اتاق جنگ اقتصادی نیاز داریم
شرکت پتروشیمی چین (سینوپک) و شرکت ملی نفت چین، دو شرکت دولتی که بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های نفت این کشور را در مالکیت دارند در ماه جاری میلادی از خرید نفت ایران خودداری کرده‌اند. چین بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران بوده و در شش ماه گذشته، با استفاده از معافیت از تحریم امریکا، به واردات نفت از ایران ادامه داد اما این معافیت در اوایل ماه جاری منقضی شد و ایالات متحده آن را تمدید نکرده است. براساس آمار اداره گمرک چین، واردات نفت از ایران در سه‌ماهه اول سال جاری تا قبل از لغو معافیت ٤٥٠ هزار بشکه در روز بوده است. به گفته منابع نفتی، دلیل تصمیم دو شرکت بزرگ چینی در خودداری از خرید نفت ایران نگرانی از قرار گرفتن در معرض تحریم ثانویه ایالات متحده بوده است. با اعلام تصمیم دولت امریکا در خودداری از تمدید معافیت چین، دولت این کشور به‌شدت به این تصمیم اعتراض کرد اما به نظر می‌رسد که دست کم شرکت‌های بزرگ چینی حاضر به تخطی از تحریم‌های امریکا نبوده‌اند. همزمان، به گفته خبرگزاری بلومبرگ، گزارش سازمان‌های نظارت بر رفت و آمد کشتی‌ها حاکی از آن است که از حدود دو هفته پیش، هیچ نفتکشی بطور «آشکار» از بنادر ایران خارج نشده است. بر اساس این گزارش، انتقال « رسمی» نفت ایران به خارج از طریق دریا عملا متوقف شده است. دلیل توقف صدور نفت احتمالا تصمیم چین، هند، کره جنوبی و ژاپن به خودداری از خرید نفت ایران از بیم واکنش تجاری ایالات متحده بوده است.
برخی مقامات امریکایی گفته‌اند که هدف این است که صادرات نفت ایران به صفر برسد اما کارشناسان نفتی دستیابی به این هدف را بعید می‌دانند. به گفته آنان، حتی با نظارت دقیق نیز این امکان وجود دارد که ایران با دادن تخفیف‌های قابل توجه و همچنین قبول مسوولیت نقل و انتقال نفت خود، بتواند مقادیری نفت به خریداران خارجی بفروشد. به خصوص شرکت‌های کوچکی که ارتباط تجاری چندانی با امریکا ندارند ممکن است ریسک خرید این نفت را بپذیرند. این در حالی است که کارشناسان نفتی معتقدند که با وجود تشدید تحریم نفتی، جمهوری اسلامی ممکن است بتواند به شکل مخفیانه به صدور نفت خام تا چهارصد یا پانصد هزار بشکه در روز ادامه دهد. البته این رقم به شرایط بازار نفت و همچنین شرایط و تسهیلات پیش بینی شده برای خریداران بستگی دارد.
در همین زمینه مجید‌رضا حریری نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه منابع ذکر شده در خبر را موثق نمی‌داند اظهار داشت: در این زمینه باید به چند مساله توجه داشت اول اینکه وزارت وزارت خارجه چین اعلام کرده است که ما تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را نمی‌پذیریم، در رویکرد دیگر وزارت بازرگانی چین اعلام کرده است که پکن به روابط تجاری با تهران ادامه می‌دهد و ااین در حالی است که اظهارنظرهای پیش گفته به صورت رسمی از سوی دولت چین اعلام شده است. در مقابل وزارت نفت ایران هم خاطرنشان کرده که فروش نفت به چین ادامه دارد .
وی در ادامه افزود: قطعا در شرایط تحریم اطلاعات ضد و نقیض زیادی مخابره می‌شود براین اصل تنها منابع خبری که مربوط به خریدار یا فروشنده هستند را می‌توان منابع موثقی تلقی کرد که در این زمینه دو طرف یعنی ایران و چین به استمرار روابط تجاری و بازرگانی خود که نفت هم جزو این اقلام است تاکید کرده‌اند بنابراین نباید این خبرها را جدی گرفت. حریری درمورد واکنش برخی کارشناسان در مورد جنگ تجاری میان امریکا و چین با افزایش تعرفه کالاهای چینی از سوی دولت امریکا و تاثیر احتمالی آن بر روابط تجاری بین چین با ایران گفت: روابط مستقیم بین چین و امریکا 20 برابر بیشتر از روابط ما با چین است براین اصل ما در حوزه تجارت خیلی نمی‌توانیم برای این کشور موثر باشیم و از سوی دیگر از این تیرگی روابط تجاری بین این دو کشور نیز نمی‌توانیم منتفع شویم. در صورتی که چنین فرضی را هم بپذیریم خیلی مایل نیستم به این تاثیر بپردازم زیرا این موضوع که نقش کارت بازی را در دست یکی از طرفین داشته باشیم و با کارت ما از یکدیگر امتیاز بگیرند چندان جالب نیست. بنابراین کسانی که به دنبال این تاثیرات هستند بهتر است که روابط بین‌الملل را تا این حد ساده نکنند که فکر کنند از جنگ تجاری بین چین و امریکا ما می‌توانیم بهره مند شویم. وی با تاکید براینکه در دیپلماسی تجاری و سیاسی باید همه‌چیز را از منظر منافع ملی خودمان بسنجیم، یادآورشد: دستگاه دیپلماسی باید تمامی فرصت‌ها را رصد کند و براساس شرایط موجود تصمیم درست را اتخاذ کند اما نباید به این مساله دامن زده شود. نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در قبال موضع‌گیری منفعلانه اتحادیه اروپا در مورد تحریم‌های نفتی امریکا و بحث راه‌اندازی اینستکس یا مشابه آن، گفت: ما در شرایط عادی اقتصادی و بین‌المللی نیستیم که در مورد تجارت خارجی فکر کنیم باید چه باشد؟ بلکه در شرایط تحریمی و بحرانی کنونی باید فکر کنیم چه می‌شود کرد؟ براین اساس برای رسیدن به جواب چه می‌شود کرد هم نیاز است که یک اتاق جنگ اقتصادی تشکیل شود تا تمامی فرمانده‌های اقتصادی و ذی نفعان تصمیم بگیرند و مجریان تنها اجرا‌کننده باشند. زیرا در این شرایط تئوری‌های اقتصاد و بازار جواب نمی‌دهد. در مورد رفتار اتحادیه اروپا در فرصت سوزی برای راه‌اندازی کانال مالی هم باید گفت، امید اندکی وجود دارد که این امر به مرحله اجرایی برسد چون ما در داخل نیز دچار چند صدایی و عدم همبستگی هستیم. نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه استفاده از کانال‌های مالی موجود بین ایران و شرکای تجاری به راحتی پیش از تحریم‌ها نیست، گفت: البته ما کانال‌های رسمی با کشورهای مانند چین، هند و ترکیه داشته‌ایم که بیشتر کارکرد آنها براساس پول حاصل از نفت بود اما در حال حاضر شاهد دو اتفاق در این زمینه هستیم؛ اولا فضای مبادله تنگ‌تر و کوچک‌تر شده است و ثانیاً تعداد خریداران نفت ایران کاهش یافته است بنابراین ما باید به دنبال جایگزین‌های دیگر باشیم.
وی ادامه داد: استفاده از ظرفیت همسایگان در حال حاضر می‌تواند تاکتیک مناسبی باشد و حتی می‌تواند به استراتژی ما نیز تبدیل شود، طبیعتاً راحت‌ترین مبادله برای ما با کشورهای است که مرز مشترک داریم و نمی‌خواهیم در فضای بین‌المللی حمل‌ونقل و مبادله کالا داشته باشیم. بنابراین استفاده از پتانسیل کشورهای همسایه چه در صلح یا جنگ و رونق یا رکود باید در درجه نخست ما باشد.
حریری با اشاره به اینکه چین همچنان با وجود تمام تحریم‌ها قدرتمندترین شریک تجاری ایران است، تصریح داشت: شاید در سال‌هایی میزان ارزش معاملات تجاری ایران با چین کاهش یافته باشد اما بطور کلی و در مجموع روند مبادلات اقتصادی این دو کشور نزولی نبوده است. چین در شش سال گذشته، شریک اول تجاری صادرات وواردات ایران بوده و در حالی که بزرگ‌ترین مبدا کالا به ایران محسوب می‌شود اولین مقصد تجاری ایران نیز است.
وی با اشاره به الزام واردات کالاهای استراتژیک از چین برای پیشبرد اهداف توسعه‌ای کشورمان، گفت: ورود مواد اولیه و ماشین‌آلات از این کشور زمینه افزایش تولید و اشتغالزایی داخلی را فراهم می‌کند. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که به دلیل کاهش صادرات نفت به چین طی ماه‌های گذشته، کاهش واردات از این کشور نیز طبیعی است.
