آینده تجاری ایران و چین
مجیدرضا حریری
ما باید در نظر داشته باشیم که اقتصاد ما به شکل طبیعی شریک تجاری چین به شمار میرود. ما در حوزههایی مانند نفت، پتروشیمی، محصولات معدنی و برخی لوازم مصرفی تولیدکننده و صادرکننده به حساب میآییم و این در حالی است که چین واردکننده بزرگ بسیاری از این محصولات است به همین دلیل است که ایران برای سالهای طولانی در منطقه شریک اصلی تجاری چین بوده هر چند در سالهای گذشته متاسفانه این جایگاه از دست رفته است.
با وجود آنکه مسوولان دولت چین از رییسجمهوری گرفته تا وزیر خارجه و مقامات اقتصادی بارها اعلام کردهاند که با هرگونه تحریم ایران از سوی امریکا مخالف هستند و با آن همراهی نمیکنند اما اقتصاد مختصات خاص خود را دارد. برای مثال یک شرکت چینی که اپراتور یکی از بنادر بزرگ چین به حساب میآید به شکل همزمان در ۱۸ بندر دیگر دنیا نیز فعالیت رسمی دارد. اگر در شرایط تحریم این شرکت حضور کشتی ایرانی را بپذیرد تحت تاثیر تحریمها قرار گرفته و فعالیتاش در تمام بنادر دنیا نیز با مشکل مواجه میشود. از اینرو این طبیعی است که برخی شرکتهای اقتصادی مزایا و سود خود را در اولویت قرار دهند و نمیتوان از دولت چین نیز انتظار داشت که به چنین مسائلی ورود کند. با این وجود چین در این سالها همراهی خود با اقتصاد ما را نشان داده است. در سال ۲۰۱۴ میزان تبادل تجاری ما با چین حدود ۵۱ میلیارد دلار بود، اما این عدد امروز به ۳۰ میلیارد دلار رسیده که کاهشی حدودا ۴۰ درصدی را نشان میدهد. این در حالی است که سهم چین از تجارت ایران در سال ۲۰۱۴ حدودا ۲۰ درصد بود اما امروز این سهم به مرز ۳۰ درصد رسیده است. به این ترتیب هر چند که ارزش تجارت کاهش یافته، اما سهم چین در اقتصاد ایران گسترش پیدا کرده است. هر چند در طول سالهای گذشته کشورهای مختلفی در روند مذاکرات هستهای ایران حضور داشتهاند اما در واقعیت آنچه که به تصمیمات نهایی ختم میشود مذاکره میان ایران و امریکاست و در واقع این دو کشور باید در این زمینه به جمعبندی نهایی برسند تا احیای مذاکرات ممکن شود. با این وجود چین بارها اعلام کرده که آماده افزایش تعاملات تجاری با ایران است و میتوان انتظار داشت که با کنار رفتن محدودیتها در مدتی کوتاه تجارت ایران با چین دو برابر شده و به مرز ۶۰ میلیارد دلار برسد. امروز کشورهایی مانند عربستان سعودی یا امارات متحده عربی توانستهاند جایگاه ایران در میان شرکای تجاری چین در منطقه را بگیرند، اما با بهبود شرایط قطعا ما افزایش تعامل با چین را خواهیم داشت.