رشد شاخص‌های کلان در فصل بهار 1400 بالاتر از سه فصل دیگر

رشد 36 درصدی نفت وگاز و صادرات کالا در فصل اول 1400 و آخرین فصل دولت روحانی 

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|

در سال 99، رشد تمام بخش‌های اقتصادی مثبت بوده است. نفت وگاز 9.6 درصد، کشاورزی 3.2 درصد، صنعت 7.2 درصد، معدن 14.4 درصد، ساختمان 7.2 درصد، خدمات 2.2 رصد بوده است که نشان می‌دهد در آخرین سال دولت روحانی، رشد تمام بخش‌های اقتصادی مثبت بوده است.  از سوی دیگر، رشد اقتصادی 1400 عمدتاً حاصل رشد 10 درصدی بخش نفت و گاز و رشد 6.5 درصدی بخش خدمات بوده و از رشد 4.4 درصدی کل اقتصاد، خدمات 3.6 واحد و نفت 0.8 واحد و صنعت 0.5 واحد، معدن صفر، کشاورزی 0.3- و ساختمان 0.3- واحد سهم داشته‌اند. همچنین رشد بخش خدمات عمدتا حاصل رشد بخش نفت و صادرات و واردات بوده است. رشد واردات نیز در سال 1400 به میزان 24 درصد بوده که می‌تواند بخش خدمات را به شکل قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. براین اساس، بررسی وضعیت رشد اقتصادی و رشد بخش‌های مختلف اقتصاد ایران در دو سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ و به خصوص چهار فصل سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که رشد اقتصادی با نفت در این دوسال عمدتا حاصل عملکرد دولت روحانی بوده و رشد تولید در دولت روحانی بالاتر از دولت رییسی بوده است. همچنین رشد بخش‌های مختلف اقتصاد به تفکیک صنعت، معدن، نفت وگاز، کشاورزی در سال 1399 و بهار 1400 و در آخرین فصل‌های دولت آقای روحانی، بالاتر از رشد بخش‌های اقتصادی در دولت آقای رییسی بوده است.  به عبارت دیگر، رشد اقتصادی با نفت 4.1 درصدی سال 1399 و 6.7 درصدی بهار 1400 که دولت روحانی بر سر کار بوده، بالاتر از رشد اقتصادی با نفت در سه فصل تابستان 1 درصد، پاییز 4.8 درصد و زمستان 5.7 درصد بوده که دولت رییسی بر سر کار آمده است. 

    رشد 36 درصدی نفت وگاز  در فصل اول 1400

رشد بخش نفت وگاز درسال 1399 معادل 9.6 درصد و در سال 1400 معادل 10.1 درصد بوده که عمدتا حاصل از رشد فصل بهار با 36.6 درصد بوده است و در سه فصل بعد نیز 5.4، 1.7 و 0.2 درصد رشد داشته است. بنابراین رشد بخش نفت وگاز در دولت روحانی بالاتر از رشد بخش نفت وگاز در دولت رییسی بوده است.  عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی در دولت روحانی نیز اخیرا به این آمار رشد درآمد نفت در فصل بهار 1400 اشاره کرده و رشد اقتصادی و رشد صادرات نفت را حاصل عملکرد دولت روحانی در سال‌های 99 و فصل اول 1400 ارزیابی کرده است. 

    رشد صادرات  عمدتا مرتبط با فصل بهار است 

رشد صادرات نیز عمدتا مرتبط با فصل بهار 1400 بوده که رشد 36 درصدی داشته است و دولت روحانی فعالیت داشته است. رشد صادرات در سال 99 معادل 12.8- درصد، و در سه فصل تابستان و پاییز و زمستان 1400 که دولت رییسی فعالیت داشته معادل 1.4-، 8.4- و 3.1 درصد بوده است.

    رشد بخش‌های تولیدی

بخش صنعت با 3.3 درصد رشد در سال 1400 در چهار فصل به ترتیب 5.2، 1.9-، 5.9 و 4.1 درصد بوده است. رشد خدمات نیز در کل سال 6.5 درصد بوده که در چهار فصل به ترتیب 6.7، 4.1، 8.1 و 7 درصد بوده است و نشان می‌دهد که بازهم در فصل بهار رشد بالایی داشته است. 

در بخش کشاورزی با رشد منفی 2.6- درصد، در طول چهار فصل به ترتیب 2.3-، 2.5-، 3- و 3.4- درصد رشد منفی داشته است. رشد بخش معدن نیز در سال 1400 منفی 0.4- درصد بوده در حالی که در سال 1399 و دولت روحانی رشد 14.4 درصدی داشته است. همچنین در طول چهارفصل به ترتیب 1، 3.6-، 0.5- و 1.5 درصد بوده است. به عبارت دیگر، بازهم در بهار 1400 و آخرین فصل دولت روحانی، رشد بخش معدن مثبت بوده است. 

در بخش ساختمان نیز رشد مثبت 7.2 درصدی سال 1399 به رشد منفی 6.9- درصدی سال 1400 تبدیل شده است و در چهار فصل 1400 نیز به ترتیب 11-، 15-، 10- و 11 درصد بوده است.  این آمارها نشان می‌دهد که در دولت رییسی و در سال 1400، بخش‌های تولیدی مانند معدن، ساختمان و کشاورزی با رشد منفی همراه شده‌اند. بخش صنعت رشد کمی داشته و عمده رشد اقتصاد مربوط به خدمات و نفت وگاز و واردات بوده و لذا اینکه ادعا می‌شود درآمد نفت در 9 ماه اخیر رشد کرده یا بخش‌های اقتصادی با رشد مثبت بالا همراه بوده‌اند، درست نیست. اولا عمده رشد نفت وگاز در بهار 1400 رخ داده و دوم اینکه سهم بخش خدمات و نفت وگاز از رشد اقتصادی بالا بوده و سایر بخش هامانند صنعت سهم اندک 0.5 واحدی و کشاورزی و معدن و ساختمان عامل کاهش رشد اقتصادی بوده‌اند.  رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت در فصل اول ۱۴۰۰ بالاتر از سه فصل بعدی بوده است یعنی در آخرین فصل که دولت روحانی بر سر کار بوده رشد اقتصادی با نفت 6.7 درصد اعلام شده و در فصل  در دولت آقای رییسی رشد تولید نفت و گاز کمتر از دولت روحانی بوده است و فصل اول ۱۴۰۰ که دولت روحانی بر سر کار بوده رشد بالای ۳۶ درصدی داشته و در سال 99 نیز رشد نفت و گاز بالاتر از ۹ درصد اعلام شده است در بخش خدمات نیز در سال 1399 بالای 2درصد و در فصل اول ۱۴۰۰ معادل 6.7 درصد رشد اعلام شده و در فصل بعد رشدهای 4 و 8 و 7 درصدی تغییر یافته که نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل رشد اقتصادی سال ۱۴۰۰ بالا رفتن رشد بخش خدمات در چهار فصل ۱۴۰۰ بوده است.

سهم بخش خدمات از رشد 4.4 درصدی سال ۱۴۰۰ به میزان 3.6 واحد درصد بوده است مهم‌ترین عامل اثرگذار بر رشد اقتصادی سال ۱۴۰۰ رشد بخش خدمات است که احتمالا متاثر از رشد بخش صادرات واردات و همچنین بخش نفت و گاز بوده است. رشد بخش صنعت نیز در دولت روحانی بالاتر از رشد بخش صنعت در دولت آقای رییسی است زیرا رشد صنعت در سال ۱۳۹۹ بالای ۷ در فصل اول ۱۴۰۰ بالای ۵ درصد بوده اما در فصل تابستان منفی در فصل پاییز نزدیک به ۶ درصد و در فصل زمستان بالای ۴ درصد بوده است و سهم کل بخش صنعت از رشد 4.4 درصدی 0.5 واحد درصد است.

    تحلیل طرف تقاضای  تولید ناخالص داخلی

در طرف تقاضای تولید ناخالص داخلی سهم مصرف بخش خصوصی یا مصرف مردم و خانوار‌ها از کل تولید ناخالص داخلی معادل ۴۳ درصد اعلام شده است سهم مصرف بخش دولتی ۱۴ درصد و سهم سرمایه‌گذاری نزدیک به ۲۷ درصد بوده است . از سهم سرمایه‌گذاری نیز سرمایه‌گذاری ماشین آلات نزدیک به ۱۱ درصد و سهم سرمایه‌گذاری ساختمان نزدیک به ۱۶ درصد از کل تولید ناخالص داخلی اعلام شده است. از سوی دیگر از جهت رشد تقاضا نیز رشد مصرف بخش خصوصی 3.9 درصد، رشد مصرف بخش دولتی 8.3 رشد سرمایه‌گذاری صفر، رشد سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان 7- درصد، رشد سرمایه‌گذاری در ماشین الات 12.5 درصد، رشد صادرات 5.2 و رشد واردات ۲۴ درصد اعلام شده است.

    رشد سرمایه‌گذاری صفر درصدی

رشد سرمایه‌گذاری در سال 1399 معادل 3.2 درصد بوده و در کل سال 1400 معادل صفر اعلام شده است و در چهار فصل 1400 به ترتیب 2.3-، 9.6-، 2.6- و 14.4 درصد بوده است. سرمایه‌گذاری در ساختمان در سال 1399 معادل 3.8 درصد، بوده که در چهار فصل 1400 به ترتیب 11.8-، 16.1-، 11.9-، 13.5 درصد بوده است و در کل سال 1400 معادل 7.1- درصد اعلام شده است. سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات نیز در سال 1399 معادل 3.5 درصد، و در چهار فصل 1400 به ترتیب 23.9، 2.9، 11.6 و 15.1 درصد بوده و در کل سال 1400 نیز 12.5 درصد اعلام شده است.