بورس روی خوش می‌بیند؟

در لایحه بودجه سال آینده بندهای زیادی به نفع بازارسرمایه دیده می‌شود. از جمله می‌توان به منتفی شدن افزایش نرخ بهره مالکانه، پرداخت کل مالیات حاصل از معاملات بازار سرمایه به صندوق تثبیت، کاهش حدود ۴۵ درصدی انتشار اوراق بدهی، حذف مالیات ۵ درصدی شرکت‌های تولیدی و... اشاره کرد.

موضوع صندوق تثبیت بازارسرمایه از همه این موارد مهم‌تر است. چراکه هر میزان از صندوق تثبیت حمایت شود از کلیت بازار سرمایه حمایت شده و بازار به نقطه تعادلی و پایداری نزدیک می‌شود اما فقط اتکا به آن کافی نیست و باید اقدامات جانبی دیگری برای تقویت بازار سرمایه انجام گیرد. احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص می‌گوید: نبود نقدینگی عمق بازار را تحت تاثیر قرار داده و نوسانات چند ماه اخیر نیز، معاملات را به زیر ارزش ذاتی سهم‌ها کشیده که لازم است پول هوشمندی برای جلوگیری از این وضعیت به بازار تزریق شود. هم‌اکنون بازار سرمایه به‌شدت نیازمند تزریق نقدینگی برای سطوحی است که به‌شدت از ارزش ذاتی خود فاصله گرفته‌ است. بنابراین تزریق نقدینگی به بورس در جلوگیری از افت‌های مکرر بورس تاثیرگذار خواهد بود. اولین موضوع معطوف به سهم نیم درصدی دولت پس از فروش سهام است که از این پس، این رقم در اختیار صندوق تثبیت قرار می‌گیرد و موضوع دیگر تداوم سهم یک درصدی صندوق تثبیت از صندوق توسعه ملی است. برآورد من این است که در مجموع، حدود ۶ هزار میلیارد تومان از اجرای این دو سیاست در اختیار صندوق تثبیت قرار بگیرد؛ البته این حمایت به تدریج انجام می‌شود یعنی به مرور زمان این رقم به صندوق تزریق خواهد شد که تا حدودی بر میزان کارایی آن تأثیر می‌گذارد. باید توجه داشت تزریق ماهانه ۵۰۰ میلیارد تومان تأثیر چشم‌گیری بر بازار سرمایه نمی‌گذارد اما این موضوع می‌تواند در کنار عوامل دیگر به بازار سرمایه کمک کند. علاوه بر حمایت‌های مندرج در بودجه ۱۴۰۱ اینطور که پیداست قرار است طلب ۱۵۰ میلیون دلاری صندوق تثبیت از صندوق توسعه ملی نیز در چند ماه آتی تا پایان سال به صندوق تثبیت تزریق شود که می‌تواند نکته مثبتی در شرایط فعلی بازار باشد. من اعتقاد دارم هر میزان بتوانیم صندوق تثبیت را حمایت کنیم از بازار سرمایه حمایت کرده‌ایم و باعث شده‌ایم بازار در نقطه تعادلی قرار گیرد، بنابراینچنین تصمیماتی امیدوار‌کننده است اما کافی نیست. اولین اتفاق مهمی که باید رخ دهد، اجازه رشد قیمت دلار نیمایی است که هم‌اکنون شرکت‌ها را آزار می‌دهد، دومین موضوع این است که هزینه اضافه مانند افزایش قیمت سوخت به هیچ‌وجه به شرکت‌ها تحمیل نشود، موضوع بعدی شاید زمان‌بر باشد اما باید ترس بازار از حذف قیمت‌گذاری دستوری برداشته شود و آخرین موضوع اینکه در زمینه اوراق مدیریت درستی انجام شود.

   جبران نقدینگی در بازار

رضا جعفری، کارشناس بازارسرمایه نیز در این خصوص گفت: این روزها بازار سرمایه به نقطه ارزندگی خود رسیده است اما به دلیل نوساناتی که در طول چند ماه اخیر بر بازار تحمیل شده، جسارت و اعتماد به نفس خرید در بازار ضعیف شده است. به نظر می‌رسد در صندوق تثبیت سمت و سوی تقاضا نیازمند تقویت است تا فعالان بازار با مشاهده تقویت شدن بازار، وارد عمل شده و نقدینگی و پول‌های پارک شده پشت در بازار را وارد بازار کنند.  فعالان بازار علی رغم اینکه اعتقاد دارند قیمت‌ها ارزنده است، با تقویت بازار به عنوان متقاضی در بازار حضور پیدا کرده و استارت یک موج و روند صعودی در بازار را خواهند زد. در حال حاضر کمبود نقدینگی پیشرو یا تقاضای پیشرو در بازار سرمایه بسیار احساس می‌شود. تا به نقدینگی منتظر و مردد، جسارت حضور در میدان عملیاتی را بدهد. صندوق تثبیت در مقطع فعلی می‌تواند این نقش را به خوبی ایفا کرده و کمبود نقدینگی پیشرو را جبران کند. این صندوق‌ها چند کارکرد دارند. یک کارکردشان، به عنوان نهادی که مسوولیت حمایت از سرمایه‌گذاران، معاملات خرد و کاهش نوسانات روزانه را دارند، تثبیت وضعیت معاملات در بورس است. حتی بعضی از این صندوق‌ها مسوول اشتباهات یا خطاهایی هستند که در صنعت کارگزاری اتفاق افتاده و باعث ضرر و زیان سهامداران خرد می‌شود. در مجموع رویکرد اصلی صندوق تثبیت در ایران، حمایت از سهامداران خرد است. با فرض اینکه تمام برنامه‌های صندوق تثبیت نیز فقط روی سهام خیلی بزرگ متمرکز نباشد. به هر حال، باید امکان این باشد، صندوق تثبیت از هر آنچه سهام در بازار هست و سرمایه‌گذار می‌تواند بخرد، براساس اطلاعات درست و واقعی حمایت کند.

   افزایش کارایی

احسان رضاپور، کارشناس بازارسهام در این باره نیز می‌گوید: توجه ویژه به صندوق تثبیت در بودجه سال آینده به منظور حمایت بیشتر از بازار سرمایه با اختصاص ردیف مستقل، نشان از جایگاه بازار سرمایه در رشد اقتصاد کشور دارد. بنابراین، جهت‌گیری‌های درست و دقیق در ارتباط با این صندوق در بازار به منظور هدایت سرمایه‌های سرگردان به بخش تولید و اشتغال بیش از پیش اهمیت یافته است. تعادل‌بخشی و ثبات در بازار سرمایه از جمله اهداف اساسی ایجاد صندوق تثبیت بازار بوده است. بنابراین، به منظور عملیاتی شدن برنامه‌های صندوق لازم است منابع مالی خوبی در آن جمع‌آوری شود تا در مواقع نامساعد بازار و شرایطی که بازار با روندهای هیجانی مواجه است، حضور این صندوق بتواند از نزول‌های یا صعودهای پرشتاب جلوگیری کند. در زمان‌هایی که بازار دچار هیجان‌های صعودی می‌شود و از طرف دیگر، محدودیت‌هایی در سمت عرضه‌کنندگان وجود دارد، صندوق تثبیت با عرضه سهامی که در اختیار دارد می‌تواند به عنوان یک تنظیم و تعدیل‌کننده هیجانات ایفای نقش و به بازگشت بازار به روند منطقی و شرایط پایدار کمک کند. این صندوق باید کلیت بازار را تحت پوشش قرار دهد و به یک یا چند سهم خاص و ویژه نپردازد. به بیانی دیگر، با توجه به اینکه رویکرد اصلی صندوق تثبیت، حمایت از سهامداران خرد است، بنابراین، برنامه‌های این صندوق بر سهم‌های خاصی متمرکز شود. لازم است صندوق تثبیت از کلیت بازار سرمایه صرف‌نظر از کوچکی و بزرگی سهام حمایت کند تا از همه سهام شرکت‌هایی که در بورس پذیرش شده‌اند، به درستی و به دور از جهت‌گیری حمایت شود. لازم است سنجه و معیارهایی برای حضور روشن و عملکرد شفاف این صندوق در بازار سرمایه وجود داشته باشد تا از رفتارهای سلیقه‌ای اجتناب شود. به بیانی دیگر، بهتر است در تدوین سیاست‌های صندوق تثیبت از نظر و دانش خبرگان بازار بهره گرفته شود تا این صندوق با یک رویکرد و سیاست مدون و مشخص بتواند از نمادهایی که از فاکتورهای لازم برخوردار هستند، در زمان مناسب، حمایت کند تا روند حاکم بر یک گروه یا صنعت خاص بر کلیت بازار تأثیر منفی نگذارد. امیر تقی‌خان تجریشی، کارشناس بازارسهام نیز درخصوص توضیح‌ می‌دهد: مبلغی که قرار است به صندوق تثبیت بازار واریز شود افزون بر هزینه کردن ۱۰ درصد وجوه حاصل از عرضه اولیه برای تقویت عملیات بازارگردانی با توجه به تعدد شرکتهای در صف عرضه، می‌تواند معنای جدیدی به حمایت از بازار سرمایه بخشد. همچنین، این اقدام، اقدام مثبتی است که می‌تواند مسائل و مشکلات بازارگردان‌ها را مرتفع و سرمایه‌گذارانی که مترصد ورود مجدد به بازار هستند را دلگرم کند.

   بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران

محمد میرزایی، کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: با توجه به آنکه از منابع متعددی قرار است نقدینگی به صندوق تثبیت تزریق شود در نتیجه نوع تاثیر و سیاست‌گذاری آن نیز متفاوت خواهد بود. باتوجه به وضعیت نابسامانی که بازارسرمایه به سبب کمبود نقدینگی در یک سال اخیر تجربه کرده است به نظر می‌رسد تزریق منابع مالی به صندوق تثبیت در راستای حمایت و تقویت بازار می‌تواند سبب بهبود روند معاملات و بازگشت اعتماد سهامداران به این بازارمالی شود. از این روز تزریق ۲۰ هزار میلیارد تومان می‌تواند نقش موثری در کاهش رفتارهای هیجانی و ثبات بازار سرمایه ایجاد کند. اگرمبلغی در راستای حمایت از بازار سهام به صندوق تثبیت واریز شود به‌طور حتم شاهد رشد ارزش معاملات و سود آوری سرمایه‌گذاری در بورس نیز خواهیم بود اما این امر تنها برای رونق بازار سهام کافی نیست و باید موارد دیگر نیز در نظر گرفته شود. در خصوص واریز سرمایه‌های دولت به صندوق ثبیت هنوز کم و کیف آن مشخص نیست اما نکته‌ای حائز اهمیت آن است که وقتی دارایی‌های دولت به این صندوق تزریق شود به‌طور قطع پشتوانه صندوق بیش از پیش می‌شود و می‌تواند به معاملات بار عمق ببخشد. در شرایط فعلی معاملات روزانه به نسبت گذشته به‌شدت کاهش داشته است، که واریز این وجوه در شرایط فعلی برای بازار سرمایه فرصت است اما باید دید دولت در قبال وجوهی که قرار است، تزریق کند آیا مطالباتی در آینده دارد یا خیر؟ که این موضوع باید روشن شود. با منابع نقدی که قرار است به این صندوق تثبیت واریز شود دو نکته وجود دارد نخست آنکه مسوولان می‌توانند این مبلغ را فقط برای بازارگردانی سهم‌های بزرگ به‌کار گیرند یا آنکه مبلغ را به‌طور چرخشی به منظور حمایت از تمام سهم‌ها به‌کار گیرند که به نظر می‌رسد روش دوم در صورت تحقق می‌تواند اعتماد را به بازار سرمایه بازگرداند.