جزییات تجارت میلیاردی اما مشروط سیب-موز
طی ۲۷ ماه گذشته که بخش عمده‌ای از این زمان، شرط واردات موز در قبال صادرات سیب حاکم بوده است، در مجموع حدود ۳.۱ میلیون تن به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار صادرات سیب و واردات موز انجام شده است ولی اینکه چقدر از این تجارت با رعایت شرط تعیین شده بوده تفکیک شده نیست و در ابهام قرار دارد.
به گزارش ایسنا، از خردادماه ۱۳۹۹، جهت حفظ منابع ارزی، ثبت سفارش موز از سوی وزارت صمت غیرفعال شد و در ادامه با توجه به افزایش تولید داخلی سیب و اهمیت صادرات آن، به درخواست وزارت جهاد کشاورزی و مصوبه ستاد تنظیم بازار مقرر شد که واردات موز حتما در قبال صادرات سیب درختی باشد، اما چندی بعد و در سال ۱۴۰۰ بود که گزارش گمرک ایران نشان داد بانک مرکزی و وزارت صمت نسبت به تایید منشأ ارز و صدور ثبت سفارش برای محموله‌هایی از موز اقدام کرده‌اند که شرط صادرات سیب در قبال واردات موز رعایت نشده بود. همین باعث شد که واردکننده کالا را به گمرک آورده ولی با توجه به اینکه صادرات سیبی انجام نشده بود، در ترخیص دچار مشکل می‌شد و در نهایت به دلیل اینکه کالا سریع‌الفساد بود نسبت به ترخیص اقدام می‌شد.
این موضوع که مدت‌ها محل اختلاف نظر بین گمرک، وزارت صمت و وزارت کشاورزی بود، درنهایت در شهریورماه ۱۴۰۰ در مورد آن تصمیم‌گیری و مقرر شد که ضمن تعیین تکلیف ثبت سفارش‌ها و واردات صورت گرفته تا آن زمان، همچنان واردات موز مشروط به صادرات سیب درختی باشد که پیش‌تر اعلام شده بود تجار می‌توانند در قبال هر سه کیلو سیب درجه یک یا دو نسبت به واردات یک کیلو موز اقدام کنند.
حتی در زمان بلاتکلیفی موزها در گمرک این هم مطرح بود که طبق بند (۵) مندرجات ذیل یادداشت فصل (۸) کتاب مقررات صادرات و واردات، اگر صاحب کالا نخواهد از تسهیلات تخفیف مربوطه استفاده کند، باید حقوق ورودی ۲۰ درصد پرداخت و با تایید ثبت‌سفارش و کد رهگیری بانک، ترخیص کالا امکان پذیر باشد.
آخرین وضعیت واردات موز و البته صادرات سیب از گمرک ایران مورد بررسی قرار گرفت و لطیفی-سخنگوی گمرک ایران- گزارشی از تجارت این دو کالا در دو سال گذشته و سه ماه ابتدایی امسال به ایسنا ارایه کرده است.
طبق اعلام سخنگوی گمرک ایران، مجموع واردات موز ایران در سال گذشته ۶۰۲.۸ هزار تن به ارزش حدود ۴۰۲ میلیون دلار بوده است.
واردات موز ایران در سال ۱۴۰۰ از هفت کشور انجام شده که بیشترین آن مربوط به ترکیه با ۳۵۴ هزار تن به ارزش ۲۴۶ میلیون دلار است، بعد از آن ۱۵۳ هزار تن به ارزش ۹۳ میلیون دلار از هند و ۴۹ هزار تن به ارزش ۳۳ میلیون دلار از از فیلیپین بوده است.
اما در سال گذشته، ۹۸۵.۴ هزار تن به ارزش ۲۷۹ میلیون دلار صادرات سیب صورت گرفته است. عراق اولین مقصد صادرات سیب ایران با ۴۲۲ هزار تن به ارزش ۱۰۲ میلیون دلار بوده است. افغانستان با ۱۴۴ هزار تن به ارزش ۵۱ میلیون دلار، هند ۱۲۸ هزار تن به ارزش ۳۶.۵ میلیون دلار و امارات با ۸۷ هزار تن به ارزش ۲۶.۵ میلیون دلار در رتبه‌های بعدی صادرات سیب بوده‌اند.
ابهام در تجارت سیب -موز
بر این اساس ۶۰۲.۳ هزار تن موز وارد شده در حالی که صادرات سیب ۹۸۵.۴ هزار تن بوده است، در این شرایط نسبت سه به یک رعایت نشده است که می‌تواند تحت شرایط دیگری این واردات صورت گرفته باشد ولی مشخص نیست که دقیقا چه میزان از واردات موز در سال گذشته از محل صادرات سیب بوده است.
اما در سال ۱۳۹۹ ایران ۳۷۵.۴ هزار تن به ارزش ۲۵۵.۳ میلیون دلار واردات موز داشته و صادرات سیب در این سال ۸۸۵ هزار تن به ارزش ۳۲۶.۶ میلیون دلار گزارش شده است. در مجموع، واردات موز در سال گذشته نسبت به ۱۳۹۹، رشد داشته است؛ به‌طوری که ۶۰.۵ درصد از نظر وزن و ۵۷.۴ درصد از نظر ارزش افزایش یافته است. همچنین صادرات سیب، ۱۱.۳ درصد در وزن رشد داشته ولی و از نظر ارزش ۱۴.۵ درصد کاهش دارد.
گزارش سخنگوی گمرک ایران نشان می‌دهد که در سه ماهه اول امسال نیز ۱۶۰ هزار تن به ارزش ۱۰۳.۶ میلیون دلار موز وارد ایران شده و در این مدت صادرات سیب ۱۳۰ هزار تن به ارزش ۳۴.۵ میلیون دلار بوده است که این آمار هم بر عدم رعایت نسبت واردات موز در قبال سیب تاکید دارد ولی تفکیک شده نیست.
بر این اساس از سال ۱۳۹۹ تا پایان سه ماهه اول امسال، در مجموع ۳.۱ میلیون تن به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار تجارت سیب و موز ثبت شده که سهم واردات موز ۱.۱ میلیون تن به ارزش ۷۶۰ میلیون دلار و صادرات سیب نیز به دو میلیون تن به ارزش ۶۴۰ میلیون دلار می‌رسد.
اینکه جریان واردات موز و رعایت شرط صادرات سیب تا چه اندازه در دو سال اخیر و سال جاری اجرایی و مابقی واردات در قالب کدام دستورالعمل انجام شده است در گزارش گمرک قابل تفکیک نیست و باید گزارش دقیق آن را وزارت جهاد اعلام کند.
