افزایش هزینه در دهک‌های درآمدی از کم‌درآمدها تا درآمدهای بالا
تغییرات شاخص تورم اعلامی از سوی مرکز آمار، در دی ماه امسال نشان داد که تورم سالانه به ۴۲.۴ درصد کاهش یافته ولی تورم نقطه به نقطه با رشد نسبت به ماه قبل به ۳۵.۹ درصد افزایش یافته بود. این درحالی است که بررسی آخرین وضعیت تورم بین دهک‌های مختلف از این حکایت دارد که تورم سالانه بین ۴۵.۲ درصد در دهک اول و دوم تا ۴۱.۷ درصد در دهک دهم متغیر است که بیانگر فاصله ۳.۵ درصدی تورم بین ۱۰ دهک است.
فاصله تورمی دهک‌ها در دی ماه ۱۴۰۰ به ۳، ۶ واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل ۰.۲ واحد درصد افزایش داشته است. نرخ تورم کل کشور در دی ماه ۱۴۰۰ برابر ۴۲، ۴ درصد است که در دهک‌های مختلف هزینه‌ای در بازه ۴۱.۶ درصد برای دهک نهم تا ۴۵.۲ درصد برای دهک‌های اول و دوم نوسان دارد. دهک‌های مختلف به‌طور متوسط با گرانی بیش از ۳۷ درصدی برای خرید کالا و تامین خدمات مواجه شده‌اند. تغییرات شاخص تورم اعلامی از سوی مرکز آمار، در دی ماه امسال نشان داد که تورم سالانه به ۴۲.۴ درصد کاهش یافته ولی تورم نقطه به نقطه با رشد نسبت به ماه قبل به ۳۵.۹ درصد افزایش یافته بود. این درحالی است که بررسی آخرین وضعیت تورم بین دهک‌های مختلف از این حکایت دارد که تورم سالانه بین ۴۵.۲ درصد در دهک اول و دوم تا ۴۱.۷ درصد در دهک دهم متغیر است که بیانگر فاصله ۳.۵ درصدی تورم بین ۱۰ دهک است. اما در مورد وضعیت تورم نقطه به نقطه بین دهک‌ها، نرخ بین ۳۷.۲ درصد در دهک اول و ۳۶.۴ درصد در دهک دهم متغیر است که نشان‌دهنده متوسط افزایش هزینه‌های دهک‌ها نسبت به دی ماه سال گذشته است.براساس این گزارش، هزینه خرید خوراکی و آشامیدنی‌ها برای خانوارهای دهک اول ۴۲.۵ درصد افزایش یافته و برای دهک دهم تا ۴۳.۳ درصد این روند رو به رشد ادامه داشته است.برای تامین کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز گرانی حدود ۳۱ درصد تا ۳۴.۷ درصد ثبت شده است. محدوده تغییرات تورم دوازده ماهه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بین ۵۵.۷ درصد برای دهک دهم تا ۵۶.۵ درصد برای دهک دوم است. همچنین اطلاع مذکور در مورد گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» بین ۳۳.۷ درصد برای دهک اول تا ۳۸.۴ درصد برای دهک دهم است. بر اساس اعداد مربوط به تورم در میان دهک‌های مختلف هزینه‌ای، فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ۳، ۶ واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل (۳.۴ واحد درصد) ۰.۲ واحد درصد افزایش داشته است. فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل ۰.۴ واحد درصد کاهش و در گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» نسبت به ماه قبل ۱.۱ واحد درصد کاهش داشته است.
تورم در استان‌ها
استان کهگیلویه و بویراحمد بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه و دوازده ماهه را در بین استان‌های کشور داشته است.
کل خانوارها
در دی ماه ١٤٠٠ عدد شاخص کل برای خانوارهای کشور (١٠٠=١٣٩٥) به ٣٨٨.٢ رسید که نسبت به ماه قبل ٢.٤ درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور مربوط به استان تهران با ٣.٩ درصد و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان خوزستان با ٠.١ درصد است.
درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای کشور ٣٥.٩ درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (٤٤.٣ درصد) و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان (٢٨.٩ درصد) است.
نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به دی ماه ١٤٠٠ برای خانوارهای کشور به عدد ٤٢.٤ درصد رسید. بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (٥٠ درصد) و کمترین آن مربوط به استان قم (٣٨.٥ درصد) است.
خانوارهای شهری
در دی ماه ١٤٠٠ عدد شاخص کل برای خانوارهای شهری (١٠٠=١٣٩٥) به ٣٨٤.١ رسید که نسبت به ماه قبل ٢.٥ درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای شهری مربوط به استان تهران با ٣.٩ درصد و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان زنجان با منفی ٠.٤ درصد است. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای شهری کشور ٣٥.٨ درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه خانوارهای شهری مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (٤٢.٩ درصد) و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان (٢٨.٤ درصد) است.
نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به دی ماه ١٤٠٠ برای خانوارهای شهری به عدد ٤١.٨ درصد رسید. بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان‌های زنجان و ایلام (٤٩.٠ درصد) و کمترین آن مربوط به استان قم (٣٨.٥ درصد) است.
خانوارهای روستایی
در دی ماه ١٤٠٠ عدد شاخص کل برای خانوارهای روستایی (١٠٠=١٣٩٥) به ٤١١.٤ رسید که نسبت به ماه قبل ١.٩ درصد افزایش داشته است. در این ماه بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای روستایی مربوط به استان‌های تهران و بوشهر با ٣.٦ درصد و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان خوزستان با منفی ٠.٥ درصد است. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای روستایی ٣٦.٥ درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (٤٧.١ درصد) و کمترین آن مربوط به استان همدان (٢٦.٣ درصد) است. نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به دی ماه ١٤٠٠ برای خانوارهای روستایی به عدد ٤٥.٨ درصد رسید. بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (٥٣.٦درصد) و کمترین آن مربوط به استان سیستان وبلوچستان (٣٩.٨ درصد) است.
کاهش نرخ رشد تورم در ماه‌های اخیر
به اعتقاد کارشناسان افزایش نرخ تورم نقطه‌ای یا ماهانه ضرورتاً به معنی برگشت تورم به سمت بالا نیست و کند بودن کاهش تورم در ماه‌های اخیر هم ناشی از سرایت تورم جهانی به اقتصاد ایران و عدم اطمینان مربوط به وضعیت تحریم‌ها بوده است. براساس ماده (۱۵) قانون پولی و بانکی کشور، رسالت اصلی بانک مرکزی این است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعدی برای پیشرفت اقتصادی کشور فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف، اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مداوم اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار می‌رود. از این رو ضروی است کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی به عنوان یک اولویت اصلی در کنار رونق تولید و اشتغال در دستور کار مجموعه دولت باشد. اما راهکارها و اقدامات شامل چه مواردی است؟ نخست آنکه در راستای نیل به این هدف مهم، دولت باید بسترها و زیرساخت‌های لازم رونق و افزایش تولید و عرضه کالاها و خدمات را در کشور فراهم کند. البته نباید فراموش کرد که بخش تولید در کشور در سال‌های اخیر به دلایل مختلف مانند تشدید تحریم‌های ظالمانه، افزایش نرخ ارز، ریسک‌ها و نااطمینانی‌های مالی و تجاری بین‌المللی، افزایش قیمت‌های جهانی کالاهای اساسی و مواد اولیه و خام بخش تولید، بحران بیماری کرونا و مشکلات فضای کسب و کار تحت فشار قرار گرفته که رفع یا تخفیف این مشکلات می‌تواند در کنار افزایش ثبات اقتصادی و امنیت سرمایه‌گذاری و تامین مالی مناسب فعالیت‌های تولیدی از طریق بازارهای پول و سرمایه بستر مناسبی را برای استفاده حداکثری از ظرفیت‌های تولید و افزایش رشد اقتصادی و اشتغال در کشور فراهم کند.این امر یقیناً به کاهش تورم و کنترل افزایش قیمت‌ها کمک موثری خواهد کرد.
از طرف دیگر، کنترل رشد نقدینگی در دستور کار دولت قرار دارد تا تناسب لازم میان عرضه کالاها و خدمات و تقاضای آنها در جامعه برقرار شود و رشد بالای تقاضا از محل رشد نقدینگی منجر به افزایش شدید قیمت‌ها نشود. در همین راستا دولت بر برقراری توازن بودجه و حداقل شدن بار مالی کسری بودجه و تکالیف وضع شده بر نظام بانکی و تامین آنها از محل پایه پولی و خلق پول تاکید جدی دارد.
همچنین، بانک مرکزی با جدیت به دنبال نظارت بر بانک‌ها و تقویت سلامت مالی آنها با اعمال سیاست‌های احتیاطی مانند کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها و افزایش نسبت کفایت سرمایه آنها است. در کنار این موارد، تقویت ثبات در بازار ارز و سایر بازارهای مالی و دارایی، کنترل فعالیت‌های سوداگرانه و سفته بازانه از طریق پایش جریان وجوه و وضع مالیات بر آنها و نهایتاً، تعدیل انتظارات تورمی از محل ایجاد آرامش نسبی در فضای اقتصادی کشور نیز در دستور کار دولت قرار دارد. در کنار موارد فوق طی ماه‌های اخیر آمارها از کاهش تورم حکایت داشت. براساس داده‌های انتشار یافته مرکز آمار ایران در دی ماه ۱۴۰۰، نرخ تورم ماهانه و نقطه‌ای افزایش و نرخ تورم سالانه کاهش یافته است. عده‌ای بر این عقیده بودند که این افزایش به معنای حرکت صعودی نرخ تورم و افزایش این نرخ است، اما آیا این امر صحیح است؟ در توضیح این ابهام باید گفت که به اعتقاد برخی کارشناسان به‌طور معمول، به دلیل اینکه تورم سالانه متوسط تورم نقطه‌ای دوازده ماه اخیر است و تورم نقطه‌ای چند ماه در حال نزول بوده است، افزایش مختصر تورم نقطه‌ای دی ماه نمی‌تواند سبب افزایش تورم سالانه شود. در همین حال سوال دیگری که پیش می‌آید این است که آیا این داده‌ها به معنای افزایش تورم است، در حالت کلی و بنا به اعتقاد کارشناسان پاسخ به این سوال نیز منفی است مگر آنکه شوک ارزی ناشی از اتفاقات بیرونی به اقتصاد وارد شود یا اصلاحات قیمتی در مورد حامل‌های انرژی و کالاهای اساسی در پیش گرفته شود که به‌طور طبیعی شوک تورمی جدیدی به بار می‌آورند. اما با این اوصاف همچنان کارشناسان معتقدند صرف افزایش نرخ تورم نقطه‌ای یا ماهانه ضرورتاً به معنی برگشت تورم به سمت بالا نیست و کند بودن کاهش تورم در ماه‌های اخیر هم ناشی از سرایت تورم جهانی به اقتصاد ایران و عدم اطمینان مربوط به وضعیت تحریم‌ها بوده است والا نرخ تورم ماهانه، نقطه‌ای و سالانه اندکی سریع‌تر دچار کاهش می‌شدند. از طرفی همانطور که در گزارش مرکز آمار نیز اشاره شد، نرخ تورم سالانه کاهشی است، اما نباید فراموش کرد که کاهش نرخ تورم به معنای ارزان شدن و حتی ثبات قیمت‌ها نیست بلکه بدین معناست که شتاب افزایش قیمت‌ها نسبت به گذشته کاهش یافته است.
