ابعاد جدید از یک پرونده فساد
تعادل | فرشته فریادرس|
جنجال تخلف در واردات نهاده‌های دامی هنوز ادامه دارد. ماجرا از آنجا شروع شد که سازمان بازرسی درگزارشی اعلام کرد که یک شرکت واردکننده نهاده‌های دامی (آریو تجارت سهیل) برای عرضه کالای خود در سامانه بازارگاه، کوتاژ جعلی ثبت کرده و در ادامه با عرضه نهاده‌ها در میان مشتریان، کشاورزان و اتحادیه‌ها، درحالی که نهادهای وارد کشور نکرده، مرتکب تخلف شده است. حال از آنجایی که پای گمرک هم به ماجرای تخلف واردات نهاده‌های دامی باز شده، این سازمان مدعی است که این کوتاژ اصلا در سامانه گمرک ثبت نشده بلکه با توجه به قابل رصد نبودن سامانه بازارگاه که در انحصار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد، شرکت با ثبت دستی و اعلام این کوتاژها موجب جذب متقاضی برای خرید نهاده شده؛ در حالی که کالایی در میان نبوده و وارد نشده است. گمرکی‌ها عنوان کردند که متخلفان با علم به رصد نشدن، اقدام به این کار کرده‌اند و گمرک حاضر است کتبا اعلام کند که این کوتاژ جعلی است و وجود خارجی ندارد. در واکنش به این اظهارات، وزارت جهادکشاورزی روز گذشته اطلاعیه‌ای منتشر و توضیحاتی در خصوص واردات نهاده‌های دامی توسط شرکت (الف- ت- س) ارایه و اعلام کرد که مبالغ واریزی دامداران در سامانه بازارگاه موجود و قابل رهگیری است. همچنین پرداخت ارز توسط بانک مرکزی، فقط با ارایه مستندات ورود کالا صورت می‌گیرد وتاکنون ارزی به این شرکت پرداخت نشده است؛ همچنین در این اطلاعیه آمده است که کمیته بررسی و رسیدگی به تخلفات احتمالی شرکتهای واردکننده نهاده‌های دامی در وزارت جهادکشاورزی تشکیل شد. با این حال هنوز ابهاماتی در این پرونده تخلف وجود دارد، که وزارت جهاد باید به آن پاسخ بدهد.
ماجرای کوتاژ صادر شده چیست؟
حدود یکماه پیش بسیاری از مرغداران و دامداران از عملکرد یکی از شرکتهای متعلق به سازمان تعاون روستایی انتقاد و اعلام کردند که این شرکت مذکور در سامانه بازارگاه نهاده به آنها فروخته و پولش را نیز دریافت کرده، اما بعد از گذشت چند ماه هنوز هیچ نهادهای به آنها تحویل نداده است. برخی از آنها نیز عنوان کردند که این شرکت هیچ نهادهای وارد نکرده و بار مجازی به آنها فروخته است. اما محمد قربانی معاون وزیر جهادکشاورزی در واکنش به این اظهارات اعلام کرد که بار مجازی نداریم و کوتاژ صوری اتفاق نیفتاده است و حتما باید بار در سامانه بازارگاه بارگذاری شده باشد تا برای تولیدگان قابل خرید باشد. او همچنین اظهار کرد که فعالیت این شرکت قانونی بوده و به دلیل کندی سیستم حمل و نقل در بنادر شمالی، نهاده‌ها دیر وارد کشور شده اما کالا به کشور وارد شده، دپو شده و در حال انتقال به تولیدکنندگان است.
اوایل تیرماه سازمان بازرسی کل کشور جزییاتی از تخلف در واردات نهاده دامی را منتشر کرد، که نشان می‌داد، کوتاژ جعلی صادر شده و شرکت واردکننده متعهد به تامین ۱۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن نهاده دامی شده، اما با گذشت زمان، هنوز تامین نشده است. این سازمان توضیح داد که موضوع ساخت کوتاژ صوری مطرح بوده و حتی محموله نهاده‌های دامی وارد بندر نشده است، در حالی که ۸۰۰ هزار تن نهاده دامی در سامانه به مردم، کشاورزان و اتحادیه‌ها ارایه شده و آنها با دیدن کوتاژ ثبت شده در سامانه بازارگاه، ۵۰۰ هزار تن را مبلغ ۱۱۰۰ میلیارد تومان خریداری و این مبلغ را به حساب شرکت واریز کرده‌اند. دیری نپایید که قوه قضاییه نیز به این موضوع ورود کردند و رییس‌جمهوری نیز به وزرای مربوطه خود دستور پیگیری فرآیند واردات نهاده‌های دامی توسط این شرکت را داد.
کوتاژها جعلی است!
با توجه به اینکه در این ماجرا، بحث ثبت کوتاژ در میان است، این احتمال را مطرح می‌کرد که پیش‌اظهاری به گمرک صورت گرفته باشد به عبارتی واردکننده قبل از ورود کالا به بنادر، نسبت به اظهار آن در سامانه گمرک اقدام کرده تا کالا وارد شود. هرچند چنین روالی در گمرک مرسوم نیست و با مجوز خاص امکان آن وجود خواهد داشت. به عبارتی دیگر، زمانی کوتاژ برای کالایی ثبت می‌شود که واردکننده با دریافت مجوز لازم از جمله ثبت‌سفارش و قبض انبار، نسبت به اظهار کالا در سامانه گمرک اقدام کرده باشد که بعد آن بخشی دیگر از فرآیند ترخیص از جمله دریافت مجوزهای سلامت و استاندارد کالا از طریق سیستمی طی می‌شود.
از این رو، گمرک به ماجرای عرضه کالایی که وارد نشده اما کوتاژ آن در سامانه بازارگاه صادر شده، واکنش نشان داده و هرگونه ثبت اظهارنامه توسط این شرکت در سامانه گمرک را رد کرده و گفته که گمرک اصلا در جریان چنین وارداتی نبوده و کوتاژی در سامانه خود صادر نکرده است. لطیفی سخنگوی گمرک ایران، در توضیحاتی به «تعادل» عنوان کرد که این شرکت با استفاده از امکان خود اظهاری در سامانه داخلی بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی، اعدادی را به صورت جعلی در سامانه بازارگاه وارد کرده است و از آنجایی که به دلیل عدم دسترسی گمرک به این سامانه داخلی وزارت جهاد، تبادل دیتایی با گمرک به صورت وب سرویسی صورت نمی‌گیرد، در مقام رد یا تایید رویه‌ها و اطلاعات آن سامانه نیست و مسوولیت صحت یا عدم صحت اطلاعات در آن سامانه با وزارت جهاد و کاربران بازارگاه است.
بنابه گفته این مقام در گمرک، کوتاژ جعلی اعلامی از سوی این شرکت به صورت سیستمی یا حتی غیرسیستمی از گمرک استعلام نشده، مسوولیت هرگونه اقدام در این سامانه متوجه و برعهده وزارت خانه متبوع آن خواهد بود. لطیفی همچنین بیان کرد با وجود درخواست‌های گمرک، تا این لحظه هیچ ارتباط سیستمی و سامانه‌ای با سامانه بازارگاه وجود ندارد وامکان راستی‌آزمایی برای چنین ادعاهایی برای وارد‌کنندگان در بازارگاه فراهم نشده است، از این رو احتمالا متخلفین با علم به این موضوع، با تخلفی آشکار و با وارد کردن اعدادی غیرواقعی در فیلد کوتاژ اظهاری به بازارگاه موجب خسارات و زیان شدند.
گمرک: ما خودمان مدعی هستیم!
از سوی دیگر، معاون فنی گمرک نیز به ارایه توضیحاتی دیگر به «ایسنا» پرداخته است. بنابه اظهارات فرود عسگری، سامانه بازارگاه از سال ۱۳۹۸ و با مصوبه دولت که در اختیار وزارت جهاد قرار گرفت جهت رصد وضعیت نهاده‌ها و اعلام تاییدیه به گمرک ایجاد شده ولی در انحصار وزارت جهاد قرار دارد که با وجود مکاتبات صورت گرفته از گذشته تاکنون، هیچ آمار و اطلاعاتی نه تنها در اختیار گمرک بلکه سامانه جامع تجارت هم قرار نداده است. این در حالی است که بعد از اظهار کالا، گمرک اطلاعات اظهارنامه را برای دریافت مجوز قرنطینه دامی، نباتی، دامپزشکی و استاندارد به صورت سیستمی در اختیار دستگاه مربوطه قرار می‌دهد، اما تبادل اطلاعاتی با بازارگاه ندارد و تاییدیه نهایی برای خروج کالا را وزارت جهاد به صورت دستی به گمرک می‌دهد؛ بنابراین اینجا ما مدعی هستیم که چرا حتی نامی از گمرک بردید در حالی که سامانه وصل نیست و تبادل اطلاعاتی با گمرک ندارد. عسگری با اشاره به صوری بودن کوتاژ اعلامی شرکت واردکننده نهاده دامی در سامانه بازارگاه گفت: اظهارنامه‌ای که گمرک برای وزارت جهاد می‌فرستد، متکی به قبض انباری است که دارای بارنامه بوده و حتی مشخص است که کالای وارداتی در کدام انبار قرار دارد ولی برای این محموله قبض انباری صادر نشده که در سامانه گمرک برای آن کوتاژ ثبت شده باشد ولی واردکننده در سامانه بازارگاه به صورت دستی کوتاژ وارد کرده است، آنهم وقتی که گمرک به این سامانه دسترسی ندارد تا آن را رویت، تایید یا رد کند، بر این اساس به صورت کتبی به هر مرجعی که لازم باشد می‌نویسم که این کوتاژها وجود خارجی ندارند و مشخصا گمرک نباید در مورد این اتفاق افتاده در سامانه بازرگاه که هیچ ارتباطی با آن ندارد پاسخگو باشد.
وزارت جهاد اطلاعیه داد
در واکنش به این اظهارات مطرح شده، وزارت جهادکشاورزی روز گذشته اطلاعیه‌ای منتشر و توضیحاتی در خصوص واردات نهاده‌های دامی توسط شرکت (الف-ت- س) ارایه و اعلام کرد که مبالغ واریزی دامداران در سامانه بازارگاه موجود و قابل رهگیری است. همچنین پرداخت ارز توسط بانک مرکزی، فقط با ارایه مستندات ورود کالا صورت می‌گیرد و کمیته بررسی و رسیدگی به تخلفات احتمالی شرکتهای واردکننده نهاده‌های دامی در وزارت جهادکشاورزی تشکیل شد. در اطلاعیه وزارت جهاد کشاورزی آمده است: «پیش از انتشار موضوع در رسانه‌ها، وزارت جهاد به صورت دقیق به موضوع ورود کرد و ضمن تشکیل کمیته‌ای برای بررسی و رسیدگی به تخلفات احتمالی، و همچنین استقبال از ورود نهادهای نظارتی، به استحضار ملت شریف و جامعه خدوم کشاورزی و دامداران عزیز می‌رساند که در حوزه مربوطه، بر خلاف آنچه در برخی رسانه‌ها در این باره مطرح شده، روشن شد که برابر قانون، مبالغ ارزی برای خرید غلات و نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی توسط این شرکت، نزد بانک مرکزی متمرکز است و تاکنون هیچ مبلغ ارزی توسط بانک مرکزی به این شرکت پرداخت نشده است.» درادامه عنوان شده: «بررسی‌های این وزارت خانه نشان می‌دهد که طبق ضوابط و مقررات بانک مرکزی، تخصیص ارز با ارایه مستندات ورود کالا به گمرکات صورت می‌گیرد، بنابراین نامه‌نگاری درباره تخصیص ارز با بانک مرکزی رویه جاری و اداری وزارت جهاد است اما پرداخت ارز توسط بانک مرکزی با ارایه مستندات ورود کالا توسط شرکتها صورت می‌گیرد. نکته دیگر، نگرانی درباره مبالغ واریزی دامداران عزیز در حساب شرکت در سامانه بازارگاه بود که بررسی دقیق این وزارتخانه نشان می‌دهد مبالغ در سامانه موجود و قابل رهگیری دقیق است. از آنجا که شرکت مذکور نتوانست در موعد مقرر تامین کالا نماید و بخش کمی از تعهد خود را تاکنون به خریداران تحویل داده است، وزارت جهاد به این مساله ورود کرده و در تلاش است تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود امکان ایفای تعهدات را برای شرکت مذکور فراهم بیاورد و لذا خریداران هیچ گونه نگرانی از این بابت نداشته باشند و با سرعت نهاده‌های آنان تامین و حمل می‌شود.» با توجه به توضیحات وزارت جهاد کشاورزی، اما چند پرسش همچنان مبهم مانده؛ که مسوولان این وزارتخانه باید برای روشنگری افکار عمومی به آنها پاسخ دهند. نخست اینکه؛ ماجرای نامه درخواست ارز از بانک مرکزی از سوی وزارت جهاد چیست و برای چه شرکتی بوده است؟ اگر به گفته این وزارتخانه تخلفی صورت نگرفته، چرا اسماعیل قادری فر، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی برکنار شده است؟ درنهایت و مهم‌تر اینکه دلایل ورود سازمان بازرسی و قوه قضاییه به این ماجرا چه بوده است؟
