گذرگاه خطرناک تورمی

جواد هاشمی

نگاهی به وضعیت تورمی بسیاری از کشورهای جهان نشان می‌دهد، اقتصادهای ملی به ثباتی نسبی در نرخ تورم رسیده‌اند و جز مواردی خاص، تورم تک‌رقمی در بسیاری از اقتصادها برقرار است. هرچند روند حرکتی بسیاری از اقتصادهای ملی را نمی‌توان با یکدیگر مقایسه کرد و اقتصاد ایران در جایگاهی قرار دارد که شاید بسیاری از کشورهای توسعه یافته، سال‌ها پیش آن را پیموده‌اند اما به نظر می‌رسد در این شاخص، ایران همچنان راهی طولانی در پیش دارد.

اگر موارد خاص مانند ونزوئلا را کنار بگذاریم، بررسی وضعیت تورم در میان اقتصادهای منتخب نشان می‌دهد که تورم ایران در ماه‌های گذشته تنها از کشوری مانند آرژانتین پایین‌تر بوده و فاصله با کشورهای بعدی در این فهرست بسیار زیاد است. برخی کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی به نرخ تورم یک درصدی دست یافته‌اند و بسیاری از دیگر کشورهای منطقه نیز وضعیتی مشابه دارند.

آنچه که به نظر می‌رسد در اقتصاد ایران به دست فراموشی سپرده شده، غیرعادی بودن نرخ تورم دو رقمی است. ایران آنقدر با تورم‌های 30 و 40 درصدی دست و پنجه نرم کرده که به نظر می‌رسد برخی تصمیم‌گیران صرفا کاهش چند درصدی تورم را اتفاقی مبارک در نظر می‌گیرند. این رویکرد حتی در جامعه نیز به‌طور کامل خود را نشان می‌دهد. اقشار مختلف مردم در صورتی که توان مالی داشته باشند، نیاز خود از بازارهای مختلف را به شکلی طولانی‌مدت‌تر تهیه می‌کنند  زیرا همواره این تصور وجود دارد که قیمت کالاها مداوم افزایش می‌یابد و از این رو بهترین رویکرد خرید طولانی‌مدت و بیش از حد نیاز است.

این رویکرد حتی خود را در بازارهای بزرگ‌تر نیز نشان می‌دهد. برخلاف بسیاری از اقتصادهای دنیا، در ایران حضور در بازارهایی مانند مسکن، خودرو و حتی دلار، جنبه سرمایه‌گذاری دارد و افراد ترجیح می‌دهند با توجه به روند نزولی ارزش ریال، دارایی‌های خود را به کالاهای سرمایه‌ای تبدیل کنند که  در آینده برای آنها سود بیشتری در بر خواهد داشت.

ترکیه که در ماه‌های گذشته تورمی کم‌سابقه را تجربه کرده، تنها نیمی از تورم ایران را به ثبت رسانده و این یک زنگ خطر بزرگ برای اقتصاد ایران است که با عادی‌انگاری نرخ تورم بالا، از هرگونه سیاست‌های زیرساختی برای کاهش قطعی این نرخ نیز صرف نظر شود. بسیاری از تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که عبور از نرخ تورم 40 درصدی و ورود به کانال‌هایی مانند 60 و 70 درصد می‌تواند اقتصاد ایران را به دوره‌ای وارد کند که بازگشت از آن کاری بسیار دشوار خواهد بود. از این رو تیم اقتصادی دولت سیزدهم در گذرگاهی مهم قرار گرفته و اگر در مدتی کوتاه، چاره‌ای برای نرخ بالای تورم پیدا نکند، احتمالا به سرنوشت ناموفق دولت‌های پیشین دچار خواهد شد.