتگری از بازار سهام داشته باشد، خود باعث خروج سرمایه می‌شود و این در حالی است که شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ کشور در بازار سرمایه فعالیت دارند و بارونق بازار سهام، وجوه به‌طور مستقیم به صنعت و تولید منتقل خواهد شد. سخنان مسوولان معمولاً حاکی از نیمی از حقایق است و تمام حقیقت شفاف نمی‌شود. معاملاتی که اوراق بدهی انجام می‌شود معمولاً به چند دسته تقسیم می‌شود؛ بخشی  از آن مربوط به افرادی است که از بازار خارج نمی‌شوند و دایماً به خریدوفروش می‌پردازند و حجم زیادی را نیز به خود اختصاص می‌دهند اما این تمام ماجرا نیست و دراین‌بین از مسوولان شنیده می‌شود که پولی از بازار خارج نشده و تمام بحث فروش اوراق به معامله‌گران مذکور منتهی می‌شود. بخشی از خریداران اوراق، مربوط به شرکت‌ها و پیمانکارانی می‌شود که قبال فعالیت‌هایی که برای دولت انجام دادند، اوراق دریافت کرده‌اند که این افراد معمولاً به دنبال دریافت حقوق و نقدینگی بوده و با کد بورسی خود و با احتساب نرخ موثر بازده تا سررسید مشخصی (YTM) اقدام به فروش کرده و پول خود را از این بازار خارج می‌کنند. بخش دیگری از اوراق مربوط به جایگزینی قراردادهایی با سررسید دورتر (rollover) می‌شود. ازآنجایی‌که دولت با کسری بودجه و منابع مواجه بوده، برای تأمین نقدینگی اوراقی که در دولت قبلی فروخته‌شده و سررسید آنها فرارسیده، ناچار به انتشار اوراقی جدید است. تمامی این موارد باعث فشار زیادی به نقدینگی می‌شود و  بازار سهام که از سال گذشته تاکنون روند نزولی را طی کرده با شرایط وخیمی روبرو می‌شود. تفاوت چندانی در نحوه سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه، بانک و بدهی وجود ندارد. افرادی که اوراق خریداری می‌کنند، تحلیلی بر سودآوری آن دارند. در هفته‌های گذشته دولت حدود ۱۰ همت (هزار میلیارد تومان) اوراق منتشر کرده است اما با توجه به ارزش بازارها و شدت تورم باوجود تمام اجبارهایی که برای بخش عمده‌ای از خریداران آن وجود دارد، بازهم تمایل چندانی به آن نشان داده نشد. اکنون حدود ۷.۵ همت اوراق فروخته‌شده و با تمام اقدامات دستوری بازهم دولت به نتیجه مدنظر خود دست پیدا نکرده است اما بازار سرمایه ظرفیت بسیاری برای تأمین مالی دارد و اگر دولت خواهان ایجاد مسیری صحیح و بدون آسیب به دیگر بازارهاست باید رفتاری معقول و مطابق اصول انجام دهند. با تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و بدون تحلیل تنها ریسک سرمایه‌گذاران و ترس سهامداران را افزایش می‌دهند.