دستور ساخت 8 فروند هواپیمای مسافربری
گروه راه و شهرسازی|
در بازدید رییس‌دولت سیزدهم از شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) بودجه‌ای برای این مجموعه در نظر گرفته شد تا با استفاده از آن به نیت امام رضا(ع) 8 فروند هواپیمای مسافربری تولید شود. این خبر در شرایطی منتشر می‌شود که از سویی، تجربه ساخت هواپیمای مسافربری در ایران (ایران 140 و بعدها ایران 141) به دلایل مختلف و از جمله نبود بودجه‌های لازم برای این پروژه عظیم با شکست مواجه شده است. از سوی دیگر، به علت تحریم‌های خصمانه امریکا علیه ایران از 40 سال پیش تاکنون فروش هواپیما و قطعات آن به ایران تحریم شده است. البته این تحریم در سال‌های 95 تا 97، یعنی دوره اجرای توافق هسته‌ای ایران و غرب موسوم به «برجام» تا حدودی رفع شد و مسوولان دولتی ایران که از کمبود 500 فروند هواپیمای نو در ناوگان هوایی کشور سخن می‌گفتند، بلافاصله پس از برجام زمینه انعقاد قراردادهای خرید هواپیما را فراهم آوردند و «ایران ایر» توانست قرارداد خرید حدود 200 فروند هواپیمای مسافربری را با ایرباس، بویینگ و‌ای.تی.آر منعقد کند و بر اساس این قراردادها 16 فروند هواپیمای نو شامل سه فروند ایرباس و 13 فروند‌ای.تی.آر را به ناوگان هوایی کشور اضافه کند. پس از خروج ترامپ از برجام اما این روند متوقف شد و بار دیگر، میانگین عمر ناوگان هوایی کشور رو به صعود گذاشت. آنگونه که محمد محمدی‌بخش، رییس سازمان هواپیمایی شنبه هفته گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد، فقط 40 درصد از ناوگان هوایی کشور اجازه پرواز دارند، چه آنکه در حال حاضر تعداد هواپیماهای مسافری کشور ۴٠٠ فروند استف اما از این تعداد ٣٣٠ فروند فعال هستند و فقط١۶٠ فروند هواپیما (40 درصد ناوگان) اجازه پرواز دارند.330 فروند هواپیمای فاقد اجازه پرواز، به دلیل تعمیر و نگهداری یا تامین موتور و قطعات موتور مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. در چنین شرایطی، و البته از آنجا که دستیابی دوباره به توافق هسته‌ای چشم‌انداز روشنی ندارد، به نظر می‌رسد، تنها راه اتکا به توان داخلی برای تولید هواپیمای مسافربری است. اما این کار، همانطور که پیش از این از سوی کارشناسان مطرح شده است، مستلزم اعتبارات قابل توجهی است و در گذشته به دلیل نبود این بودجه، پروژه ساخت آنتونوف 140 موسوم به ایران 140 و نسخه پیشرفته‌تر آن به نام ایران 141 متوقف مانده است.
دستور به ساخت هواپیمای 72 نفره
آنگونه که حسین حاجی‌دلیگانی، نماینده مردم شاهین‌شهر، برخوار و میمه در مجلس روز پنجشنبه در جلسه شورای اداری این شهرستان اعلام کرده است: رییس‌جمهور با حضور در استان اصفهان از شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) در شاهین‌شهر بازدید کرد و از اقدامات صورت گرفته در این مجموعه ابراز رضایت کرد. وی با بیان اینکه رییس‌جمهور در بازدید از این مجموعه دستور داد که بودجه‌ای در اختیار آن قرار داده شود تا با استفاده از این بودجه به نیت امام رضا(ع) هشت فروند هواپیمای مسافربری تولید شود، افزوده است: هم‌اکنون 4 فروند هواپیمای باری در دست تولید است و مقرر شد چهار فروند هواپیمای مسافربری دیگر نیز تولید شود. اگر چه پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری در کنار گزارش تصویری خود از بازدید آیت‌الله ابراهیم، رییسی رییس‌جمهور خبری از دستور او مبنی بر ساخت 8 فروند هواپیمای مسافربری 72 نفره منتشر نکرده است، اما رییس دولت سیزدهم در اجتماع مردمی هسته‌های جهاد و پیشرفت در حسینیه جماران با اشاره به خبری که از دستور وی مبنی بر ساخت هواپیما صادر شد، گفت: من در گذشته سفری به تاتارستان داشتم و از کارخانه هلی‌کوپترسازی آنجا بازدید کردم. آنچه من دیروز در شرکت هواپیماسازی اصفهان دیدم، حتماً و به‌مراتب کارش ارزشمندتر و دقیق‌تر از آن جایی بود که در تاتارستان دیدم. انواع پرنده‌ها در شرکت ایرانی با استانداردهای دنیا ساخته می‌شود. من از آنها خواستم هواپیمایی با 72 سرنشین را بسازند، این انتظارِ تحقق‌ناپذیر نیست. بنا به اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری، آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رییسی پیش از ظهر روز پنجشنبه در ادامه بازدید‌های میدانی در سفر دولت مردمی به استان اصفهان، از بخش‌های مختلف شرکت دانش‌بنیان صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) دیدن کرد.رییس‌جمهور در بازدید از بخش‌های مختلف این شرکت و در گفت‌وگو با مدیران، مهندسان و متخصصان در جریان فعالیت‌ها و تولیدات متنوع این شرکت قرار گرفت. عملیات تکمیل احداث شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سال 1364 آغاز و همگام با انجام عملیات ساختمانی، در سال 1365 فعالیت‌های صنعتی نیز با شکل‌گیری و ظهور پروژه‌های مختلف و هواگردها آغاز شد. این شرکت به عنوان اولین مرکز ساخت انواع پرنده بال ثابت و بالگردان تعیین و با در دستور قرار گرفتن برنامه ساخت هواپیمای مسافربری روند تکاملی خود را طی می‌کند. ساخت جنگنده کوثر، طراحی و ساخت هواپیمای بدون سرنشین ابابیل، تولید بالگردهای شاهد ۲۷۸، ظفر ۳۰۰، شاهد ۲۷۴، شاهد ۲۸۵، ساخت پروانه با مواد کامپوزیت، تعمیرات هواناو، تولید هواپیمای آموزشی سیمرغ، هواپیمای آبپاش، ساخت و تست ترمز هواپیما، کمک به تجهیز و نوسازی ناوگان ریلی کشور و تامین تجهیزات مورد نیاز حوزه هوایی کشور از جمله خدمات و تولیدات شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) است.
از ایران 140 تا سیمرغ
در سال ۱۹۹۶ شرکت هواپیماسازی آنتونوف قراردادی را با شرکت هواپیماسازی هسا ایران امضا کرد که به موجب آن اجازه‌نامه تولید این هواپیما در ایران و در استان اصفهان تحت نام ایران-۱۴۰ فراز (AnIr140) صادر شد. بر اساس گزارش‌های فنی، این هواپیما مجهز به دو موتور توربوپراپ است که برای فرود در زمین خاکی مناسب است اما این موتور‌ها در هوای گرم عملکرد مطلوبی ندارند. این هواپیما از نوع میانبرد است و برای سفر‌های داخلی مناسب است. در دهه ۷۰ شمسی و در زمان دولت سازندگی این هواپیما برای ساخت در ایران انتخاب شد. نمونه‌های اولیه مسافری بودند. در همان دولت سازندگی نمونه اولیه ساخته شد و در دولت بعدی (اصلاحات) تولید انبوه آغاز شد. در سال ۱۳۸۷ اعلام شد که ایران تولید هواپیمای ایران-۱۴۰ را با تولید ۱۲ فروند در سال ادامه می‌دهد. ایران همچنین اعلام کرده بود که قصد دارد یک مدل نظامی نیز برای گشتزنی دریایی تولید کند تا جایگزین هواپیماهای امریکایی پی-۳ اوریون شوند. این هواپیما چندی بعد با حضور وزیر دفاع رونمایی شد. هواپیمای آنتونف ۱۴۰ (و مدل ایرانی آن ایران-۱۴0) در مجموع شش بار در جهان حادثه داشته است که سه حادثه آن در کشور ایران (یک حادثه نمونه ساخت اوکراین و بقیه مونتاژ ایران)، یک حادثه در اوکراین و یک حادثه دیگر در کشور آذربایجان رخ داده بود.
هواپیمای مسافربری ایران ۱۴۰ (شماره ثبت آزمایشی ۰۴–۹۰) در حوالی فرودگاه شاهین شهر اصفهان سقوط کرد و تمامی پنج سرنشین هواپیما جان باختند. سانحه سقوط هواپیمای مسافربری ایران ۱۴۰ هنگامی رخ داد که خلبانان یکی از شرکت‌های هواپیمایی شامل یک استاد خلبان و ۴ خلبان در حال آموزش، در حال گذراندن آموزش‌های تایپ (نوع) این هواپیمای دوموتوره جهت ورود به ناوگان این شرکت بوده‌اند.منابع غیر رسمی علت سقوط را فشار بیش از حد به هواپیما عنوان کردند. در ۱۹ مرداد ۱۳۹۳ نیز یک فروند از این هواپیما (شماره ثبت EP-GPA شماره آزمایشی قبلی ۰۵–۹۰) با ۴۸ نفر سرنشین هنگام بلند شدن از باند فرودگاه مهرآباد در انتهای باند دچار مشکل شده و بر فراز شهرک آزادی دچار سانحه می‌شود. این هواپیما از نوع ایران ۱۴۰ و متعلق به شرکت هواپیمایی هسا (سپاهان) بوده و به مقصد طبس فرودگاه مهرآباد را ترک کرده است. ساعت 9:20 دقیقه روز ۱۹ مرداد، هواپیمای مسیر تهران - طبس متعلق به شرکت هواپیمایی سپاهان ایر هنگام بلند شدن از انتهای باند فرودگاه مهرآباد یک موتور خود را از دست می‌دهد و در شمال جاده مخصوص کرج سقوط می‌کند. در این هواپیما گروه پروازی شامل دو نفر خلبان، دو نفر مهماندار، دو نفر گروه فنی و دو نفر گارد امنیت پرواز بوده است. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها بیان کرد: در این پرواز ۳۴ مسافر بزرگسال، ۳ نوزاد زیر دو سال و ۳ کودک زیر ۱۲ سال حضور داشتند. 8 نفر نیز از این پرواز جان سالم به در بردند. علت سقوط عواملی مانند از دست رفتن موتور و ایراد قسمتی از کتاب پرواز و خطای کروی پروازی (شامل پذیرفتن وزن غیرمجاز توسط خلبان، انتخاب فلپ غیرمجاز، عدم جمع کردن ارابه فرود بعد از برخاست، عدم فدر نمودن دستی ملخ، سرعت کمتر از مجاز قبل از برخاست، پیچش هواپیما بطرف موتور مرده، انتخاب زاویه حمله بیشتر از کتاب هواپیما و …) شایعه شده بود. آبان ماه ۹۲ منوچهر منطقی، رییس سازمان صنایع هوایی ایران از طراحی و ساخت نسل جدید این هواپیمای مسافربری با نام «ایران ۱۴۱» تا پایان سال ۹۲ خبر داد. این پروژه به علت مشکلات مالی و… از برنامه طراحی و ساخت خود عقب مانده است.آنگونه که ایرنا در تاریخ 2 خرداد سال جاری گزارش کرده است، در اواخر اردیبهشت ماه سال جاری، با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از هواپیمای ترابری سبک سیمرغ در شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) در شاهین‌شهر اصفهان رونمایی شد که به گفته امیر آشتیانی این هواپیما باز طراحی و توسعه یافته هواپیماهای هم نسل خود است و کاملا متناسب با نیازهای مورد تقاضای دستگاه‌های کشوری و لشکری طراحی، تولید و ساخته شده است. نگاهی به ظاهر هواپیمای سیمرغ بیانگر شباهت آن به هواپیمای مسافری ایران ۱۴۰ است، موضوعی که در سخنان وزیر دفاع مبنی بر «بازطراحی و توسعه این هواپیما بر اساس هواپیماهای هم‌نسل خود» عیان است با این حال با رونمایی از هواپیمای سیمرغ عده‌ای این موضوع را مستمسکی قرار دادند تا این موضوع را القا کنند که سیمرغ همان هواپیمای ایران ۱۴۰ است، در حالی که بررسی موشکافانه‌تر این هواپیما و تصاویری که از آن منتشر شده است نشان می‌دهد، باز طراحی سیمرغ و تولید یک هواپیمای ترابری از آن فرآیندی پیچیده و دقیق را طی کرده است تا نهایتا به محصول نهایی که یک هواپیمای سبک ترابری است منتهی شود.
