پل صادراتی ایران به بازار عراق

تعادل |

استان کرکوک قلب کشور عراق است؛ که از نقطه نظر اقتصادی و حوزه‌هایی چون نفت، انرژی، کشاورزی و صنعت جایگاه بسیاری خوبی دارد. از این منطقه می‌توان به عنوان یک موقعیت استراتک تجاری و پل صادراتی ایران برای دستیابی به بازارهای عراق نام برد. هرچند بنابر آمارها عراق همچنان یکی از شرکای عمده تجاری ایران و به عنوان دومین مقصد صادراتی ایران به شمار می‌رود، اما هنوز نتوانسته‌ایم به چشم‌انداز 20میلیارد دلاری تجارت با این کشور نزدیک شویم. چراکه مطابق آمارها تجارتمان با عراق هم‌اکنون در کانال هشت میلیارد دلار قرار دارد، که باید این گپ عمیق با اتصال به بازارهای عراق پر شود. اما در مورد اینکه چرا نتوانستیم آنطور که باید به بازارهای عراق دست پیدا کنیم، دلایلی مختلفی مطرح می‌شود، اما به گفته فعالان بخش خصوصی چالش‌هایی مثل «اعلام تعرفه‌های ناهمگون در مرزهای مشترک، صدور بخشنامه خلق الساعه، بسته شدن مرزها بدون اطلاع قبلی، عدم صدور روادید بلندمدت تجاری، عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران ایرانی» مانع از رشد روابط با عراق شده است. 

    واکاوی تجارت با عراق 

جدیدترین آمار منتشرشده از سوی گمرک ایران نشان می‌دهد، در هشت ماه امسال110میلیون و 300‌هزار تن کالا به ارزش 63میلیارد و 100میلیون دلار بین ایران و شرکای تجاری آن مبادله شده، که عراق به عنوان مهم‌ترین شریک تجاری ایران با عراق با 21میلیون و 600 هزارتن به ارزش 6میلیارد و 100میلیون دلار در جایگاه دوم مقاصد صادراتی ایران قرار دارد. این درحالی است که بازرگانان فعال در بازار عراق معتقدند که حجم تجارت بین ایران و عراق باید به مرز 20 میلیارد دلار در سال برسد. در همین راستا، در نشست توسعه همکاری‌های اقتصادی و‌ صنعتی ایران و عراق که روزگذشته برگزار شد، روند تجارت دو کشور مورد واکاوی قرار گرفت. معاون بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران در خصوص اهمیت توسعه تجاری با عراق در بخش خصوصی گفت: در سال‌های گذشته، عراق جزو 5 کشوری است که ما بیشترین همکاری‌های اقتصادی و مراودات تجاری را با آنها داریم، ایران و عراق دو کشور مهم و تاثیرگذار در منطقه هستند، که توانمندی‌های تولیدی بالقوه زیادی دارند. با توجه به روابط دیرینه و استراتژیک ایران و عراق معتقدم که علاوه بر مبادلات کالایی ضرورت دارد که دو کشور به صورت مشترک به سمت تولید بروند.

کرباسی با بیان اینکه، هم‌اکنون حجم معادلات تجاری دو کشور نزدیک به 8 میلیارد دلار است که باید بسیار بیشتر شود، گفت: اما مشکلاتی در این زمینه وجود دارد مثل اعلام تعرفه‌های ناهمگون در مرز‌های مشترک، صدور بخشنامه‌های آنی و بسته شدن مرز‌ها بدون اطلاعات قبلی، عدم صدور روادید بلندمدت تجاری برای متخصصین ایرانی، عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران ایرانی موانعی هستند برای دستیابی به سطوح بالای مراودات اقتصادی، رفع این موانع جزو خواسته‌های سرمایه‌گذاران و تجار ایرانی است. 

وی افزود: بخش خصوصی ایران آمادگی همکاری با بخش خصوصی استان کرکوک جهت بازسازی زیر ساخت‌ها، جاده‌سازی، نیروگاه‌های برق، آب و فاضلاب و کشاورزی و صنایع غذایی را دارد.

با توجه به تجارب خوب بخش خصوصی ایران در زمینه اکتشاف و استخراج معادن و ظرفیت خوبی که کرکوک در بخش معادن دارد، این حوزه می‌تواند حوزه پیشران همکاری دو کشور باشد.

کرباسی گفت: امکان همکاری جهت شراکت و سرمایه‌گذاری مشترک در بخش‌های دارویی و تجهیزات و پزشکی و کشاورزی که در استان کرکوک وجود دارد. اتاق مشترک ایران و عراق با تشکیل کمیته‌های صنعتی و سرمایه‌گذاری پروژه‌هایی که در کرکوک است را شناسایی کنند و جهت همکاری به هیات‌های ایرانی پیشنهاد بدهند. وی ادامه داد، برنامه‌ریزی اتاق‌های ملی و استانی دو کشور، مرتفع نمودن موانع بانکی و ایجاد ساز و کار برای مبادلات پولی (از جمله مکانیزم تهاتر)، زمینه‌های عملی همکاری‌های فی مابین در بحث گردشگری سلامت باید در دستور کار قرار گیرد.

    چرا کرکوک مهم است؟ 

در این نشست صباح الدین محمد صالح الصالحی ریاست اتاق بازرگانی کرکوک نیز در اظهاراتی گفت: 50 درصد مواد صادراتی از ایران به عراق می‌رسد از کرکوک عبور می‌کند و کرکوک در نقطه بسیار مهمی قرار دارد . ملیت‌ها و ادیان مختلف در کرکوک کنار هم زندگی می‌کنند. وی افزود، ما افتخار می‌کنیم که در کرکوک سرمایه‌گذاری‌های مشترک انجام بدهیم و این موضوع برای ما بسیار مهم است، ما از تمام تجار ایرانی دعوت می‌کنیم که به اقلیم کردستان عراق بیایند. دنبال ارتباط قوی بین استان کرکوک و ایران هستیم برای رشد و پیشرفت هر دو‌کشور، درهای اتاق بازرگانی کرکوک همیشه به روی ایران باز است.

از سوی دیگر، یحیی آل‌اسحاق رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق هم در نشست توسعه همکاری‌های اقتصادی و‌ صنعتی جمهوری اسلامی ایران و عراق در اظهاراتی عنوان کرد که ما همیشه در روابط منطقه‌ای به‌ویژه با دولت عراق عزم جدی داشته‌ایم که بایستی سطح روابط فعلی با سرعت بیشتری توسعه یابد، این هم به‌دلیل شرایط استراتژیک دو کشور ایران و عراق است. آل‌اسحاق یادآور شد: هم‌اکنون روابط برادرانه‌ای با عراق داریم و در دولت جدید عزم جدی‌تری برای توسعه روابط به‌خصوص در حوزه اقتصادی وجود دارد، همچنین باید توجه داشت که اقلیم کردستان عراق جایگاه ویژه‌تری برای روابط تجاری و اقتصادی دارد، در خود اقلیم، کرکوک نقش قلب منطقه عراق را دارد و کرکوک می‌تواند نقش شاهراهی و کلیدی ایفا کند.

بنابر توضیحات، موقعیت کرکوک از نظر اقتصادی چه در حوزه نفت و انرژی و چه در حوزه کشاورزی و صنعت شرایط بسیار خوبی دارد که از ظرفیت قابل‌توجهی نیز برخوردار است. ما در چشم‌انداز توسعه روابط اقتصادی با عراق هدف 20 میلیارد دلاری داریم که دور از ذهن نیست و تا اینجا 17 درصد هم رشد روابط اقتصادی را داشته‌ایم. 

وی اضافه کرد: ما در مورد کل کشور عراق یک برنامه تجارت ۲۰ میلیارد دلاری داریم که عملیاتی شدن آن، چندان دور از ذهن نیست. ما تا امروز به صورت رسمی در حد ۱۳ تا ۱۴ میلیارد دلار تجارت را هم تجربه کرده‌ایم. به گفته آل‌اسحاق، امسال علی رغم همه شرایط ۱۷ درصد رشد تجارت با عراق داشته‌ایم. رابطه اقتصادی ایران و عراق بعد از ایران و چین در رتبه دوم روابط اقتصادی ایران قرار دارد. رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفت: اگر می‌خواهیم این روابط پایدار باشد باید بلندمدت فکر کنیم و سرمایه‌گذاری‌های مشترک داشته باشیم. امکانات توسعه‌ای ما با اقلیم بسیار زیاد است. عزم بر این است که مشکلات بروکراسی و ساختاری هم در اولین فرصت حل شود. وی تاکید کرد: آینده رابطه اقتصادی ایران و اقلیم کردستان روشن و قابل تامل است. تجارت مهم است اما استمرار آن مهم‌تر است. خوشبختانه امکانات و زمینه‌های همکاری‌های مشترک وجود دارد.