سرقت به سبک هالیوودی در ساعت صفر

فقر توجیه نیست علت است

گلی ماندگار|

 هفته گذشته وقتی شهر در تعطیلات 14 و 15 خرداد به سر می‌برد عده‌ای بی‌سر و صدا وارد بانک ملی شعبه دانشگاه تهران شدند و محتویات صندوق‌های امانات این شعبه را به سرقت بردند. 168 صندوق خالی شد و مالباختگان از آن روز تا به حال در مقابل بانک تجمع کرده و خواستار رسیدگی به این سرقت شدند. بانک مرکزی اما دو روز بعد از سرقت اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارد شده بر صاحبان صندوق‌ها را جبران می‌کند. اما مساله اینجاست که جز افرادی که صندوق را اجاره کرده‌اند هیچ کس نمی‌داند، درون صندوق‌های امانات چه چیزی بوده و ارزش تقریبی هر کدام از این صندوق‌ها چه مبلغی می‌شود، همین مساله هم باعث شده تا جبران خسارت کمی غیر واقعی به نظر برسد. در حالی که در تمام دنیا قانون حکم می‌کند که هیچ کس جز اجاره‌کننده صندوق نباید از محتویات آن با خبر باشد، جبران خسارت در چنین مواقعی به چه شکل انجام خواهد شد. البته راهکارهایی مبنی بر اینکه بر اساس اظهارات افراد نیمی از ارزش آن چه در صندوق امانات بوده به حساب شخصی فرد واریز می‌شود اما حساب بلوکه می‌ماند تا زمانی که قوه قضاییه حکم نهایی را صادر کند و البته افراد برای اینکه پولی به حسابشان واریز شود باید صلحنامه‌ای را هم با بانک امضا کنند، که این مساله نیز خود به بحث و جدل‌هایی بین مشتریان و بانک منجر شد. اما حالا پلیس اعلام کرده که سارقان 13 نفر بوده‌اند که 10 نفر آنها در داخل کشور دستگیر شده‌اند و 3 نفر در خارج از کشور. بخش اعظمی از اموال به سرقت رفته هم در درون ماشینی در پارکینگ فرودگاه امام خمینی جاسازی شده است که توسط پلیس کشف و ضبط شده است. 

    دستگیری سارقان 

صندوق امانات بانک ملی 

سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در جمع خبرنگاران جزییاتی بیشتر از دستگیری سارقان صندوق امانات بانک ملی را تشریح کرد و گفت: از ساعات اولیه روز دوشنبه پلیس مطلع شد که این سرقت به وقوع پیوسته و بلافاصله بعد از اطلاع و بازدید از صحنه، کار پلیس شروع شد و با تشکیل چند تیم ویژه از مجرب‌ترین کارآگاهان طرح عملیات ویژه ما برای به دست آوردن ردپای سارقان، شناسایی آنها، نحوه سرقت و دستگیری آغاز شد. یک هفته است که شب و روز نداریم و امروز خدا را شکر با اقدامات شبانه‌روزی، سارقان بانک دستگیر شدند.

    بخش اعظمی از اموال مسروقه مردم  کشف شد 

او با بیان اینکه با تلاش شبانه‌روزی پلیس در کمتر از ۴۸ ساعت سارقان شناسایی و دستگیر شدند، ادامه داد: یک الی دو روز است که این افراد دستگیر شده‌اند که البته تعدادی از آنها در داخل کشور و تعدادی به خارج کشور متواری شده بودند که با هماهنگی خوب پلیس اینترپل دستگیر شده و در حال انتقال به کشور هستند.

    تا کنون ۱1 -۱0 نفر دستگیر شده‌اند

رحیمی اضافه کرد: موضوع اصلی بحث اموال مردم بود که در این چند روز با تلاشی که انجام شده، بخش اعظمی از این اموال بر اساس اعترافاتی که متهمین داشتند، کشف و جمع‌آوری شد البته این اموال در جاهای مختلف و در اختیار افراد مختلف بود. فرمانده انتظامی تهران بزرگ ادامه داد: پلیس با اقتدار، توانمندی و استفاده از تجارب در کمترین زمان ممکن سارقان و مرتبطان آنها را دستگیر و بخش زیادی از اموال مسروقه را کشف کرد که البته کار ادامه دارد. رحیمی خاطرنشان کرد: تلاش پلیس بر این است که با تمام توان اموال مردم که مالباخته هستند را جمع‌آوری کنیم و اینها را به بانک مرکزی تحویل می‌دهیم و از این طریق تحویل مالباختگان خواهد شد.

    عدم امنیت بانک یک‌ماه قبل  صورتجلسه  و تذکر داده شده بود 

او در مورد نحوه سرقت نیز گفت: متاسفانه یکی از مشکلات این است که همه دستگاه‌ها به خصوص بانک که عملیات‌های سنگین بانکی هم دارد در برخی موارد کمترین توجه را به سامانه‌های ایمنی می‌کند و یکی از عواملی که سبب تحریک سارقان شد که دست به این اقدام خبیثانه بزنند زمینه‌ای بود که از بابت بی‌توجهی به ایمنی و امنیت فراهم شده بود. رحیمی اضافه کرد: یک ماه قبل کارشناسان پلیس از این بانک بازدید کردند و تمام موارد عدم امنیت را ثبت، صورتجلسه و به مدیرانش تذکر داده بودند اما اقدامی در این زمینه نشد.

    عوامل بانک جزو دستگیرشدگان نیستند 

وی در پاسخ به این سوال که آیا از کارمندان بانک نیز جزو دستگیرشدگان بودند، اظهار کرد: تا الان خیر و عوامل زحمت‌کش بانک دخالت مستقیمی در این زمینه نداشتند اما قصورهایی در خصوص مباحث امنیتی داشتند که دو نفر از آنها بازداشت شده‌اند. او در پایان افزود: به شهروندانمان اعلام می‌کنم که پلیس بدون کمترین سرنخی کارش را آغاز کرد و در کمتر از ۴۸ ساعت به تمام زوایای پیدا و پنهان این سرقت دست یافت و اگر چند روزی بیشتر طول کشید به دلیل این بود که باید عوامل دستگیر و اموال کشف می‌شد.

    دستگیری 10 سارق در شمال کشور

دادستان تهران نیز ضمن تایید خبر دستگیری 10 نفر از سارقان بانک ملی گفت: ۱۰ نفر از این افراد در داخل کشور و سه نفر دیگر که به کشور همسایه متواری شده بودند، دستگیر شدند. علی صالحی با بیان اینکه ۱۰ نفر از متهمان در تهران و شمال کشور دستگیر شدند، عنوان کرد: در حال حاضر متهمان تحت تحقیقات قضایی و در اختیار ضابطان قرار دارند.

    عامل بروز این اتفاق‌ها در کشور چیست

اما مدتی است که به گفته پلیس میزان سرقت در کشور افزایش پیدا کرده است، البته تا کنون چنین سرقتی با این ابعاد حداقل طی سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده و دزدان به روش فیلم‌های هالیوودی اقدام به سرقت کردند. اما کیف‌قاپی، زورگیری، خالی کردن خانه، سرقت از ماشین‌ها و مغازه‌ها، حتی سرقت‌های مسلحانه که آخرین نمونه آن 12 خرداد ماه اتفاق افتاد که دو سارق مسلح به طلافروشی در خانی آباد حمله کردند و البته با همکاری مردم دستگیر شدند. اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود، در واقع تنها دستگیری سارقان کلید حل معضل دزدی در کشور نیست و نخواهد بود. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، میزان افزایش و چرایی این اتفاق است که نباید به سادگی از کنار آن گذشته و نادیده گرفته شود. اینکه پلیس آگاه و هشیار است و حداقل در موارد اینچنینی یعنی سرقت‌هایی که از کیف‌قاپی و زورگیری بزرگ‌تر هستند، سریع وارد عمل می‌شود و اغلب هم در دستگیری سارقان موفق است، جای خوشحالی دارد، اما ریشه یابی بروز چنین اتفاقاتی هم باید مورد توجه قرار بگیرد.

    فقر توجیه نیست یک دلیل است

مصطفی اقلیما، پدر مددکاری اجتماعی ایران، درباره چرایی به وقوع پیوستن چنین اتفاقاتی در جامعه به «تعادل» می‌گوید: اگر بگوییم در بسیاری از موارد فقر عامل دزدی است قصد توجیه کردن این رفتار را نداریم بلکه باید با نگاهی واقع‌بینانه به اتفاقات بنگریم. فشارهای اقتصادی ممکن است هر انسانی را که در معرض آسیب قرار دارد، وادار به رفتارهایی کند که هیچ توجیهی برای آن قابل پذیرش نباشد، دزدی را نمی‌توان با دلیل فقر توجیه کرد اما می‌توان به آن به عنوان یک علت برای به وجود آمدن معلول نگاه کرد. زمانی که پلیس اعلام می‌کند آمار سارقان بار اولی افزایش پیدا کرده این همان زنگ خطری است که امنیت جامعه را تهدید می‌کند. این روزها اغلب افراد می‌گویند زمانی که در ماشین شخصی خود نشسته بودند، فردی با چاقو به آنها حمله کرده و موبایل و وسایل شخصی با ارزش آنها را به سرقت برده است. این اتفاق نشانه چیست؟ کسانی که دست به چنین اقداماتی می‌زنند در چه وضعیتی قرار دارند. هیچ‌کس نمی‌خواهد با اشاره به اینکه وضعیت معیشتی و اقتصادی جامعه خوب نیست، کار سارقان را توجیه کند، اما باید به فقر به عنوان یک دلیل برای بروز چنین رفتارهایی نگاه کنیم.  او در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: نابرابری درآمدی، تورم، کاهش توان خرید مردم، افزایش افرادی که به زیر خط فقر سقوط می‌کنند، تمام این اتفاقات پیامدهایی به دنبال خواهد داشت که افزایش سرقت در جامعه یکی از آنها به شمار می‌رود. افرادی که اقدام به سرقت از بانک ملی کرده‌اند، قطعا افرادی بودند که در زمینه دزدی تبحر داشته‌اند، چه بسا افراد نخبه هم در آنها پیدا شود، طراحی این نقشه و عملی کردن آن کار هر کسی نیست. اما باز هم اگر به عمق اتفاقی که رخ داده نگاه کنیم رد پایی از شرایط بد اقتصادی را در بروز این سرقت می‌توان پیدا کرد. به همین خاطر است که بارها گفته شده اگر شایسته سالاری در کشور حاکم شود و افرادیی که در مناصب مهم قرار می‌گیرند افرادی باشند که به حیط اختیارات و وظایف خود واقف بوده و توانایی انجام کارهای بزرگ را داشته باشند، آن وقت می‌توانیم امید داشته باشیم که شرایط بهبود پیدا کند. متاسفانه شایسته سالاری در کشور ما مدت‌های مدیدی است که به فراموشی سپرده شده و هر بار هم اتفاقاتی تازه باعث می‌شود تا این خلاء بیش از پیش نمود پیدا کند.