سپرده ۱۷ میلیارد دلاری ایران نزد بانک‌ها و موسسات خارجی
گروه بانک و بیمه|
بانک تسویه حسابهای بین‌المللی میزان سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و موسسات مالی ۴۴ کشور دنیا در پایان سال ۲۰۲۱ را بیش از ۱۷ میلیارد دلار اعلام کرد. بانک تسویه حسابهای بین‌المللی در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد میزان سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و موسسات مالی خارجی در پایان سه‌ماهه چهارم 2021 بالغ بر 17.563 میلیارد دلار بوده است. از کل سپرده‌های ایران نزد بانک‌ها و موسسات مالی خارجی در پایان سه‌ماهه چهارم 2021 بالغ بر 8.813 میلیارد دلار نزد بانک‌های خارجی و بقیه نزد موسسات مالی غیربانکی قرار داشته است. بر اساس این گزارش تعهدات ایران در برابر بانک‌ها و موسسات مالی خارجی در پایان سه‌ماهه چهارم 2021 بالغ بر 1.675 میلیارد دلار بوده است. از این رقم 928 میلیون دلار مربوط به تعهدات ایران در برابر بانک‌های خارجی بوده و بقیه شامل تعهدات ایران در برابر موسسات مالی غیربانکی بوده است. بر این اساس کل مراودات مالی ایران با بانک‌ها و موسسات مالی خارجی در پایان سال 2021 بالغ بر 19.238 میلیارد دلار بوده است. آمار بانک تسویه حسابهای بین‌المللی نشان می‌دهد از کل سپرده‌های ایران نزد این بانک‌ها و موسسات، حدود 6 میلیارد دلار به یورو و 1.7 میلیارد دلار به ین ژاپن نگهداری می‌شود. سهم دلار از کل سپرده‌های ایران فقط 195 میلیون دلار اعلام شده است. از کل تعهدات ایران نیز 1.3 میلیارد دلار به یورو بوده و سهم دلار از این تعهدات فقط 22 میلیون دلار محاسبه شده است. مقر اصلی بانک تسویه حسابهای بین‌المللی در شهر «بازل» در سوییس می‌باشد و گزارش‌های آن تحت عنوان «بانکداری بین‌المللی و تحولات بازار مالی» چهار بار در سال منتشر می‌شود. در این گزارش‌ها سپرده‌ها و تعهدهای مجموعه‌ای از بانک‌ها و موسسه‌های مالی غیربانکی متعلق به 44 کشور دنیا که عمدتاً اروپایی هستند عرضه می‌شود.
پرداخت سود نقدی به سپرده‌های ارزی با منشأ اسکناس در بانک ها
از تاریخ ۱۰ اردیبهشت۱۴۰۱ هنگامی که سپرده‌گذاری با تحویل اسکناس ارز انجام شده باشد، بانک سپرده‌پذیر در صورت درخواست سپرده‌گذار، مکلف و متعهد به عودت همان نوع ارز اسکناس به مشتری بوده و علاوه بر این سود سپرده ارزی نیز باید به صورت نقدی پرداخت شود.
از جمله خدمات ارزی بانک‌ها اخذ و نگهداری سپرده‌های ارزی از مشتریان است که مجوز این خدمت در آغاز فعالیت ارزی بانک‌های عامل به آنها اعطا می‌شود که ضوابط و مقررات موضوع سپرده‌پذیری ارزی در بخش سوم مجموعه مقررات ارزی و بخشنامه‌های موردی بانک مرکزی به صراحت مشخص شده است. بر این اساس و در راستای ایجاد اطمینان کافی برای سپرده‌گذاران ارزی در شبکه بانکی کشور و ایجاد فرصت سپرده‌گذاری توسط بانک‌ها نزد بانک مرکزی، وفق مقررات و بخشنامه‌های صادره از سوی بانک مرکزی موارد ذیل مورد تاکید قرار گرفته است: بانک مرکزی اعلام کرد که بانک‌ها سپرده‌های ارزی مشتریان را باید به صورت اسکناس پرداخت کنند و علاوه بر این سود سپرده ارزی نیز باید به صورت نقدی (اسکناس ارز) پرداخت شود. از جمله خدمات ارزی بانک‌ها اخذ و نگهداری سپرده‌های ارزی از مشتریان است که مجوز این خدمت در آغاز فعالیت ارزی بانک‌های عامل به آنها اعطا می‌شود. ضوابط و مقررات موضوع سپرده‌پذیری ارزی در بخش سوم مجموعه مقررات ارزی و بخشنامه‌های موردی بانک مرکزی به صراحت مشخص شده است. در راستای ایجاد اطمینان کافی برای سپرده‌گذاران ارزی در شبکه بانکی کشور و ایجاد فرصت سپرده‌گذاری توسط بانک‌ها نزد بانک مرکزی، بانک‌های عامل در زمان برداشت یا بستن حساب توسط مشتریان، ملزم به پرداخت عین اسکناس ارز هستند.
1ـ بانک‌های عامل در زمان برداشت یا بستن حساب توسط مشتریان، ملزم به پرداخت عین اسکناس ارز هستند .
به عبارت دیگر در صورتی که سپرده‌گذاری با تحویل اسکناس ارز انجام شده باشد، بانک سپرده‌پذیر در صورت درخواست سپرده‌گذار مکلف و متعهد به عودت همان نوع ارز اسکناس بوده و علاوه بر این سود سپرده ارزی آن نیز باید به صورت اسکناس ارز پرداخت شود.
2ـ بانک‌ها مکلف شده‌اند هنگام سپرده‌پذیری ارزی از مشتریان، در رسید تحویلی به مشتری مواردی نظیر نوع ارز، نحوه وصول ارز از مشتری (اسکناس)، تعهد به بازپرداخت ارز به اسکناس، پرداخت سود به صورت اسکناس را قید کنند. در این ارتباط شایان ذکر است در صورت سپرده‌گیری ارزی به صورت اسکناس از اشخاص توسط بانک‌ها به نیابت از بانک مرکزی، بازپرداخت اصل و سود مبلغ سپرده‌گذاری شده، توسط بانک مرکزی تضمین شده است. با اطمینان خاطر ایجاد شده برای سپرده‌گذاران ارزی در قالب بخشنامه‌های ابلاغی از سوی بانک مرکزی و همچنین خطرات زیاد نگهداری وجوه ارزی به صورت اسکناس، انتظار می‌رود که این منابع در بانک‌ها سپرده‌گذاری و نگهداری شوند تا نه تنها ریسک نگهداری فیزیکی ارز به حداقل ممکن برسد، بلکه متقابلآ بازده مطلوب و مناسبی هم به واسطه سپرده‌گذاری نزد بانک‌های عامل عاید آنها شود. از سوی دیگر برای اینکه منابع جمع‌آوری شده در قالب این نوع سپرده‌های ارزی برای بانک‌های سپرده‌پذیر بدون استفاده نباشد، بانک مرکزی این فرصت را برای بانک‌های عامل ایجاد کرده است که نه تنها هزینه‌های جمع‌آوری و نگهداری سپرده‌ارزی را به حداقل برسانند، بلکه با استفاده از این فرصت‌ها منابع ارزی بی‌مصرف نزد مردم به چرخه اقتصادی کشور بازگشته و در جای خود مورد بهر‌ه‌برداری مناسب قرار گیرد.
