فروریزش یا فرونشست؟ مساله این است

«12 واحد مسکونی در نسیم‌شهر به علت فرونشست زمین تخلیه شد»، این خبر روز جمعه توسط شهرداری منطقه نسیم‌شهر اعلام شد و در سر تیتر بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفت . این موضوع نگرانی‌های زیادی برای شهروندان به همراه داشته است. در این حال، علی نصیری سرپرست سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به فارس گفت: اتفاق پیش آمده در یکی از محلات نسیم‌شهر فرونشست نبوده و فروریزش است چرا که فرونشست و فروریزش دو مقوله متفاوت هستند و فرونشست یک یا چند منطقه و به عبارتی چندین هکتار را در برابر می‌گیرد ولی فروریزش محلی و موضعی است. وی افزود: فرونشست قصه دیگری دارد و ماجرای امروز و فردای تهران نیست. فرونشست مساله‌ای تدریجی و مزمن است که از سمت جنوب‌غرب در حال ورود به تهران است البته مردم نباید بترسند بلکه مسوولان باید نگران باشند و از آن بهراسند. سرپرست سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: فرونشست مشکل یک هفته و یک ماه بعد نیست و دغدغه 5 تا 10 سال آینده است و اکنون هشدارها داده می‌شود برای سال‌های بعد؛ برداشت‌های بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و موضوعات کلان‌شهرسازی ازجمله دلایل بروز فرونشست است. نصیری تصریح کرد: همچنین استفاده از موادی که نفوذپذیر نیستند و مانع ورود باران به سفره‌های زیرزمینی می‌شوند همچنین برداشت مجاز و غیرمجاز از سفره‌های زیرزمینی از دلایل بروز فرونشست است.

     بپذیریم که کشوری کم آب هستیم

وی تصریح کرد: ما باید بپذیریم که کشوری کم آب هستیم و کشت و زرع همیشه همه جا کاربرد ندارد در برخی از مکان‌ها در کشور نباید کشت و زرع شود که این مساله توسط رییس‌جمهور هم مطرح شد و قرار است برخورد جدی در این زمینه انجام گیرد. در جلسه شورای عالی مدیریت بحران به وزیر نیرو در این زمینه دستوراتی داده شد که برخورد صورت گیرد. سرپرست سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اعلام کرد: درباره موضوع فرونشست سال 98 جلساتی در مدیریت بحران تشکیل شد و 14 تا 15 دستگاه در زمینه موضوع فرونشست مسوولیت دارند و مسوولیت هر کدام از این دستگاه‌ها احصا شده و مسوولان مرتبط هم مسوولیت‌های مربوطه را پذیرفته‌اند و اخیرا در برنامه کاهش خطر ناشی از سوانح که توسط رییس‌جمهور مصوبات آن هم به تصویب رسید و در شورای عالی مدیریت بحران تشکیل شد وظایف دستگاه‌ها به تفکیک مشخص شده است.شهرداری تهران به خصوص در زمینه شهرسازی باید توجهات لازم را انجام دهد و بدون تعلل و اغماض شهرداری پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد.

وی تأکید کرد: ‌مساله فرونشست از موضوعات واجد اهمیت است که مناطق جنوب‌غربی در حال ورود به تهران است این مساله طی چند سال آینده شریان‌های حیاتی پایتخت را مانند خطوط آب‌، برق، گاز و فیبرهای نوری و سایر تأسیسات را تحت تأثیر قرار می‌دهد البته درباره مسائل سازه‌ای بزرگ‌نمایی شده و کمتر از عددی است که تاکنون در برخی از رسانه‌ها مطرح شده است.

    یک‌سوم لوله‌های آب شهری  پوسیدگی دارد

سرپرست سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: تهران شهری است که سال‌ها دارای قنوات زیاد بوده و بافت خاک آن هم پر از خلل و فروج است از طرفی فرسودگی لوله‌های آب را داریم و یک سوم لوله‌های آب شهری پوسیدگی دارد و وقتی که می‌ترکد وارد خاک می‌شود و خاک را می‌شوید لذا ناگهان وزن زیاد خاک بر روی لوله‌ها رها می‌شود. وی با اشاره به حادثه شهران گفت: این حادثه در اثر پوسیدگی لوله گاز و برخی از فعالیت‌های عمرانی در حوالی آن رخ داد. ناگفته نماند هر مترمکعب خاک که شسته شود دو تن وزن دارد ولی با این وجود از مردم تقاضا داریم که به هیچ عنوان نگران فرونشست تهران نباشند. نصیری بیان داشت: حادثه نسیم‌شهر فروریزش بود و فروریزش مانند حریق است به عبارتی اگر امروز مکانی گرفتار حریق شد دلیل نمی‌شود فردا هم در همان حوالی حریق رخ دهد ولی فرونشست موضوع جدی محسوب می‌شود و محدوده زیادی را در برمی‌گیرد. وی با اشاره به اینکه برای مقابله با فرونشست در حال حاضر حدود 16 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است، گفت: وظیفه شهرداری مستحکم کردن قنوات و صیانت از قنوات شهری در برابر فرونشست است و به زودی کارگاه ویژه فرونشست شهر تهران با حضور دستگاه‌های مربوطه و متخصصان دانشگاهی برگزار می‌شود. وی گفت: وزارت نیرو دربحث چاه‌ها، وزارت کشور در زمینه ساز و کار قنات‌ها، وزارت علوم در زمینه استفاده از تجارب بین‌المللی، هلال‌احمر در زمینه آموزش و صدا و سیما در زمینه تولید محتوا در زمینه مقابله فرونشست نقش دارند که در کنار آنها آموزش و پرورش، وزارت نیرو، راه و شهرسازی و وزارت کشاورزی هم در زمینه مقابله با فرونشست سهم داشته و ان‌شاءالله همه در کنار یکدیگر اقدامات لازم را جهت مقابله با این معضل انجام خواهیم داد.

    اثر فرونشست زمین روی کشاورزی

رضا کرمی‌ محمدی، رییس سابق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران هم درباره موضوع فرونشست تهران گفت: فرونشست زمین بیشتر بر روی شرایط کشاورزی و محیط زیست تأثیرگذار است. نشست زمین در تهران سبب آسیب به حاصلخیزی خاک می‌شود و باعث خواهد شد در آینده دورتر بخش‌هایی از دشت تهران تبدیل به بیابان شود و این جدی‌ترین خطر فرونشست است. با این روند فرونشست، 40 تا 50 سال دیگر در تهران و حوالی آن بیابان‌هایی خواهیم داشت که مردم را در تأمین آب، مواد کشاورزی و کیفیت زندگی دچار مشکل می‌کند. بنابراین پیشگیری و مقابله با فرونشست زمین حتما حائز اهمیت است و همه دستگاه‌های مربوطه باید با همکاری هم اقدامات لازم را در این راستا انجام دهند.

    افسانه فرو افتادن ساختمان‌های تهران  در زمین 

وی گفت: البته این تصور که فرونشست در تهران باعث خواهد شد همه ساختمان‌ها در دراز مدت دچار آسیب شوند و مثلا در داخل زمین فرو روند، افسانه‌ای بیش نیست و جای نگرانی حداقل در این زمینه وجود ندارد. بنا به تعریف یونسکو، فرونشست عبارت است از نشست سطح زمین که به علت‌های متفاوتی در مقیاس بزرگ روی می‌دهد. به‌طور معمول این اصطلاح به حرکت قائم رو به پایین سطح زمین گفته‌می‌شود. عوامل متعددی باعث ایجاد این پدیده می‌شود. از جمله این پدیده‌ها آب شدگی یخ‌ها، حرکت آرام زمین، خروج گدازه و عملیات انسانی نظیر معدن کاری یا برداشت آب زیرزمینی و نفت است.  علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وزارت راه و شهرسازی معتقد است فرونشست در کشور یک موضوع ملی و اتفاقی است که در حال حاضر در اغلب دشت‌های کشور در حال رخ دادن است و به لحاظ آنکه در برخی از مناطق شهری، این موضوع پدید آمده و آسیب‌ها و خسارت‌هایی نیز به دنبال داشته، مورد توجه قرار گرفته است و در حالی که از سال‌ها پیش موضوع فرونشست با شروع خشکسالی از یک‌سو و برداشت آب‌های زیرزمینی از سوی دیگر تشدید شده بود. فرونشست به عنوان یکی از بحران‌هایی محسوب می‌شود که پایتخت و برخی دیگر از شهر‌ها را تهدید می‌کند البته مسوولان می‌گویند مردم نباید از فرونشست بترسند چراکه خطر فرونشست برای یک ماه و یک سال آینده نیست و اقدامات جهت مقابله با این موضوع آغاز شده است. حالا باید دید دستگاه‌های مختلف که در زمینه مقابله با این معضل نقش دارند چه اقداماتی جهت مقابله با فرونشست انجام می‌دهند و تهران و شهرهای مشابه چگونه از گزند این معضل در امان خواهد بود.