دامنه نوسان مشکل بازارسرمایه

علیرضا سلیمان‌محمدی

مشکل بازار دانه نوسان یا اقدامات ضد بازار سرمایه همچون فروش اوراق، معاملات الگوریتمی یا...؟

بعد ازدعوت عامه مردم به بازار سرمایه ریزش سنگین بازار سرمایه که یکی از مهم‌ترین علت‌های دولت قبل و فروش حداکثری در سهام‌های شاخص ساز و همچنین عدم حمایت مسوولان و دادن وعده‌های دروغ مثل حمایت در شاخص 1600 واحدی (شاخص آقای واعظی) و همچنین مشورت از عده‌ای که بازار سرمایه را عامل تورم می‌دانستند و از مرداد سال 1399 تا اکنون شاهد ریزش بین 50 تا 80 درصدی در اکثر سهام‌های بازار بودیم.

منابعی که می‌توانست جهت تامین منابع و گسترش بازار و شرکت‌ها و بالتبع افزایش اشتغال و تولید تاخالص ملی شود به بازار مسکن و خودرو کوچ کرد و باعث آرزو شدن خرید مسکن برای اکثریت مردم و بالتبع خرید خودرو برای جوانان شد و عدم برنامه‌ریزی درست وزیر اقتصاد که به نظر می‌رسد تمام برنامه‌های خود در زمان نمایندگی مجلس را فراموش کرده‌اند باعث ادامه ریزش در چند ماهه اخیر شده است.

بالتبع عده‌ای از کارشناسان به صورت تئوریک به این مقوله پرداخته‌اند که برداشتن یا افزایش دامنه نوسان باعث پویایی بازار می‌شود که با احترام به این بزرگواران به نظرم دوباره دچار دادن آدرس غلط شده‌ایم. در جدول ذیل به دامنه نوسان در کشورهای مختلف و مقایسه آن با بازار خود می‌پردازیم بر این اساس، بورس‌های تدوال، استانبول و هنگ‌کنگ دامنه نوسان پویا ندارند، اما در هر کدام از آنها، بازه‌ای برای دامنه نوسان ایستا تعیین‌ شده است. از طرف دیگر در بورس نیویورک، دامنه نوسان ایستا وجود ندارد. در این بورس با توجه به قیمت سهام، دامنه تعیین می‌شود.

برای سهام با قیمت بیش از سه دلار دامنه پنج درصد، بین ۷۵ سنت تا سه دلار دامنه ۲۰ درصد و کمتر از ۷۵ سنت دامنه برابر با حداقل ۷۵ درصد یا ۱۵ سنت در نظر گرفته شده می‌شود. در بورس‌های مادرید، قطر، مالزی و ژاپن، هر دو دامنه نوسان پویا و ایستا وجود دارد.

به عنوان مثال در بورس مادرید برای هر سهم بر اساس نوسان تاریخی دامنه ایستا و پویای مجزایی تعیین می‌شود. در بورس ژاپن نیز بر اساس قیمت سهم، دامنه ایستا و پویای متفاوتی برای هر سهم بر  حسب ین، واحد پول این کشور، تعیین می‌شود. یعنی دامنه ایستا و پویا بر اساس قیمت هر سهم به ‌صورت واحدی از ین است و به صورت درصدی تعریف نمی‌شود.

اولا طبق بررسی‌های انجام‌ شده توسط فدراسیون جهانی بورس‌ها دو روش ایجاد دامنه نوسان یا توقف خودکار معاملات جهت ایجاد ثبات در بازار و جلوگیری از رفتارهای هیجانی و ضرر سهامداران خرد اعمال می‌شود.

که مولفه‌های اقتصادی و سیاسی هر کشور باید سنجیده شود مثلا در جدول بالا کشورهایی مثل اسپانیا، ژاپن، ریسک‌های غیر سیستماتیک بسیار کمتری همچون (تحریم‌های ظالمانه - نتیجه مذاکرات - تنش موجود در خاورمیانه) وجود دارد. به‌ طور مثال همان طور که در آلمان در برخی از جاده‌ها محدودیت سرعت وجود ندارد، نمی‌توانیم به علت نبودن بستر مناسب (جاده‌های اصولی، خودروی باکیفیت و فرهنگ رانندگی) ما هم بدون محدودیت سرعت در جاده‌ها تردد کنیم همان طور که مقایسه بازار چند تریلیون دلاری با بازار چند همتی اشتباه است.

ثانیا افزایش دامنه نوسان (به نظرم برداشتن آن کار کاملا اشتباه) کار خوبی است که در بدترین زمان ممکن (نبودن بازارگردان‌های مناسب و معاملات الگوریتمی) پیشنهاد شده شده است به ‌طور مثال با وجود معاملات الگوریتمی با پیشنهاد افزایش سه برابری دامنه نوسان و حجم مبنا بازارگردان به راحتی می‌تواند در یک سهام کوچک و با مبلغ پایین سهام را به محدوده صف خرید یعنی مثبت 15 برساند و چون پایانی سهم پر نمی‌شود عملا سهامداری که سهم را در صف خرید بخرد نقطه سر به سر آن 16.5 درصد می‌شود که در صورت عدم خرید بازار گردان در روز بعد و خوشبینانه باز شدن در محدوده صفر تابلو سهامدار خرد در یک روز بین 12 تا 16 درصد ضرر شناسایی می‌کند که باعث ایجاد ترس و رفتارهای هیجانی می‌شود. به نظرم پیشنهاد کانون کارگزاران به علت تضاد منابع بین کارگز و سهامداران و عدم منافع سهامداران خرد باعث افزایش سودآوری کارگزان و ضرر سهامداران خرد بیش از پیش احساس می‌شود.

هم‌اکنون بازار سرمایه در برهه‌ای از زمان است که جای هیچ اشتباهی وجود ندارد و در آخر توصیه می‌شود که اگر تصمیم به این کار گرفتید، پیشنهاد می‌شود به صورت بلندمدت اجرا شود. به‌ طور مثال هر سه ماه، دو درصد به افزایش دامنه نوسان اضافه شود که هم فعالان بازار با شرایط خود را وقف دهند و به یک‌ دفعه با تصمیمات ضرب‌الاجل باعث نابود آخرین منابع این قشر نشود. همچنین پیشنهاد می‌شود در حال حاضر این کار انجام نشود، در صورت انجام این کار به صورت تدریجی باشد.