ارتباط معنادار رشد نرخ سود بین بانکی و تورم

حجت فرزانی

با افزایش نرخ سود بین بانکی، نیاز بانک‌ها به منابع بانک مرکزی کاهش می‌یابد که این موضوع کاهش حجم پول بانک‌ها و تا حدودی کنترل تورم را به دنبال خواهد داشت. جدول تغییرات هفتگی نرخ سود بین بانکی، نشان می‌دهد این نرخ در ادامه روند صعودی هفته‌های اخیر خود با عبور از رکورد ۹ ماه گذشته، از مرز ۲۱ درصد هم گذشت.  نرخ سود بین بانکی هم‌اکنون ۲۱.۰۹ درصد است که البته در مرداد و شهریورماه امسال و همزمان با تغییر دولت در محدوده قیمتی ۱۸ درصد در نوسان بود اما در مهرماه وارد کانال ۱۹ درصدی شد و این سیر صعودی ادامه داشت تا اینکه در آبان ماه به قله ۲۰ درصد رسید و به حرکت رو به جلوی خود ادامه داد و در نهایت در یک هفته منتهی به چهارم آذرماه به ۲۱.۰۹ درصد رسید. افزایش نرخ سود بین بانکی اگرچه نشان از کسری بانک‌ها در تسویه روزانه خود دارد اما گویای چند موضوع مثبت است که نباید از آن چشم پوشی کرد.  بانک‌ها در تسویه روزانه خود دچار کسری شده‌اند و نیاز به تامین وجه نقد بین بازار بانکی پیدا کرده‌اند که با توجه به گسترش تقاضای این موضوع از سوی بانک‌ها، با افزایش نرخ سود بین بانکی روبرو شدیم به نحوی که در حال حاضر این نرخ به بیش از ۲۱ درصد رسیده است.  بانک‌ها اخیرا بخشی از منابع وجه نقدی که بابت ریسک نقدینگی برای تامین سپرده‌ها کنار می‌گذاشتند را صرف موضوعاتی کردند که منجر به کسری نقدینگی آنها شد. یکی از این موارد می‌تواند خرید اوراق بدهی دولت باشد که تاثیرگذاری بالایی در کسری بانک‌ها دارد چرا که دولت به صورت هفتگی در حال انتشار اوراق است و بانک‌ها و صندوق‌های با درآمد ثابت هم موظف به خرید هستند.  در این شرایط، بانک‌ها در خصوص تامین وجه نقد خود دچار مشکل می‌شوند و در نتیجه به بازار بین بانکی ورود می‌کنند و چون نیازمند وجه نقد هستند در نتیجه تقاضا نیز افزایش می‌یابد.  از سوی دیگر بانک‌های دولتی که عمدتا نزد سایر بانک‌های دیگر سپرده‌گذار هستند نیاز به نقدینگی پیدا کرده‌اند و این نیاز باعث شده است که از بانک‌هایی که سپرده‌پذیر بودند، درخواست وجه کنند و منابع خود را بخواهند. برهمین اساس بانک‌هایی که سپرده‌پذیر هستند و عمدتا شامل بانک‌های خصوصی می‌شوند مجبور هستند که با ورود به بازار بین بانکی، نقدینگی خود را با نرخ بالاتری از سایر بانک‌ها تامین کنند تا بتوانند سپرده بین بانکی بانک‌های دیگر را پرداخت کنند.  مجموع این عوامل باعث شد که افزایش نرخ سود بین بانکی را شاهد باشیم، از سوی دیگر این اتفاق برای بانک‌های سپرده گذار درآمدزایی دارد و نیاز به ورود بانک مرکزی به بازار را کاهش می‌دهد چراکه برخی بانک‌ها علاقه‌مند هستند که منابع خود را با نرخ بالا در اختیار سایر اعضا در بازار بین بانکی قرار دهند. با این اتفاق نیاز به منابع بانک مرکزی کاهش می‌یابد، با افزایش نرخ سود بین بانکی بانک‌هایی هستند که حاضراند منابع خود را در اختیار بانک‌های دیگر قرار دهند بنابراین وابستگی به منابع بانک مرکزی کاهش می‌یابد. در نتیجه حجم اضافه برداشت‌ها نیز مقداری کاهش می‌یابد که این موضوع کاهش رشد نقدینگی و تورم را در ئی خواهد داشت. مبلغ جریمه اضافه برداشت‌ها که رقم بالایی است هم کاهش می‌یابد، به‌طور کلی با افزایش نرخ سود بین بانکی شاهد کاهش هزینه‌های مالی برای بانک‌ها خواهیم بود ضمن اینکه هزینه برای بانک‌هایی که اضافه برداشت از بانک مرکزی داشتند نیز کاهش خواهد یافت.