احتمال واگذاری توسعه و اپراتوری فاز دوم بندر چابهار به ازبک‌ها
بهروز آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان از احتمال واگذاری اپراتوری فاز دوم بندر شهید بهشتی چابهار به ازبک‌ها خبر داد. به گزارش ایلنا، در روزهای اخیر پیشنهاد پیوستن ازبکستان به توافقنامه چابهار مطرح شده که می‌تواند دسترسی ایران و هند را به بازار آسیای میانه تسریع کند. محتوای این توافقنامه برای تمام طرفین می‌تواند نتیجه برد-برد داشته باشد، به ویژه برای هند که همواره به دنبال دستیابی به بازار آسیای میانه و افغانستان از طریقی به غیر از مسیرهای پاکستان و چین است. در واقع با این مسیر ترانزیت استراتژیک جدید بین هند، ایران و افغانستان؛ دهلی نو می‌تواند پاکستان را دور بزند. با عملیاتی شدن این توافقنامه احتمالا حجم تجارت دوجانبه افزایش می‌یابد و می‌تواند تردد محمولات ترانزیتی را از کراچی به چابهار منحرف سازد و همچنین راه دسترسی هند به چهار شهر افغانستان را نیز هموارتر کند. بندر چابهار می‌تواند هزینه و زمان حمل و نقل کالاهای هندی به سمت مقاصد آنها در افغانستان و کشورهای آسیای میانه را تا یک سوم کاهش داده و تجارت بین هند، افغانستان و ایران را افزایش دهد زیرا پاکستان از دسترسی آسان دهلی نو به تجارت با افغانستان خرسند نیست. باید توجه داشت که هند یکی از معدود کشورهایی است که علیرغم منزوی شدن ایران توسط کشورهای غربی به روابط تجاری با تهران ادامه داده و ایران می‌تواند با توسعه بندر چابهار به نوعی در رقابت با پاکستان که افزایش ظرفیت و فعالیت بندر گوادر از طریق پروژه کریدور اقتصادی چین و پاکستان، CPEC را در نظر دارد، دست بالا را داشته باشد و در حجم و مقدار ترانزیت کالا در منطقه در آینده سهم بیشتری را کسب کند.
همچنین ازبکستان که کشور محصور در خشکی است از طریق این توافقنامه می‌تواند دسترسی آسان‌تر و مطمئن‌تری به بازارهای کشورهای حاشیه خلیج فارس، عمان و همچنین بازار جنوب اسیا و شرق دور داشته باشد هرچند که این کشور می‌توانست از طریق سه مسیر ریلی متفاوت به راه آهن چین، راه آهن پاکستان و همچنین
راه آهن قزاقستان نیز متصل شود. بهروز آقایی، مدیرکل اداره بنادر سیستان و بلوچستان درباره پیوستن ازبکستان به توافقنامه چابهار و جزییات سرمایه‌گذاری ازبک‌ها در این بندر اظهار داشت: از دو روز گذشته میزبان وزیر حمل ونقل ازبکستان، معاون وزیر حمل ونقل این کشور و معاون وزیر تجارت و سرمایه‌گذاری و سفیر ازبکستان در ایران بودیم. پس از بازدید این هیات از ظرفیت‌های این بندر و آشنایی با فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بندر شهید بهشتی، هیات ازبکستانی برای سرمایه‌گذای بلندمدت در این بندر و استفاده و بهره‌برداری از ظرفیت‌های ساخت شده، ابراز تمایل کردند. وی با بیان اینکه سه پیشنهاد به هیات ازبکستان ارایه شده، گفت: پیشنهاد اول ما سرمایه‌گذاری ازبک‌ها در فازهای توسعه‌ای بندر چابهار بود و این امکان وجود دارد که فاز دوم بندر شهید بهشتی به صورت کامل به ازبکستان واگذار شود البته ازبک‌ها می‌توانند به فازهای ۳ و ۴ هم ورود پیدا کنند و هم در زیرساخت و هم در بخش تامین تجیهزات بندر چابهار سرمایه‌گذاری انجام دهند.
مدیرکل اداره بنادر سیستان و بلوچستان ادامه داد: پیشنهاد بعدی ما به ازبک‌ها بهره‌برداری از زیرساخت‌های موجود است و می‌توانند از زیرساخت‌های بنادر سیستان و بلوچستان برای ترانزیت کالا استفاده کنند.ازبکستان یکی از تولیدکنندگان غلات است که هم در بحث ترانزیت میوه و هم محصولات نساجی فعالیت می‌کند. از سوی دیگر این کشور تولیدات قابل توجه در حوزه دام و طیور دارد که می‌تواند در تمام این حوزه‌ها ترانزیت خود را از مسیر چابهار افزایش دهد که یکی از بازارهای هدف ازبک‌ها کشور هند محسوب می‌شود. آقایی با تاکید بر اینکه هند تنها مقصد ترانزیت کالاهای ازبک نیست، افزود: هر چند میوه ازبکستان بازار خوبی در کشور هند دارد اما ازبکستان به دنبال توسعه صادرات غلات به شاخ افریقا است. از این رو تجار ازبک می‌توانند از زیرساخت‌های موجود در بندر چابهار استفاده کنند و نوع دیگر سرمایه‌گذاری‌ها ازبکستان در بندر چابهار می‌تواند سرمایه‌گذاری بلندمدت در در فازهای توسعه‌ای باشد. مدیرکل اداره بنادر سیستان و بلوچستان با اشاره به پیشنهاد دیگر ایران به ازبکستان گفت: پیشنهاد دیگر ما به ازبک‌ها پیوستن به توافقنامه چابهار بود. توافقنامه سه جانبه چابهار بین سه کشور ایران، هند و افغانستان منعقد شده که از ازبک‌ها درخواست کردیم که آنها هم به این توافقنامه بپیوندند. وی در پاسخ به اینکه عضویت در توافقنامه چابهار آیا برای ازبک‌ها تعهدآور است؛ گفت: با پیوستن کشورها به این توافقنامه کنسرسیومی از تجارت بین کشورها ایجاد می‌شود و موضوعات اقتصادی بین این کشورها در اولویت قرار می‌گیرد و تبادلات اقتصادی بین اعضای این کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت این تبادلات به نفع کشورهای عضو توافقنامه است. آقایی با اشاره به مذاکرات هند و ازبکستان اظهار داشت: در یک ماه گذشته هیات بلند پایه‌ای از ازبکستان با هند وارد مذاکره شده و درباره موضوعات اقتصادی گفت‌وگو کردند و یکی از محورهای اصلی ازبک‌ها افزایش و رونق تجارت با هند بوده است. در یکی دو سال گذشته هم مبادلات بین هند و ازبکستان بسیار افزایش یافته و این برای ایران که شریک تجاری هند محسوب می‌شود، یک فرصت است. این مقام مسوول درباره نحوه ورود ازبک‌ها به سرمایه‌گذاری بلندمدت در در فازهای توسعه‌ای بندر چابهار گفت: ازبک‌ها می‌توانند زیرساخت‌های اسکله در فازهای توسعه‌ای را تکمیل کنند یا وارد تامین تجهیزات شوند و می‌تواند با ازبک‌ها هم قراردادی با مدل قرارداد اپراتور هندی، به صورت BOT منعقد کرد. همچنین به ازبک‌ها پیشنهاد داده‌ایم فاز دو را تجهیز کنند و اپراتوری آن را بر عهده بگیرند. مدیرکل اداره بنادر سیستان و بلوچستان در پاسخ به اینکه آیا با بخش خصوصی ازبکستان برای ترانزیت کالا از مسیر بندر چابهار وارد مذاکره شده‌اید یا همکاری و هماهنگی‌هایی در این سطح وجود دارد، گفت: هر چه بتوانیم تسهیلات و مشوق‌های جذب خصوصی در این بندر را افزایش دهیم گروه‌های اقتصادی و بخش خصوصی خودشان به سمت چابهار می‌آیند و اساسا دیدگاه ما در چابهار این است که به دنبال درآمدزایی در این بندر نباشیم و در این مرحله به دنبال جذب تجار و اطمینان بخشی به آنان از مزایای قابل موجود در بندر شهید بهشتی هستیم تا فعالیت خود را در این بندر شروع کنند و در این صورت درآمدزایی خود به خود شکل می‌گیرد. وی با اشاره به مذاکرات ازبکستان با دو کشور قزاقستان و ترکمنستان (دو کشور در مسیر ایران – ازبکستان) گفت: ازبکستان برای رسیدن به ایران با قزاقستان و ترکمنستان وارد مذاکره شده و این کشورهای واسط نمی‌توانند مانع توافقات بین ازبکستان و ایران شوند. اساسا موضوع ترانزیت به نفع تمام کشورهای در مسیر است و از سوی دیگر ایران در مرز ترکمنستان مشکلی ندارد و این دو کشور مانعی در توافقات ما نیستند. آقایی درباره فرصت پاسخ ازبک‌ها به پیشنهادهای ایران گفت: جلسه آینده یک ماه دیگر در سطح بالاتر و با حضور وزرای بین دو کشور برگزار می‌شود و در آن جلسه مذاکرات جدی‌تر می‌باشد و ازبک‌ها تصمیمات خود را اعلام خواهند کرد.
