بحران غذا لایه پنهان جنگ اوکراین

حسینی عماد| فواد حسین، وزیر خارجه عراق در واکنش به جنگ روسیه با اوکراین تاکید کرد زبانه‌های این جنگ دامن کشورهای عربی را هم خواهد گرفت. شاید منظور وزیر خارجه عراق تبعات سیاسی و پافشاری دو قدرت جهانی بر معادله یا با من یا علیه من باشد اما اعلام شرایط اضطراری در چند کشور عربی که اتفاقا فاصله زیادی با کانون درگیری دارند، نشان داد، این بحران ابعاد و لایه‌های دیگری به گروکشی‌های نظامی و سیاسی دارد که می‌تواند نه‌تنها در کوتاه‌مدت بلکه در بلندمدت نیز اثرات خود را هم بر منطقه و هم بر کل جهان وارد کند. شاید توجه جهانی در زمینه ابعاد اقتصادی این بحران به بستن سوییفت با روسیه یا تحریم‌های مختلف علیه این کشور معطوف شده اما با این وجود باید اعتراف کرد، این جنگ تبعاتی به مراتب فراگیر‌تر دارد که یکایک شهروندان شمار قابل توجهی از کشورهای منطقه را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. به بیانی دیگر در صورت ادامه جنگ در اوکراین علاوه بر آوارگی صدها هزار اوکراینی، میلیون‌ها شهروند در کشورهای عربی هم دچار بحران گرسنگی خواهند شد. براساس آمارهای رسمی سازمان‌های جهانی، روسیه و اوکراین دو کشور اصلی صادر‌کننده غلات ارزان‌قیمت به کشورهای عربی هستند. این دو کشور 29 درصد از صادرات گندم، 19 درصد از صادرات ذرت و 80 درصد از صادرات روغن آفتابگردان در جهان را در اختیار دارند. علاوه بر آن اوکراین یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان جو در جهان محسوب می‌شود. در این بین برای کشوری همچون لبنان که بر اثر انفجار سیلوی اصلی‌اش در بندر بیروت قادر به ذخیره‌سازی این کالای راهبردی برای دوره‌ای بیش از یک ماهه نیست، توقف حرکت کشتی‌های حامل گندم نه‌تنها یک بحران مضاعف اقتصادی بلکه یک فاجعه بزرگ اجتماعی خواهد بود. کویت و چند کشور دیگر حوزه جنوبی خلیج فارس و حتی سوریه به عنوان متحد اصلی روس‌ها هم به همین خاطر زنگ هشدار را به صدا درآورده و خواهان کنترل هرچه بیشتر ذخایر گندم تا زمان پایان این بحران شدند. به گفته شماری از کارشناسان عرب شاید بسیاری از مردم افزایش بهای نفت و طلا را از اخبار شنیده اما توجهی به آن نداشته باشند اما گرانی گندم به معنای گرانی نانی است که وجود آن در سفره همه آنها کم و بیش الزامی است. کشورهای عربی امروز وحشت‌زده در مقابل قطع صادرات گندم از منطقه دریایی سیاه ایستاده‌اند و در حالی که شاهد افزایش روزانه بهای گندم و رسیدن آن به بالاترین حد نصاب طی 9 سال گذشته هستند که حتی در صورت سفارش و خرید نیز منابع دیگر فروشنده این محصول کشاورزی فاصله بسیار زیادی با منطقه عربی داشته و نمی‌توانند همچون غلات روسیه و اوکراین با عبور از تنگه بوسفور وارد مدیترانه شده و به سرعت به کشورهای مقصد برسند. در این بین نباید از تکیه کشورهای دیگری خارج از منطقه عربی مانند، مالزی، اندونزی، بنگلادش و... به گندم دو کشور در حال جنگ و به ویژه اوکراین هم به آسانی گذشت. امروز جهان نگران از وقوع جنگ جهانی سوم، در وحشت مواجه شدن با بحران بزرگ غذایی است و در این بین این وحشت بیش از همه در چهره رهبران کشورهای عربی دیده می‌شود.