تاریک و روشن‌های اصلاحات یارانه‌ای دولت
چند روز پس از اعمال برنامه‌های جدید یارانه‌ای دولت، همچنان بحث بر سر چگونگی اثرگذاری این طرح‌ها ادامه دارد. در شرایط که منتقدان از یک فشار جدید تورمی بر مردم می‌گویند، دولت معتقد است یارانه‌های جدید حتی قدرت خرید مردم را نیز افزایش داده است.
بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته از چند روز قبل به حساب سرپرستان خانواری که یارانه می‌گرفتند بر اساس دهک‌های درآمدی مبالغ 300 و 400 هزار تومانی واریز شد. این مبالغ که دو ماهه واریز شده به شکل علی‌الحساب است و پس از دو ماه بناست دولت با کالابرگ الکترونیک حمایت‌های اقتصادی خود از مردم را ادامه دهد.
این یارانه جدید، تجمیع از یارانه‌های قبلی بود که واریز می‌شد. به این ترتیب دیگر خبری از یارانه 45 هزار و 500 تومانی و یارانه سبد معیشت خانوار نخواهد بود و حمایت‌های بعدی نیز به شکل تجمیع شده از مردم صورت می‌گیرد. به دنبال این تغییرات دولت اعلام کرد که قیمت چهار محصول مرغ، تخم مرغ، لبنیات و روغن افزایش پیدا خواهد کرد و با افزایش قیمت در سایر بازارها موافقت نمی‌شود. این در حالی است که در روزهای گذشته این
گمانه زنی به وجود آمده که با بالا رفتن قیمت کالاهای اساسی، دیگر بازارها نیز تحول قیمتی خواهند داشت و احتمال آنکه موج جدیدی از تورم در اقتصاد ایران آغاز شود وجود دارد.
با این وجود بر اساس محاسباتی که دولت انجام داده، این ادعا مطرح شده است که نه تنها قدرت خرید مردم کاهش نیافته که حتی در چارچوب حمایت‌های جدید، افزایش قدرت خرید نیز به وجود آمده است. با وجود افزایش قیمت ۴ قلم کالای اساسی از جمله مرغ، تخم مرغ، روغن و لبنیات از امروز (۲۲ اردیبهشت ماه)، با محاسبات صورت گرفته قدرت خرید ۹ دهک افزایش یافته است؛ برای مثال یک خانواده ۴ نفره در دهک اول شهری، نفری ۴۰۰ هزار تومان و مجموعا یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند. هزینه خرید مرغ، تخم مرغ، شیر، پنیر و انواع روغن این خانواده قبل از اصلاح قیمتها ۲۴۱ هزار تومان بود که با تغییر قیمت این اقلام، ۵۶۸ هزار تومان خواهد شد. این یعنی هزینه این خانواده ۳۲۷ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین میزان یارانه خالص دریافتی این خانواده نسبت به یارانه قبلی یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان افزایش یافته، این یعنی قدرت خرید این خانواده در ۴ کالای ذکر شده ۹۲۳ هزار تومان زیادتر شده است.
در دهک دوم شهری نیز محاسبات به همین شکل است. یعنی یک خانواده ۴ نفره مبلغی بالغ بر یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کند با این تفاوت که هزینه خرید اقلامی چون مرغ، تخم مرغ، لبنیات و روغن پیش از اصلاح قیمت برای آنها ۳۳۶هزار و ۵۰۰ تومان بود که بعد از این اصلاح به ۸۰۳ هزار تومان می‌رسد و افزایش هزینه ۴۶۶ هزار و ۵۰۰ تومانی را تجربه خواهند کرد. اما میزان افزایش یارانه خالص دریافتی آنها یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان خواهد بود و این یعنی قدرت خرید دهک دوم شهری ۷۸۳ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.
یک خانواده چهار نفره در دهک سوم شهری نیز مانند دو دهک قبل یارانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومانی دریافت خواهند کرد. این دهک که پیش از افزایش قیمتها برای خرید اقلام اساسی ۳۷۵ هزار تومان هزینه می‌کرد بعد از اصلاح قیمتها باید ۹۱۸ هزار تومان هزینه کند و ۵۴۳ هزارتومان به هزینه‌های آنها اضافه خواهد شد اما با توجه به افزایش یارانه خالص دریافتی مانند دو دهک قبلی به قدرت خرید این خانواده در دهک سوم ۷۰۶ هزار تومان اضافه می‌شود.دهک چهارم شهری اما متفاوت با سه دهک قبلی است. یک خانواده ۴ نفره در دهک چهارم مجموعا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کند. میزان یارانه خالص دریافتی آنها نسبت به قبل ۸۴۶ هزار تومان افزایش یافته است. این یعنی با وجود اینکه هزینه‌های خرید ۴ قلم کالای اساسی آنها از ۳۹۷ هزار تومان قبل از اصلاح قیمتها به ۹۵۲ هزار تومان بعد از اصلاح قیمتها تغییر می‌کند و هزینه‌های آنها ۵۵۵ هزار تومان زیادتر می‌شود اما قدرت خریدشان نیز ۲۹۱ هزار تومان بیشتر می‌شود.
یک خانواده ۴ نفره در دهک پنجم نیز مانند خانواده چهارنفره در دهک چهارم یارانه دریافت می‌کند. هزینه خرید مرغ، تخم مرغ، پنیر، شیر و انواع روغن برای این خانواده قبلا ۴۳۳ هزار تومان بود که به یک میلیون و ۴۲ هزار تومان تغییر خواهد کرد. این یعنی با توجه به اینکه هزینه این خانواده ۶۰۹ هزار تومان زیادتر شده، اما با توجه به یارانه جدید دریافتی قدرت خریدشان نیز ۲۳۶ هزار تومان افزایش خواهد یافت.
دهک ششم نیز مانند دو دهک قبل از خود است. یعنی یک خانواده چهار نفره در این دهک یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان یارانه می‌گیرند و میزان یارانه خالص دریافتی آنها ۸۴۶ هزار تومان افزایش می‌یابد. هزینه‌های خرید این خانواده از ۴۳۶ هزار تومان به یک میلیون و ۴۸ هزار تومان افزایش خواهد یافت و با وجود اینکه تغییر قیمتها ۶۱۱ هزار تومان به هزینه خانوار اضافه می‌کند ولی به قدرت خرید آنها ۲۳۴ هزار تومان اضافه خواهد شد.
یارانه دهک هفتم نیز مانند دو دهک قبلی بوده با این تفاوت که هزینه خرید چهار قلم کالای اساسی برای آنها از ۴۷۴ هزار تومان به یک میلیون و ۱۷۰ هزار تومان تغییر خواهد کرد. این یعنی ۶۹۶ هزار تومان به هزینه خانواده اضافه خواهد شد ولی به قدرت خرید آنها ۱۵۰ هزار تومان اضافه می‌شود.
یک خانواده چهارنفره در دهک هشتم نیز یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند. این خانواده تا پیش از اصلاح قیمتها برای خرید مرغ، تخم مرغ، پنیر، شیر و انواع روغن ۵۱۸ تومان هزینه می‌کردند که بعد از اصلاح قیمت بایستی برای خرید این اقلام یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه کنند و به هزینه‌های آنها ۷۷۴ هزار تومان اضافه خواهد شد. اما با توجه به افزایش یارانه خالص دریافتی ۷۱ هزار تومان به قدرت خرید آنها در این اقلام اضافه می‌شود.
دولت به همین ترتیب برای سایر دهک‌ها نیز محاسباتی انجام داده و از افزایش قدرت خرید آنها صحبت می‌کند، با این وجود به نظر می‌رسد نگرانی‌هایی در سطح جامعه وجود دارد که با افزایش قیمتها، در سایر بازارها نیز تورمی تازه به وجود‌آید. هرچند در دولت رییسی، نرخ تورم برای چند ماه نزولی بوده اما در فروردین ماه و به دنبال افزایش گمانه زنی‌ها درباره احتمال حذف ارز 4200 تومانی، تورم ماهانه بار دیگر صعودی شده بود و با تغییرات قیمتی روزهای گذشته، احتمالا تورم در اردیبهشت نیز روند صعودی خود را ادامه خواهد داد و مشخص نیست اثرات جراحی اقتصادی دولت تا چه زمانی خود را در نرخ تورم نشان می‌دهد. دولت از چند ماه قبل اعلام آمادگی کرده بود که ارز 4200 تومانی را حذف کند و در بهار امسال دست به ریسکی بزرگ زد، ریسکی که از سویی به اصلاح نظام یارانه‌ای کشور خواهد انجامید اما از سوی دیگر تبعات اقتصادی و تورمی خاص خود را نیز خواهد داشت.
