همدستی نقص فنی مترو با 4 خطای انسانی

گروه راه و شهرسازی|

در نخستین جلسه پارلمان شهری پایتخت پس از تصادف دو رام قطار شهری در خط تهران- کرج، با حضور معاون حمل و نقل شهردار و مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو پایتخت، ضمن نمایش تصاویر ضبط شده از ایستگاه چیتگر، علل «انسانی» و «فنی» این حادثه بررسی شد. اگر چه در بیانیه رسمی شرکت بهره‌برداری مترو در ساعات پایانی روز وقوع این تصادف، بر نقص فنی سیستم سیگنالینگ تاکید شده بود، اما دیروز در جلسه علنی شورای شهر تهران برای نخستین‌بار سخن از 4 خطای صورت گرفته توسط یکی از راهبران مترو به میان آمد. در چنین شرایطی بود که دیروز یکی از اعضای شورای شهر بر لزوم تفکیک میان دو مساله «نقص فنی» و «خطای انسانی» تاکید کرد و مساله سلامت جسمی و روانی راهبران مترو به میان کشیده شد. چهارشنبه هفته گذشته، در شرایطی در نخستین و قدیمی‌ترین خط راه‌آهن شهری کشور، دو رام قطار با یکدیگر تصادف کردند که مدیریت شهری پایتخت به‌شدت از بدقولی دولت و سازمان برنامه و بودجه در عدم تخصیص منابع مالی مورد نیاز برای نوسازی ناوگان متروی پایتخت گلایه داشتند و در پی این گلایه و ناامیدی، رایزنی با رییس مجلس (شهردار اسبق تهران) و کمیسیون شهری مجلس را در دستور کار خود داشتند تا بلکه بتوانند از طریق مجلس، بودجه 50 میلیارد تومانی مترو را افزایش دهند. بودجه‌ای که به گفته اعضای شورای شهر توان تامین منابع لازم برای خرید دو واگن قطار شهری یا احداث 48 متر مسیر مترو را دارد. در چنین شرایطی است که به نظر می‌رسد، طی روزهای گذشته، خطای انسانی کم رنگ‌تر از نقص فنی گزارش شده است. البته به‌طور قطع بسیاری از زیرساخت‌ها و تجهیزات مترو که حالا دست‌کم 23 سال عمر دارند، دچار فرسودگی هستند و به‌شدت نیازمند تامین منابع مالی و نوسازی هستند.

    تضمینی برای عدم تکرار حادثه وجود ندارد

قبل از شروع جلسه علنی دیروز مهدی چمران، رییس شورای شهر در جمع خبرگاران حضور یافت و درباره جلسه هم اندیشی با شهردار گفت: نیمی از جلسه هم اندیشی درباره حوادث مترو و راه‌های پیشگیری و راه‌های تامین قطعات و خرید لوازم بود. اصل مشکل مترو را نیز این مسائل تشکیل می‌دهد و قرار شد گزارش مفصل‌تر در صحن شورای شهر مطرح شود. این مشکلات دغدغه‌ای بود که از ابتدا ما را رنج می‌داد و برخی نگاه دیگری به این مشکلات داشتند و حوادث را می‌دیدند، اگرمشکلات را حل نکنیم تضمینی نیست که تکرار نشود. وی با بیان اینکه وضعیت قطعات یدکی در مترو بحرانی است، گفت: در گذشته خریدهای لازم در این حوزه انجام نشده و انبارها خالی شده و در گذشته هر چه خراب شده است کنار گذاشتند و اگر قطعه نویی وجود داشته به کار گرفته شده است. سیستم‌های سیگنالینگ مترو مربوط به ۲۰ سال پیش است و زمانی هم که نصب شد خودش از زمان خود عقبتر بود زیرا خریدها از قبل انجام شده بود، این سیستم باید به روز و دقیق شود و اینگونه نباشد که خیلی راحت سیستم خاموش شود و مرکز کنترل از آن خبرنداشته باشد حتی قطار کناری هم خبر نداشته باشد. این نشان‌دهنده نقص سیگنالینگ است و نشان می‌دهد که باید سیستم‌ها به روز شود.

    4 خطای محرز راهبر قطار

سیدمجتبی شفیعی معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران نیز دیروز درباره حادثه برخورد دو قطار مترو توضیحاتی ارایه داد. شفیعی با اشاره به اینکه چیتگر دو خط اصلی و دو خط جانبی برای قطارهای عادی و اکسپرس دارد گفت: راهبر قطاری که تقصیر داشته پیش از ورود به ایستگاه سرعت غیرمجاز داشته و در جلسه‌ دوم کمیسیون سوانح که شب گذشته برگزار شد، بسیاری از ما به این نتیجه رسیدیم که راهبر قطار مقصر 4 خطا را به صورت همزمان انجام داده است. وی گفت: البته به صورت 100 درصد این تحلیل‌ها کامل نشده و برای قضاوت قطعی نیاز به زمان بیشتری است. در دومین جلسه‌ای که دیشب برگزار شد صداها، ویدئوها و صحبت‌های راهبران به صورت کامل بررسی شد ولی اکنون مشخص است که راهبر یکی از قطارها 4 خطا را همزمان انجام داده است. یکی سرعت غیرمجاز، دومی قطع سیستم ATP سوم عبور از چراغ قرمز و بی‌توجهی به سوزن و چهارم توقف بی‌جا است. ‌به نظر می‌رسد که راهبر قطار از لحاظ روحی و جسمی هوشیاری و تمرکز کافی نداشته علیرغم اینکه این راهبر 18 سال سابقه کار داشته است و به هر حال غیرحرفه‌ای نبوده البته دو مورد خطا هم در گذشته داشته است.

    اتاق فرمان متوجه بروز حادثه نمی‌شود 

مهدی شایسته اصل مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران هم در ارایه گزارشی درباره حادثه تصادف قطار متروی تهران -کرج گفت: به دلیل فرسودگی ناوگان اتاق فرمان ما متوجه بروز این حادثه نمی‌شود و تنها آسیب سوزن را در سیستم متوجه می‌شود. در این حادثه سرعت قطار جانبی بسیار کم بوده و برخورد نیز با این سرعت کم صورت می‌گیرد. در حقیقت لوپ قطارها و ترمز قطار جانبی به درستی عمل می‌کنند. برهمین اساس شدت برخورد بسیار کم بوده است.

    جلوگیری از تصادف دوم

شایسته اصل ادامه داد: در این حادثه خداوند به ما لطف بسیاری داشته چرا که قطاری که از رو به رو وارد ایستگاه می‌شده از حادثه درون ایستگاه اطلاع نداشته چرا که مرکز فرمان از این حادثه اطلاع نداشته که به راهور قطار شمالی اطلاع‌رسانی کند. برهمین اساس یکی از پیمانکاران به صورت دستی راهور قطار شمالی را مطلع می‌کند که اگر این اتفاق نمی‌افتاد می‌توانست برخورد دیگری نیز شکل بگیرد.

مدیرعامل متروی تهران با اشاره به اینکه در قطار اصلی درون ایستگاه چیتگر و همچنین قطار جانبی که به عنوان قطار سریع السیر بوده است تعداد زیادی مسافر وجود داشته افزود: هنگامی که پس از بروز حادثه مسافرین از قطار پیاده می‌شدند تعدادی در همان جا آسیب می‌بینند و در همان محل احتمال بروز خطرات دیگری همچون برق گرفتگی وجود داشت که به لطف خداوند چنین حادثه‌ای روی نداد.

    مترو دچار انباشت مشکلات 

وی گفت: به دلیل انباشت مشکلات گذشته برنامه‌ای را پیش بینی کردیم که با اولویت‌بندی نسبت به حل و فصل مشکلات اقدام کنیم. در حال حاضر مترو با چالش‌هایی رو به رو است که نیازمند توجه اعضای شورای شهر است. در حال حاضر نسبت به به‌کار‌گیری نیروهای پلیس با کمبود مواجهیم که این کمبود در ۴۰ ایستگاه به‌طور محسوس وجود دارد، از سوی دیگر فرسوده بودن سیستم‌های پایش و نظارت مترو نیز باید مورد توجه قرار گیرد. مرکز فرمان اصلی ما در ساختمان کالج نیازمند نوسازی است. همچنین مشکلات سیستم اعلان و اطفای حریق در مترو می‌تواند خطرناک‌تر از بازار گل باشد. سیستم‌های هواسازی نیز می‌تواند چالش برانگیز باشد که همگی باید مورد توجه و نوسازی قرار گیرند.  وی با اشاره به عدم تحقق تعهد دولت‌ها برای پرداخت بدهی‌هایشان به مترو گفت: برخی دستگاه‌ها حتی حداقل دغدغه‌ای نسبت به مترو ندارند این در شرایطی است که حداقل ۵۰۰ میلیارد تومان نیاز عاجل برای تامین قطعات وجود دارد. البته در این راستا مسیر دیگری را نیز دنبال می‌کنیم که آن تولید داخلی است. در همین راستا وزارت دفاع نیز اعلام آمادگی کرده که در موضوع تولید به ما کمک خواهد کرد.

    اولین طرح تحقیق تفحص مبنی بر  موضوع مترو

پرویز سروری نایب رییس شورای شهر تهران نیز در جلسه دیروز شورای شهر پس از استماع سخنان مدیرعامل مترو و معاون شهردار تهران درباره حادثه اخیر مترو در خط 5، ترک فعل را زمینه تخلف و فساد دانست و گفت: باید حتما به موضوع ترک فعل رسیدگی شود و پیشنهاد می‌کنم که اولین طرح تحقیق تفحص مبنی بر موضوع مترو کلید بخورد. ناصر امانی، عضو دیگر شورای شهر تهران اما از مدیرعامل مترو پرسید راهبران مترو از نظر سلامت جسمی و توانایی ذهنی برای هدایت قطاری که صدها مسافر را جابه‌جا می‌کند کنترل و چکاپ دوره‌ای می‌شوند؟ که مدیرعامل مترو اظهار کرد : از 1600 راهبر 59 درصد معاینات پزشکی‌شان را انجام نداده‌اند. او با اشاره به اینکه انبارهای قطعات تخصصی مترو حتی یک دوربین هم ندارند از این شرایط ابراز شگفتی کرد وگفت: در روزگاری که بقالی‌ها هم دوربین دارد، چطور انبار قطعات تخصصی یک دوربین بالای سرش نیست. وی افزود: قبلا راهبران دو نفر بودند و به دستور مدیرعامل اسبق یک نفر شدند که خطاست. وی با اشاره به اینکه مترو نیاز به 50 رام قطار عاجل و برای کاهش سرفاصله هم به 50 رام دیگر و 700 واگن دارد و 500 میلیارد تومان بودجه سریع از اولویت‌های ماست ابراز داشت: ساختارها باید اصلاح شود و مشخص نیست هولدینگ، بهره‌برداری، واگن‌سازی و شرکت مشاوره چرا با هم ارتباط ندارد؟ و این عدم انسجام آسیب زده است. وی مترو را در سرازیری افول دانست و گفت: این می‌تواند نقطه عطف برای بازگشت به روزای خوب مترو باشد.