رونق به خودرو بازمی‌گردد؟
سه‌شنبه یازدهم مرداد ماه خبری مبنی بر عرضه خودروی شاهین و هایما در بورس کالا منتشر شد و پس از آن شاهد افزایش تقاضا در گروه خودرویی بودیم؛ افزایش تقاضایی که در بازار روز چهارشنبه هم ادامه داشت و نمادهای بزرگ خودرویی کار خود را با صف خرید به پایان بردند. اما چرا عرضه خودرو در بورس کالا تا این حد برای خودروسازان و بازار سرمایه مهم است؟
این پرسش را می‌توان اینگونه مطرح کرد که عرضه خودرو در بورس کالا چه کمکی به خودروسازان می‌کند؛ بر اساس قوانین، کالاهایی قابلیت عرضه در بورس کالا را دارند که مشمول قیمت‌گذاری دستوری نباشند. آنگونه که در سایت بورس کالای آمده، پذیرش هر کالا در بورس کالا مشروط به احراز حداقل سه شرط است:
1- متقاضی باید سابقه فعالیت قابل اتکا در بازار کالای مورد پذیرش داشته باشد و همچنین چشم‌انداز روشنی از تداوم فعالیت متقاضی وجود داشته باشد.
2- میزان عرضه کالا توسط متقاضی به گونه‌ای باشد که امکان کشف عادلانه قیمت را در بورس فراهم آورد.
3- کالا نباید مشمول محدودیت‌هایی از جمله محدودیت قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا باشد که مانع از کشف عادلانه قیمت کالا گردد.
همان‌گونه که از بند سه مشخص است، کالاهای عرضه شده نباید مشمول قیمت‌گذاری قانونی باشند؛ بنابراین عرضه خودرو در بورس کالا این سیگنال را به بازار داده است که شاید پس از مدت‌ها شاهد تعدیل قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو باشیم.اما چرا قیمت‌گذاری دستوری برای صنعت خودرو و البته بازار سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است؟ پاسخ را می‌توان در صورت‌های مالی خودروسازان پیدا کرد. نگاهی به صورت‌های مالی سه خودروساز بزرگ کشور (ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو) نشان می‌دهد که قیمت مصوب محصولات این خودروسازان به گونه‌ای است که یا زیان ناخالص را برای آنها به همراه دارد یا اینکه سود ناخالص تولید بسیار پایین است و با در نظر گرفتن سایر هزینه‌ها، زیان خالص را برای خودروسازان نتیجه می‌دهد. بر اساس صورت‌های مالی فصل بهار، در حالی هزینه تمام شده تولید هر دستگاه از گروه سمند برای ایران خودرو برابر با ۱۵۱ میلیون تومان بوده، که میانگین قیمت فروش این خودروها حدود ۱۱۹ میلیون تومان بوده است. به بیان دیگر، تولید هر دستگاه از خانواده سمند، زیان ناخالص ۳۱ میلیون تومانی را برای ایران خودرو به همراه داشته است.شرایط برای گروه پژو نیز تقریبا یکسان است؛ ایران خودرو هر محصول از گروه پژو را با زیان ناخالص ۲۰ میلیون تومانی به فروش رسانده است. اما شرایط برای گروه دنا کمی بهتر است و ایران خودرو از فروش هر دستگاه از خانواده دنا، سود ناخالص ۷ میلیون تومانی را ثبت کرده است؛ با این وجود حاشیه سود پایین آن به گونه‌ای است که با در نظر گرفتن سایر هزینه‌ها عملاً تولید این گروه نیز در نهایت با زیان خالص همراه خواهد بود.شرایط برای سایپا و پارس خودرو نیز مشابه ایران خودرو است؛ بر اساس صورت‌های مالی فصل بهار، در حالی بهای تمام شده هر دستگاه شاهین بیش از ۲۳۷ میلیون تومان بوده که سایپا این خودرو را به قیمت کم‌تر از ۲۳۷ میلیون تومان فروخته است؛ بنابراین فروش هر دستگاه شاهین برای این شرکت با زیان ناخالص حدود یک میلیون تومانی همراه بوده است. فروش هر دستگاه از خانواده کوییک، ساینا و تیبا نیز برای سایپا در فصل بهار با سود ناخالص ۲ میلیون تومانی همراه بوده است.پارس خودرو هم در حالی هر دستگاه کوییک معمولی را به قیمت ۱۴۵ میلیون تومان فروخته که بهای تمام شده آن برابر با ۱۵۳ میلیون تومان بوده است و این یعنی زیان ناخالص ۷ میلیونی به ازای هر دستگاه. کوییک s نیز با حاشیه سود ناخالص ۷ میلیونی برای پارس خودرو همراه بوده است. تمام این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که خودروسازان محصولات خود را یا با زیان ناخالص به فروش می‌رساندند یا با سود ناخالص بسیار اندک که در هر صورت به معنای زیان خالص تولید برای خودروسازان است که نتیجه آن انباشت زیان قابل توجه خودروسازان طی چهار سال گذشته است.زیان انباشته ایران خودرو در بهار امسال به حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم برای سایپا، بیش از ۲۵ هزار میلیارد تومان و برای پارس خودرو حدود ۹ هزار میلیارد تومان بوده است؛ به بیان دیگر مجموع زیان انباشته این سه خودروساز به بیش از۷۷ هزار میلیارد تومان رسیده است.این در حقیقت همان مشکل و با به عبارت دقیق‌تر بحرانی است که قیمت‌گذاری دستوری خودروسازان ایجاد کرده است که در صورت تعدیل آن می‌توان به سودسازی خودروسازان امیدوار بود. البته باید توجه داشت که نه باید مشکلات صنعت خودروسازی کشور را تنها معطوف به این موضوع دانست؛ این صنعت طی دهه‌های گذشته با مشکلات عدیده‌ای همچون انحصار، عدم بهره وری و شفافیت، تکنولوژی پایین تولید و ... دست به گریبان است. با این وجود در این گزارش تنها به بعد قیمت‌گذاری دستوری پرداخته شد که در شرایط کنونی از اهمیت بسزایی برای بازار سرمایه و سوددهی این شرکت‌ها برخوردار است.
مزیت عرضه خودرو در بورس
مهدی میرزایی قیمت خودرو به صورت مدام و مستمر در سربالایی قرار دارد اما به دلیل برخی تصمیمات نادرست سال‌هاست سهامداران صنعت خودرو متحمل ضرر و زیان هستند که امید می‌رود با آزادسازی قیمت خودرو که امروز اولین قدم آن از سوی ستاد تنظیم بازار برداشته شد، شاهد روزهای خوب برای این صنعت و ذی‌نفعان آن باشیم.این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های خودرو در خاورمیانه محسوب می‌شود و این یک مزیت بزرگ برای کشور به شمار می‌آید گفت: منطقاً برای سرمایه‌گذاری باید به سمت شرکت‌هایی گام برداشته شود که سودساز بوده و ریسک بالایی به پرتفوی سهامداران وارد نکنند تا سرمایه‌گذاران در بلندمدت ذی نفع باشند و سودهای خوبی از آن دریافت کنند نه آنکه با تحمیل انواع تهدیدها سرمایه سهامداران را به خطر انداخت. وی با اشاره به موضوع تحریم و انحصاری بودن تولید خودرو عنوان کرد: افزایش کیفی خودرو داخلی نیازمند ارتقاء رقابت میان خودروسازان بومی است و این در حالی است که انحصاری بودن تولید خودرو، مانعی برای کیفی‌سازی در صنعت مولد خودرو است. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: تحریم در صنعت خودروسازی تاثیر بسیار منفی را به همراه داشته است به‌طوری که همکاری‌های بین‌المللی را کاهش داده و همچنین شرکای قدیمی که به صورت سنتی با ایران همکاری داشتند را بی‌انگیزه کرده است و این موضوع تاثیر منفی در تیراژ خودرو گذاشته است.
سرمایه‌گذاری در خودرو، خوب یا بد؟
میرزایی در ادامه صحبت‌های خود و در پاسخ به این سوال که سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو در بلندمدت خوب است یا خیر به سنا گفت: متاسفانه گروه خودرویی به دلیل مسائل مختلف چون قیمت‌گذاری دستوری، تحریم‌ها و هزینه‌های سرباری که بابت برخی تصمیم‌گیری‌های غلط در ادوار گذشته به این صنعت تحمیل شده، زیان‌ده است اما اگر شاهد آزادسازی نرخ فروش محصولات خودرویی باشیم یا بحث ورود آنها به بورس کالا عملی شود، به‌طور قطع، خودرو با قیمت تمام شده به دست مصرف‌کننده می‌رسد و گروه خودرویی و سرمایه‌گذاری در این صنعت، جذاب و سودساز خواهد بود.وی تاکید کرد: برای سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو باید به سمت شرکت‌هایی گام برداشته شود که سودساز بوده و ریسک بالایی به پرتفوی سهامداران وارد نکنند تا سرمایه‌گذاران در بلندمدت ذی نفع بوده و سودهای خوبی از آن دریافت کنند.به گفته این کارشناس بازار سرمایه؛ به نظر می‌رسد یکی از اقدامات مهمی که می‌تواند برای بازار خودرو انجام شود و به آن کمک کند، رفع برخی ابهام‌ها از این صنعت است. زیرا این صنعت نیاز به مشوق ندارد بلکه نیازمند رفع ابهام‌ها است. بنابراین، وزارت اقتصاد با هماهنگی و همکاری فعالان بازار سرمایه و سایر وزارتخانه‌ها می‌تواند بسیاری از دغدغه‌های موجود را در میان مدت برطرف کند.
تهدیدهای اصلی صنعت خودرو
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تهدیدهای موجود در صنعت خودرو، گفت: قیمت‌گذاری دستوری، تحریم‌های بین‌المللی، انحصاری بودن خودرو و همچنین نقاط ضعف داخلی، از جمله مواردی است که صنعت خودرو کشور را با مشکلات بزرگی مواجه کرده است.وی اظهار کرد: تعداد نیروی انسانی شرکت‌های خودروساز بسیار زیاد است و تعدیل نیرو هم به راحتی نیست اما در کنار مشکلات موجود، افزایش تیراژ تولید خودرو و صادرات خودرو از جمله مباحثی است که باید توسط مسوولان کشور در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد، در غیر این صورت امکان توجیه‌پذیر کردن تولید وجود ندارد و حتی اگر قیمت‌های خودروسازان به قیمت بازار هم نزدیک شود باز هم مشکلات آنها به صورت کلی برطرف نمی‌شود.میرزایی ادامه داد: بالا بودن هزینه‌ها، تورم، بالا رفتن قیمت خرید مواد اولیه به دلیل وجود تحریم‌ها و ازدیاد نیروی انسانی در خودروسازی‌های ایران از جمله مشکلات صنعت خودرو به شمار می‌رود.
بورس کالا راه‌حلی برای صنعت خودرو
کارشناس بازار سرمایه در ادامه تاکید کرد: اگر خودروسازان به بورس کالا بیایند و اجازه فروش محصولات خود را با قیمت واقعی داشته باشند، پتانسیل‌های این صنعت رشد کرده، قیمت‌ها واقعی شده و شاهد احیای صنعت خودرو خواهیم بود.وی خاطرنشان کرد: فاصله قیمتی خودرو بین کارخانه و بازار آزاد بسیار زیاد و خودرو از کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است و در این میان سود اصلی به جیب دلالان می‌رود. در این شرایط، هم مردم و هم خودروساز متضرر شده و زیان اصلی متوجه اقتصاد کشور است.میرزایی ادامه داد: با عرضه خودرو در بورس کالا تولید به تعادل رسیده و شاهد کشف قیمت واقعی خودرو خواهیم بود و با توجه به نیاز مالی خودروسازان به منابع مالی، فروش اوراق سلف خودرو از جمله راهکارهایی است که می‌تواند هم منابع مورد نیاز خودروساز را تامین کند و هم باعث تضمین سود سرمایه‌گذاران شود.این کارشناس بازار سرمایه افزود: خوشبختانه با توانمندی بسیار کشور در صنعت خودروسازی، باید زمینه را برای رقابت بیشتر تولید خودرو با کیفیت و کمیت بالا فراهم کرده و با مدیریت صحیح، ظرفیت‌های این صنعت را مجدد احیا کرد.
