دولت ابراهیم رییسی در ایستگاه یک ساله

سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران روز جمعه ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار شد و پس از پایان این انتخابات، آیت‌الله سید ابراهیم رییسی به عنوان رییس دولت سیزدهم برای چهار سال کلید نهاد ریاست‌جمهوری را در پاستور از حسن روحانی تحویل گرفت.

کاهش میزان مشارکت مردم در انتخابات باعث شد، میزان رای دریافتی ابراهیم رییسی از مردم پایین‌تر از روسای جمهور قبلی باشد. پس از پایان شمارش آرای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، که با مشارکت ۲۸ میلیون و ۹۸۹ هزار و ۵۲۹ نفر از انجام شد، سید ابراهیم رییسی توانست با کسب ۱۸ میلیون و ۲۱ هزار و ۹۴۵ رای (۶۲.۱۷ درصد آرای ماخوذه) به ریاست دولت سیزدهم دست یابد. در این انتخابات محسن رضایی با ۳ میلیون و ۴۴۰ هزار و ۸۳۵ رای (۱۱.۸۷ درصد آرای ماخوذه)، عبدالناصر همتی با ۲ میلیون و ۴۴۳ هزار و ۳۸۷ رای (۸.۴۳ درصد آرای ماخوذه) و سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی با یک میلیون و ۳ هزار و ۶۵۰ رای (۳.۴۶ درصد آرای ماخوذه) نتوانستند به موفقیت برسند.

هرچند دولت سیزدهم کار خود را از مرداد ماه سال گذشته آغاز کرد اما با نهایی شدن نتیجه انتخابات مشخص شد که زمان آن رسیده تا رییس جدید دولت برنامه‌های اقتصادی ارایه شده خود در زمان انتخابات را اجرایی کند. داشتن نگاه یکسان به همه مردم، تغییر وضع موجود به نفع مردم، تضمین قانونی حق همه مردم، پایان روابط فسادانگیز و جریان رانت‌خواری و برخورد با مظاهر فساد، جهت‌گیری در راستای عدالت، استفاده از همه ظرفیت‌های کشور و نیروهای کارآمد و اجماع‌سازی، تحول در نظام اجرایی و شیوه اداره کشور، تحول در نظام اداری برای مقابله با فساد اداری و برداشتن ضابطه‌های دست‌وپاگیر، شناخت اقلیمی مسائل کشور علاوه بر مسائل کلان و ایجاد گشت ارشاد برای مدیران، بخشی از وعده‌های مدیریتی بود که رییسی در زمان انتخابات مطرح کرد.

ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال، ایجاد یک میلیون شغل در هر سال (۴ میلیون شغل در پایان ۴ سال)، رساندن تورم به نصف میزان فعلی و پس از آن، تک رقمی کردن تورم، ایجاد سامانه جامع اطلاعات اقتصادی، مدیریت بازار ارز، رفع وابستگی کالاهای اساسی و سفره مردم به نرخ ارز، اصلاح نظام بانکی کشور، تحول ساختاری در نظام بانکی، سوق دادن نقدینگی به سمت تولید و افزایش نظارت بر بازار نیز بخش مهمی از برنامه‌های اقتصادی رییسی در زمان انتخابات را شامل می‌شد. با توجه به شرایط اقتصادی که دولت آن را به ارث برد، به نظر می‌رسید که قدری دشوار خواهد بود که تمامی این برنامه‌ها، لااقل در مدت زمانی کوتاه به مرحله اجرا برسد. دولت در بخشی از حوزه‌ها، اقداماتی را آغاز کرد اما برای مثال رسیدن به آمار ساخت یک میلیون واحد مسکن در یک سال یا به نصف رساندن میزان تورم با وجود آغاز روند کاهشی در سال قبل، وعده‌هایی است که احتمالا برای اجرای آنها به زمانی طولانی‌تر نیاز خواهد بود. 

با گذشت بیش از یک سال از پیروزی ابراهیم رییسی در انتخابات ریاست‌جمهوری، رییس‌جمهور از بهبود نسبی شرایط می‌گوید و معتقد است که همچنان امکان دستیابی به بسیاری از اهداف وجود خواهد داشت. او در جریان سفر اخیر خود به ورامین بار دیگر به وعده‌هایی که به مردم داده اشاره کرد و از تحولاتی سخن گفته که دولتش تلاش کرده در این ماه‌ها به وجود بیاورد. رییسی گفته: رأی مردم در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ رأی به اجرای عدالت بود. آنچه مردم از ما خواستند، مبارزه با فقر، فساد و تبعیض بود و به این عهد خود با مردم وفادار هستیم. ان‌شاء‌الله با عمل به آنچه وعده کرده‌ایم در میدان عمل دولتی صادق‌ الوعد خواهیم بود. ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در طول ۴ سال وعده دولت، نیاز کشور و تصریح قانون است و باید به آن عمل کنیم. به اینجا (ریاست‌جمهوری) آمدم تا با بسترهای فسادزا مبارزه کنم؛ وعده داده‌ایم ساختارهای فسادزا و آنچه مولد نابرابری است را اصلاح کنیم و این کار را خواهیم کرد. کاری که مردم سال گذشته پای صندوق‌های رأی شروع کردند در ۲۸ خرداد پایان نیافت، بلکه این ۲۸ خرداد روز آغاز کار مردم در دولت مردمی است.

با این وجود همچنان برخی از منتقدان معتقدند که دولت در طول این یک سال نتوانسته یک برنامه جامع برای اقتصاد ایران ارایه کند. تکلیف برجام همچنان مشخص نیست و هرچند طرح اصلاح یارانه‌ای از اردیبهشت کلید خورده اما معلوم نیست که این اصلاحات به کجا ختم شده و در نهایت چه نتیجه‌ای برای آینده ایران خواهد داشت. البته مسوولان دولت همچنان معتقدند بخش قابل توجهی از مشکلات اقتصادی تحت تاثیر ارثیه‌ای است که از گذشته به آنها رسیده است. بهادری جهرمی ، سخنگوی دولت  در سالگرد پیروزی رییسی در انتخابات به گوشه‌ای از این مشکلات اشاره کرده است. وی عنوان کرد: برخی مواقع یک سال یا چند ماه تورم زیاد و با سرعت کنترل می‌شود، اما قریب به چهار سال تورم بالای ۳۰ تا ۴۰ درصد داشتیم و مستمر به مردم فشار وارد شد. همزمان با این تورم، دهه ۹۰ به دهه از دست رفته تبدیل شد و رشد اقتصادی میانگین دهه 90 چیزی نزدیک به صفر است. همچنین فاصله طبقاتی افزایش پیدا کرد. یعنی هم فقر را داشتیم و هم تبعیض را.

سخنگوی دولت افزود: شهریور ماه وضعیت سلامت عمومی به‌گونه‌ای بود که در کرونا بالای ۷۰۰ نفر در روز فوتی داشتیم. اینها عواملی بود که دست به دست هم می‌داد که مردم خسته باشند. یک بخش جدی از پشت کردن بخشی از مردم به صندوق‌ها همین خستگی مردم بود. مردم می‌پرسیدند آیا دولت اصلاً کاری می‌کند؟ اگر پای صندوق برویم فایده‌ای دارد؟ فضایی که مردم با تعطیلی و بی‌دولتی مواجه بودند مقارن با شروع کار دولت جدید شد، در حوزه سیاست خارجی هم همه امیدها با بخشی پیوند داده شده بود که همان بخش نتیجه نداده بود و آینده روشن متصور نبود. بهادری‌جهرمی اظهار کرد: این دولت هر اقدامی بخواهد انجام دهد با مردم در میان می‌گذارد و صادقانه با مردم صحبت می‌کند و پنهان‌کاری در دولت قابل تصور نیست. 

سخنگوی دولت درباره اینکه مردم چه اندازه برای تحقق درمان و اصلاح اقتصادی صبر کنند، اظهار کرد: من نمی‌توانم زمانی اعلام کنم. لازمه عبور از این مسیر این است که متاسفانه باید صبر و همکاری و همراهی کرد و این مسیر فقط با تحمل سپری خواهد شد. در درمان کرونا اگر صبر و تحمل نبود، امروز شیرینی آمار صفر نفر فوتی حاصل نمی‌شد. اگر همراهی و صبر نباشد نتیجه به دست نخواهد آمد. شعار این دولت جان مردم و نان مردم بود. مردم دیدند که اولویت جان مردم از سوی دولت محقق شد.از دولت قبل و زحمات‌شان تشکر می‌کنیم، اما در حوزه واکسن، آمار گمرک و وزارت بهداشت و بانک مرکزی وقت مشخص است. در ابتدای رأی آوردن آقای رییسی وقتی در مورد واردات واکسن صحبت می‌شد تعدادی از مسوولان دولت سابق و متولیان امر با اما و اگر پاسخ می‌دادند که آقای رییسی فکر می‌کنید وارد کردن واکسن محقق می‌شود؟ آنان این امر را شبیه رویا تصور می‌کردند.

وی ادامه داد: دولت باید بفهمد و بداند با بالا زدن آستین خود به وسط میدان مشکلات بیایند. آقای رییسی در اوج نارضایتی به اصفهان رفتند. مردم هم حضور دولت و توجه به حرف‌ها را می‌بینند و می‌شنوند و عینی‌تر تصمیم می‌گیرند. شخص رییس‌جمهور با سران برخی کشورها درباره بحران کرونا صحبت کرد و معاون اول نیز شبانه‌روز پیگیری کردند و نتیجه حاصل شد. برخی مشکلات مربوط به مشکلات فرامرزی است اما همین اندازه که بتوانیم آنها را دور هم جمع کرده و تقسیم کار کنیم و مطالبه‌گری داشته باشیم، موفقیت‌آمیز است. وقتی مشکل واکسن برطرف شد که پیگیری برای آن صورت گرفت. سخنگوی دولت درباره تعهد تأمین سالانه یک میلیون مسکن توسط دولت سیزدهم و وضعیت اجاره‌بها در کشور یادآور شد: در بازه زمانی سال ۹۸ رشد و جهش نرخ و قیمت مسکن را شاهد بودیم که افزایش آن منجر به نرخ اجاره‌بها نیز می‌شد و این افزایش با شیوع کرونا هم مصادف شد و ستاد کرونا نیز مجبور بود با شیوه‌نامه‌ای اجاره‌بها را کنترل کند، الان که بحران کرونا کنار رفته است، حالا فنر فشرده شده اجاره‌بها می‌خواهد خود را رها کند. طبیعتاً دولت امروز فعال است تا فنر اجاره‌بها را کنترل کند، از روش‌های مختلفی هم سعی در کنترل شرایط داشت و با هماهنگی سران قوا و نمایندگان مجلس سعی در تعدیل شرایط دارد.

بهادری جهرمی درباره اینکه این تصمیم‌گیری‌ها ممکن است تبعات امنیتی داشته باشد و اینکه ۲۵ درصد در بازار مورد توجه قرار نمی‌گیرد، تصریح کرد: وقتی ما با جهش قیمت مسکن در گذشته مواجه شدیم و وقتی افزایش قیمت سالانه را داشتیم، طبیعتاً مالکان علاقه‌مند به افزایش اجاره‌بها هستند اما دولت طرف مستأجران است و تکلیف خود را مشخص کرده است. اساساً عدالت‌محوری این دولت ایجاب می‌کند همیشه سمت طبقه ضعیفتر جامعه بایستد. دهک‌های پایین با فشار بیشتری مواجه هستند و دولت تا جایی که اختیار قانونی داشته اقدام کرده و در باقی موارد که اختیاری نداشته حدود دوهفته‌ای است که در شورای سران قوا و مجلس در حال پیگیری هستند تا طبقه مالک هم همراهی و تمکین با طرح را داشته باشد.

با گذشت یک سال از پیروزی رییسی در انتخابات، حجت عبدالملکی وزیر کار نخستین جدا شده مهم از تیم کابینه بود، فردی که پیش از حضور در وزارتخانه وعده‌های بزرگی داد اما در عمل نتوانست به بسیاری از آنها عمل کند. باید دید که آیا در سال دوم ریاست‌جمهوری رییسی امکان دستیابی به هدف‌های اعلامی در دوره انتخابات به وجود می‌آید یا باز هم تغییر و تحولاتی تازه در راه خواهد بود؟