ادامه تورم و رشد نقدینگی 39 درصدی با وجود کاهش یازده واحدی رشد پایه پولی

گروه بانک و بیمه | 

بررسی آخرین داده‌های آماری حاکی از این است که پس از افزایش ۴۲.۶ درصدی پایه پولی در ۱۲ ماه منتهی به تیرماه ۱۴۰۰ این شاخص با ۱۱.۲ واحد درصد کاهش در اسفندماه به ۳۱.۴ درصد رسید.رشد یک ساله پایه پولی در تیرماه 1400 معادل 42.6 درصد نسبت به تیرماه 1399 بوده است و در شهریور به 39.5 درصد در بهمن 1400به 33.2 درصد و در اسفندماه به ۳۱.۴ درصدکاهش یافته است اما رشد نقدینگی یکساله نیز از 39.4 درصد در تیرماه به 39.7 درصد در بهمن 1400 رسیده و تقریبا روند قبلی رشد نقدینگی ادامه یافته است. در نتیجه به دلیل خلق پول بانک‌ها و رشد ضریب فزاینده، اثر کاهش رشد پایه پولی روی رشد نقدینگی خنثی شده است و در نتیجه تورم همچنان رقم بالای 39 درصد و 40 درصد را تجربه می‌کند. پایه پولی از رقم 517 همت در تیر 1400 به 519 همت در شهریور و 580 همت در بهمن 1400 رسید و نقدینگی نیز از 3820 همت در تیر 1400 به 4067 همت در شهریور و 4624 همت در بهمن 1400 رسیده است. رشد یک ساله پایه پولی در تیرماه 1400 معادل 42.6 درصد نسبت به تیرماه 1399 بوده است و در شهریور رشد پایه پولی یکساله نسبت به شهریور 99 به 39.5 درصد رسیده و در بهمن 1400 نیز رشد پایه پولی نسبت به بهمن 99 به 33.2 درصد کاهش یافته است. 

براین اساس روشن است که رشد پایه پولی در مدت 7 ماه معادل 9.4 واحد درصد کاهش یافته است. رشد نقدینگی یکساله نیز از 39.4 درصد در تیرماه به 40.5 درصد در شهریور و 39.7 درصد در بهمن 1400 رسیده و تقریبا روند قبلی رشد نقدینگی ادامه یافته است. ضریب فزاینده نیز از 7.589 در بهمن 99 به 7.962 در بهمن 1400 افزایش داشته است که نشان‌دهنده اثر رشد بیشتر خلق پول در بازار بین بانکی و خلق پول در بانک‌ها در یک سال اخیر است. در نتیجه حتی با وجود کاهش رشد پایه پولی، به دلیل رشد ضریب فزاینده همچنان رشد نقدینگی در حد 39 درصد باقی مانده است و اثر خود را بر تورم داشته و نرخ تورم را به 39 درصد درفروردین 1401 رسانده است. 

پایه پولی که به آن پول پرقدرت نیز گفته می‌شود مجموع اسکناس، مسکوک و سپرده‌های بانکی نزد بانک مرکزی است. به عبارتی پایه پولی، منبعی است که بانک مرکزی منتشر و در چرخه اقتصاد در اختیار بانک‌های تجاری قرار می‌دهد و بانک‌ها به کمک این منابع و از طریق خلق پول بانکی حجم پول را افزایش می‌دهند.دولت‌ها تلاش می‌کنند از پول پرفشار و منابع بانک مرکزی استفاده نکنند، زیرا رشد پایه پولی رابطه مستقیمی با تورم دارد. به گفته بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران هر دولتی که بتواند پایه پولی و نقدینگی را کنترل کند تورم را نیز کنترل خواهد کرد.بررسی آمارها حاکی از این است که در دولت گذشته با وجود شعار ممنوعیت بهره‌مندی از منابع بانکی و کنترل رشد پایه پولی، اما شاهد رشد ماهانه پایه پولی و نقدینگی و به تبع آن تورم بودیم.رشد پایه پولی در یک سال پایانی دولت روحانی به بالاترین رقم رسید به گونه‌ای که در ۱۲ ماه منتهی به تیرماه ۱۴۰۰ این شاخص ۴۲.۶ درصد بود که بالاترین رقم در یک دهه اخیر محسوب می‌شد.همانطور که اشاره شد رشد پایه پولی در ۱۲ ماهه منتهی به تیرماه ۱۴۰۰ بی‌سابقه بود اما با روی کارآمدن دولت سیزدهم و تاکید آن بر عدم استقراض از بانک مرکزی، سرعت رشد پایه پولی کنترل شد و مردادماه ۱۴۰۰ کاهش نیم درصدی نسبت به تیرماه و شهریورماه نیز کاهش ۲.۶ درصد نسبت به مردادماه داشت. براساس آمارهای اعلامی بانک مرکزی به عنوان مرجع اعلام آمارهای اقتصادی، سیر نزولی رشد پایه پولی در نخستین فصل پاییز فعالیت دولت سیزدهم تکرار شد. براین اساس پایه پولی به ترتیب در ماه‌های مهر، آبان و آذر برابر ۳۶.۴ درصد، ۳۵.۸ درصد و ۳۷.۸ درصد بود.با گذشت حدود هشت ماه از عمر دولت کنونی و اجرای سیاست‌های مناسب در کنترل پایه پولی، این شاخص در ۱۲ ماه منتهی به دی‌ماه ۳۵.۵ درصد، در بهمن‌ماه ۳۳.۲ درصد بود و در اسفند سال گذشته به ۳۱.۴ درصد رسید.براساس این گزارش، روند رشد پایه پولی که در تیرماه ۱۴۰۰ مصادف با آخرین آمار اعلامی فعالیت دولت قبل به ۴۲.۶ درصد رسیده بود با ۱۱.۲ واحد درصد کاهش به ۳۱.۴ درصد در اسفندماه ۱۴۰۰ رسیده است که حاکی از جهت‌گیری درست بانک مرکزی و دولت سیزدهم در این زمینه است.

    جزییات افزایش هزینه بین ۱۰ دهک

نرخ تورم بین ۱۰ دهک بین ۳۸.۱ تا ۴۱.۷ درصد گزارش شده است. اخیرا مرکز آمار ایران از کاهش نرخ تورم سالانه به ۳۹.۲ درصد در فروردین امسال خبر داد. تورم نقطه‌به‌نقطه که بیانگر تغییر شاخص نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۰.۹ درصدی به ۳۵.۶ درصد رسید و تورم ماهانه با افزایش دو درصدی ۳.۳ درصد اعلام شد. بررسی تازه‌ترین گزارش از وضعیت تورم بین دهک‌های هزینه‌ای در ماه ابتدایی سال جاری نشان می‌دهد که بالاترین تورم به دهک اول با ۴۱.۷ درصد و کمترین به دهک نهم با ۳۸.۱ درصد اختصاص دارد.در سایر دهک‌ها نیز برای دهک دوم ۴۱.۴ درصد، سوم ۴۰.۶، چهارم ۴۰.۱، پنجم ۳۹.۷، ششم ۳۹.۲، هفتم ۳۸.۸، هشتم ۳۸.۳، نهم ۳۸.۱ و دهم ۳۸.۲ درصد بوده است.بر اساس این گزارش، فاصله تورمی دهک‌ها در فروردین به ۳.۶ درصد رسید که نسبت به ماه قبل بدون تغییر بوده است.