سرخابی‌ها در آستانه فرابورس
گروه بازارسرمایه|
موضوع واگذاری سهام استقلال و پرسپولیس از دو دهه پیش تاکنون به نتیجه نرسیده؛ هر سال میزان زیان‌ها، بدهی‌ها و پیچیدگی‌های مالی این دو باشگاه بیشتر و واگذاری آنها سخت‌تر می‌شود. در حال حاضر دو طرح جدید برای گشودن گره واگذاری سهام سرخابی‌ها روی میز آمده؛ وزیر کار می‌گوید؛ سهام این شرکت‌ها باید در قالب تعاونی‌ها واگذار شود، سازمان خصوصی نیز بر طبل پیمان مدیریتی می‌کوبد. در این بین فرابورس اعلام کرده با توجه به وضعیت مالی این دو باشگاه امکان پذیرش آنها در بازارهای اصلی فرابورس وجود ندارد. در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد واگذاری سهام سرخابی‌ها بار دیگر به سر خط بازگشته است. شاید اگر 10سال پیش سهام این دو باشگاه به بخش خصوصی واقعی واگذار شده بود این دو باشگاه در شرایط فعلی، وضعیت مالی بهتری داشتند، اما 2دهه است که به‌دلیل انجام نشدن مطالعات دقیق و ارایه طرح‌های غیرکارشناسی، خصوصی‌سازی در فوتبال به بن‌بست رسیده و به‌نظر می‌رسد این روند همچنان ادامه دارد زیرا طبق آخرین خبرها فرابورس ایران اعلام کرده است این دو باشگاه به‌دلیل شرایط مالی‌شان امکان پذیرفته شدن در بازارهای اصلی فرابورس را ندارند.
واگذاری به بخش خصوصی
در شرایطی که وزیر کار از واگذاری سهام سرخابی‌ها به شیوه تعاونی‌ها خبر داده، به‌نظر می‌رسد سازمان خصوصی‌سازی هنوز به جمع‌بندی نهایی برای تعیین روش واگذاری سهام این دو باشگاه نرسیده است؛ با این حال آن طور که از خبرها بر می‌آید این سازمان در تلاش است سهام این دو باشگاه را به‌روش پیمان مدیریتی واگذار کند که شیوه مرسومی در جهان فوتبال نیست و به عقیده کارشناسان نمی‌تواند کمکی به حل مشکلات این باشگاه‌ها کند. قربانزاده رییس‌کل سازمان خصوصی‌سازی گفته است: درخصوص مدیریت این دو باشگاه، مفصل با نمایندگان و پیشکسوتان 2باشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم و مدل‌های مختلفی ازجمله پیمان مدیریت مورد بررسی قرار گرفته است. حسین قربانزاده تأکید کرد: روش واگذاری این دو باشگاه در آن بخشی که وارد بورس می‌شود به‌صورت عرضه اولیه و خرد به مردم است. سخنان رییس سازمان خصوصی‌سازی نشان می‌دهد این سازمان هنوز الگوی درستی برای واگذاری سهام این دو باشگاه در اختیار ندارد؛ ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد هنوز فکری به حال بدهی‌ها و زیان‌های این دو باشگاه به شکل جدی نشده است و سازمان خصوصی‌سازی صرفا در تلاش است از طریق افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام، منابع مالی جدیدی به این دو باشگاه تزریق کند. او البته تأکید کرده است: مذاکراتی برای حق پخش تلویزیونی هم در جریان است که به‌نظر نمی‌رسد چندان موفقیت‌آمیز باشد. برای انتفاع این دو باشگاه مدل افزایش سرمایه از محل صرف سهام را پیشنهاد داده‌ایم تا پولی که از مرحله اولیه عرضه به دست می‌آید، مستقیم به‌خود باشگاه برود نه خزانه و از این جهت هر دو باشگاه، جان تازه‌ای بگیرند. قربانزاده همچنین با اشاره به میزان بدهی 2باشگاه گفت: زیان انباشته باشگاه پرسپولیس بالای 200میلیارد تومان است و با احتساب سایر بدهی‌ها ازجمله مالیات به 500میلیارد تومان می‌رسد. اما ارزش کل باشگاه پرسپولیس 1800میلیارد تومان ارزیابی شده که 1000میلیارد تومان آن ارزش برند این باشگاه است.
زمان دقیق عرضه مشخص نیست
حجت اسماعیل‌زاده، معاون پذیرش فرابورس ایران درخصوص روند پذیرش باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس در فرابورس می‌گوید: نمی‌توان زمان دقیقی را برای ورود سرخابی‌ها به بورس اعلام کرد؛ زیرا این دو باشگاه سهامی عام هم نیستند. مدت‌هاست بحث ورود 2تیم ورزشی استقلال و پرسپولیس به بازار سرمایه وجود دارد و در ابتدا بحث پذیرش این شرکت‌ها در بازار اصلی مطرح بود، اما با توجه به مختصات مالی غیراستاندارد این دو تیم ورزشی، آنها امکان حضور در بازار اصلی را ندارند. به‌گفته معاون پذیرش فرابورس ایران، پس از جمع‌بندی‌ها قرار شد این شرکت‌ها پس از درج، ابتدا وارد بازار پایه شوند.اکنون نیز 2تیم استقلال و پرسپولیس فرآیند سهامی عام شدن را در سازمان بورس طی می‌کنند و درصورتی‌که این فرآیند با سرعت طی شود و به سهامی عام تبدیل شوند، در کمیته درج فرابورس مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
عرضه به روش تعاونی
در شرایطی که هنوز مراجع ذیربط برای تعیین روش واگذاری سهام سرخابی‌ها به نتیجه مشخصی دست نیافته‌اند، به‌نظر می‌رسد سازمان خصوصی‌سازی در تلاش است سهام این دو باشگاه را به‌روش پیمان مدیریتی واگذار کند. حجت‌الله عبدالملکی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با انتشار توییتی در حساب کاربری خود نوشت: تنها راه‌حل بحران سرخابی‌ها، واگذاری مدیریت آنها به‌خود مردم است. او با بیان اینکه حذف 2باشگاه بزرگ و محبوب پرسپولیس و استقلال از لیگ قهرمانان آسیا محصول مدیریت غلط گذشته است و کام همه را تلخ کرده، افزود: ماه گذشته در نامه‌ای به رییس‌جمهوری پیشنهاد دادم تا مدیریت این دو تیم در قالب تعاونی به مردم واگذار شود؛ این نوع باشگاه‌داری در 2تیم بارسلونا و رئال‌مادرید تجربه شده و یک قاعده پذیرفته شده جهانی است. به‌گفته او این نامه را دفتر رییس‌جمهور به وزیران ورزش و اقتصاد ارجاع داده است.واگذاری دو باشگاه پرسپولیس و استقلال با توجه به پیشنهاد وزیر کار در قالب تعاونی سهامی عام و واگذاری مدیریت آنها به مردم می‌تواند الگوی مناسبی باشد تا هم هواداران و طرفداران این دو مجموعه بزرگ در آن سرمایه‌گذاری کنند و هم مدیریت آنها با آسیب و لطمه کمتری همراه باشد.
عزم جدی برای عرضه سرخابی‌ها
آنطور که فولادگر، رییس پیشین کمیسیون پیگیری و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی گفته است: راهکارهای مختلفی در مسیر واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس از جمله بورس و فرابورس مطرح شد که مورد موافقت قرار نگرفت و این موضوع به تعویق افتاد و در نهایت این تعلل‌ها به حذف دو تیم از رقابت‌های آسیایی منجر شد. اواخر سال ۱۳۹۷، معاون امور تعاون وزارت کار دولت دوازدهم تحقق واگذاری سرخابی‌ها در سال ۱۳۹۸ را مستلزم اجرای پیش‌شرط‌هایی دانسته و گفته بود: اگر عزم جدی برای واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس وجود داشته باشد هواداران هم باید در مدیریت و فرآیند واگذاری سرخابی‌ها سهیم باشند. وی درباره واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس با الگوی تعاونی گفته بود: موضوع واگذاری‌ها به شکل کلان برای نظام و دولت بحث مهمی است که باید به درستی صورت گیرد. واگذاری سرخابی‌ها یک عمل اقتصادی است و آثار اجتماعی خواهد داشت به همین دلیل دنبال کردن این طرح ظرافت خاصی دارد. کبیری آن زمان نحوه اجرایی شدن این طرح را حایز اهمیت دانسته و تاکید کرده بود که زمان دقیق واگذاری را باید وزارت ورزش و سازمان خصوصی‌سازی اعلام کنند اما تصمیم واگذاری هر زمان که قطعی شود، وزارت کار مقدمات لازم برای مشارکت مردم و هواداران را فراهم خواهد کرد.
الگوی رئال مادرید و بارسلونا
الگویی که وزارت تعاون برای واگذاری سرخابی‌ها آماده کرده مشابه الگوی باشگاه رئال مادرید و بارسلونا است که بر اساس آن مطابق قانون برای همه شخصیت‌های حقیقی و حقوقی درصدی در نظر گرفته می‌شود و یک شخص یا مجموعه نمی‌تواند سهام غالب را داشته باشد؛ در واقع بلوک‌های مدیریتی سهامی دیده شده که می‌تواند برای افزایش بهره‌وری مدیریت آن مجموعه استفاده شود و از آن ظرفیت مردم و هواداران هم می‌توانند مشارکت و سهامداری کنند. خرداد سال ۱۳۹۸، نایب رییس وقت اتاق تعاون ایران درباره واگذاری باشگاه استقلال و پرسپولیس و خصوصی‌سازی این دو تیم، گفته بود: این دو تیم طرفداران و هواداران زیادی دارند که معتقدیم باید در قالب تشکیل تعاونی سهامی عام این واگذاری صورت گیرد و سهام دو باشگاه به کل مردم و هواداران برسد. به عقیده او، قانون سیاست‌های اصل ۴۴ باید رعایت شود و طبق تأکید مقام معظم رهبری در خصوص اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ این اتفاق لازم الاجرا است و هر دو باشگاه باید حتما واگذار شوند و شرکت‌های خصوصی هم می‌توانند سهامدار آن شوند و برگه سهام داشته باشند. اما آن زمان هم علیرغم تاکید و اصرار وزیر وقت ورزش مبنی بر انجام هرچه سریع‌تر پروسه واگذاری سرخابی‌ها، به دلیل صورتهای مالی، بدهی سنگین مالیاتی و عدم شفاف‌سازی ترازهای مالی، امکان خصوصی‌سازی این دو باشگاه فراهم نشد.
مدل تعاونی کاربردی است؟
مهدی مسکنی معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با بیان اینکه مدیریت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس نباید دولتی باشد، درباره مدل واگذاری سرخابی‌ها به شکل تعاونی می‌گوید: مطابق اصول ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی، بخش عمده‌ای از امور و مالکیت‌ها باید در بستر فعالیت‌های مردمی و تعاونی واگذار شود و لذا در این زمینه هیچ راهی نداریم جز اینکه هواداران و پیشکسوتان و حامیان را در قالب تعاونی تعریف کنیم و آنها ارکان اداری و مدیریتی این باشگاه‌ها شوند. وی از دو بستر تعاونی‌های فراگیر ملی و تعاونی‌های سهامی عام برای خصوصی‌سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس نام برده و می‌گوید: اعتقاد ما این است که بیشتر تعاونی فراگیر ملی در این زمینه موفق خواهند بود که سهام و حق عضویت آنها قابل خرید و فروش و جابه‌جایی شود و بسترهای آن فراهم است. مسکنی، به دلیل آنکه در مدل سهامی عام هر چه وارد بورس شود ممکن است درگیر سفته بازی شود مدل تعاونی فراگیر ملی را توصیه می‌کند. کارشناسان امر تاکید دارند هرگونه واگذاری در این خصوص نیازمند داشتن اهلیت مدیریتی و مالی خریداران حقیقی و حقوقی و شفافیت در ترازها و صورتهای مالی دو باشگاه است تا علاوه بر اجرای قانون و تحقق خصوصی‌سازی، بستر پاسخگویی باشگاه‌ها و شفاف‌سازی بیشتر به وجودآید. واگذاری دو باشگاه پرسپولیس و استقلال با توجه به پیشنهاد وزیر کار در قالب تعاونی سهامی عام می‌تواند الگوی مناسبی باشد تا طرفداران این دو مجموعه بزرگ در آن سرمایه‌گذاری کنند و مدیریت آنها نیز با آسیب و لطمه کمتری همراه باشد.
