کدام خودروها در بورس کالا عرضه می‌شوند؟
به دنبال تصویب عرضه خودرو در بورس کالا توسط شورای عالی بورس، سخنگوی وزارت صمت به تشریح جزییات موافقت این سازمان با عرضه خودرو در بورس کالا (در حالی که پیش از این یک‌بار لغو شده بود) پرداخت و تاکید کرد که عرضه تمامی خودروها با تایید وزارت صمت خواهد بود و برای خودروهایی که میزان عرضه آنها برابر یا بیش از تقاضا باشد، شکل خواهد گرفت. در جریان ۲۲۹امین جلسه شورای عالی بورس، وزیر صمت از ارزش‌گذاری ایران خودرو و سایپا خبر داد و با عرضه برخی خودروها در بورس موافقت کرد.
یادآوری می‌شود که ثبت سفارش دو محصول بهمن‌موتور (فیدلیتی و دیگنیتی) از ۱۱ خردادماه در بورس کالا آغاز شد و قرار بود این دو خودرو هجدهم خردادماه در تالار خودروی بورس کالا عرضه شوند. در حالی که قرار بود در این تاریخ ۴۳۰ دستگاه فیدلیتی و دیگنیتی در بورس کالا معامله شود، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) طی دو نامه این عرضه را ملغی کرد. این موضوع انتقاد کارشناسان اقتصادی و کارشناسان بازار سرمایه را در پی داشت و آنها معتقد بودند که تصمیم‌هایی همچون تعلیق عرضه خودرو در بورس کالا، تنها می‌تواند بستر بروز رانت و معاملات غیرشفاف را در بازار خودرو تعمیق کند و این موضوع به زیان تولیدکنندگان، سهامداران و مصرف‌کنندگان خواهد بود.
به دنبال آن، وزارت صنعت، معدن و تجارت در رابطه با این تصمیم توضیح داد: با توجه به شکاف بین عرضه و تقاضا، عملاً عرضه خودرو در بورس منجر به افزایش افسار گسیخته قیمت خودرو نسبت به قیمت محصولات در کارخانه خواهد شد؛ بر این اساس ممکن است قیمت ثالثی در بازار شکل گیرد که فراتر از قیمت‌های کارخانه و قیمت در بورس باشد. ضمن اینکه تنها تفاوتی که طرفداران عرضه خودرو در بورس مطرح می‌کنند، دستیابی تولیدکننده به قیمت افزایش یافته، به‌جای دلال است. این استدلال زمانی معنا پیدا می‌کند که برای خودروهایی که با زیان عرضه می‌شوند، صدق کند؛ لذا در مورد خودروهایی با قیمت بالا که دارای سود منصفانه برای خودروساز است، کاربردی ندارد. ایسنا نوشت حال با توجه به موافقت مجدد وزارت صنعت، معدن و تجارت برای عرضه برخی خودروها در بورس، جزییات موضوع را از وزارت صمت پیگیری کردیم.
وزارت صمت از ابتدا هم مخالف عرضه خودرو در بورس نبود
امید قالیباف؛ سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این باره اظهار کرد: وزارت صمت از ابتدا مخالف عرضه خودرو در بورس نبوده است. در مرحله اول عرضه در سامانه یکپارچه هم که مخالف عرضه محصولات گروه بهمن (دیگنیتی و فیدلینی) بود، به این دلیل بود که مقرر شده بود، همه در یک جا تجمیع شوند و اینگونه نباشد که هر خودروسازی جداگانه بخواهد به دلخواه خود، خودرو عرضه کند؛ در اینجا وزارت صمت، محکم ایستاد و عرضه خودرو در بورس را لغو کرد.
وزارت صمت احساس کرد برای برخی خودروها که تولید بیش از تقاضاست، امکان خروج از فرآیند قرعه‌کشی وجود دارد و طبیعتا امکان عرضه در بورس نیز فراهم است
برای خودروهای با امکان فروش بدون قرعه‌کشی، امکان عرضه در بورس نیز وجود دارد اما با هماهنگی
وی افزود: این موضوع تنها خواسته وزارت صمت نیز نبود، بلکه دادستانی و ریاست‌جمهوری نیز موضوع را خواستار شده بودند. پس از آن وزارت صمت احساس کرد برای برخی خودروها که تولید بیش از تقاضاست، امکان خروج از فرآیند قرعه کشی وجود دارد و طبیعتا امکان عرضه در بورس نیز فراهم است. در اتفاقی که روز گذشته (سه‌شنبه) در شورای عالی بورس رخ داد، در حقیقت شورای عالی بورس، بر درخواست وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس کالا صحه گذاشت؛ اما بالعکس موضوع به‌گونه‌ای اطلاع‌رسانی می‌شود که وزارت صمت با درخواست شورای عالی بورس مبنی بر عرضه خودروها موافقت کرده است. در حقیقت شورای عالی بورس برای آنکه خودروهای با میزان عرضه بیش از تقاضا بتوانند در بورس عرضه شوند، صحه گذاشته است. سخنگوی وزارت صمت تاکید کرد: اساسا بحث عرضه خودرو در بورس در دستور شورای عالی بورس نبوده است و خود وزیر صمت مطرح کردند که این آمادگی برای عرضه برخی خودروها در بستر بورس وجود دارد اما با هماهنگی وزار صمت. بنابراین خودروسازان بصورت دلبخواه نمی‌توانند در بورس یا حتی سامانه یکپارچه یا بازار آزاد عرضه کنند. این موضوع از نظر ما قابل قبول نیست اما با هماهنگی وزارت صمت عرضه خودروهایی که وزارت صمت تعیین خواهد کرد، قابل انجام است.
او در پاسخ به اینکه کدام خودروها قابلیت عرضه خواهند داشت، گفت: همانطور که اشاره شد، خودروهایی که تولید آنها برابر یا بیش از میزان تقاضا برای آنهاست، بالقوه می‌توانند در بورس هم عرضه شوند اما این بالقوه بودن، بدان معنا نیست که حتما وزارت صمت، اجازه دهد؛ لذا نیاز به بررسی دارد. به‌طور مثال فرض کنیم که وزارت صمت، تصمیم بگیرد خودروهای شاسی‌بلند در بورس عرضه شوند؛ در اینصورت تمام خودروسازان اعم از بخش خصوصی و شبه‌دولتی (ایران‌خودرو و سایپا) که خودروی شاسی‌بلند تولید می‌کنند، همگی باید در بورس عرضه کنند. همه مدل‌ها و توسط همه تولیدکنندگان باید در تنها از مسیر بورس باشد. تاکید می‌شود که این عرضه شاسی‌بلندها تنها یک نمونه به جهت تفهیم موضوع و منظور است.
قالیباف تصریح کرد: در مورد خودروهایی که تقاضا بسیار بیشتر از تولید است و اساس در حال حاضر موضوعیت برای عرضه بورس ندارند، طبعا اگر قرار باشد در بورس عرضه شوند، رقابت میان خریداران شکل خواهد گرفت و قیمت سومی شکل می‌گیرد که موجب سیگنال‌دهی به بازار و بر هم‌ریختگی آن شود؛ بنابراین این قبیل خودروها عرضه در بورس مطرح نیست.
وی در مورد زمان اجرا شدن این تصمیم نیز گفت: موضوع در حال بررسی‌های بیشتر است و هنوز برای زمان قطعی اجرا عرضه این خودروها در بورس تصمیمی گرفته نشده است. عرضه خودرو در بورس کالا در تاریخ ١٨ خرداد ماه با درخواست وزارت صنعت، معدن و تجارت تعلیق شده بود. در آن زمان مدیر بازرسی و امور اعضا بورس کالای ایران در نامه‌ای به شرکت‌های کارگزاری اعلام کرده بود که علیرغم آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای انجام معاملات خودرو در بورس کالا با توجه به نامه معاونت صنایع حمل و نقل وزارت صمت مبنی بر مصوبات شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، عرضه خودرو در بورس کالا تعلیق می‌شود.
محسن علیزاده، عضو ناظر در شورای عالی بورس در توئیتی نوشت: شورای عالی بورس و اوراق بهادار، امروز عرضه خودرو در بورس کالا را با هماهنگی وزارت صمت مصوب کرد. مجتبی دیبا، کارشناس بازارهای مالی گفت: چند هفته پیش قرار بود که عرضه خودرو در بورس کالا اجرایی شود. اما با یک نامه توسط وزارت صنعت جلوی آن گرفته و در وهله بعد و با توضیح کارشناسان قرار شد که خودرو در بازار سهام عرضه شود. وی ادامه داد: از طرفی سازمان بورس شیوه نامه داشت که قرار شد که با وزارت صمت هماهنگی کند تا قرعه کشی خودرو از بین برود. ایده اصلی این بود که نقش دلالی کمتر شده و درنهایت از بین برود و به نوعی شفافیت به وجود بیاید. این موضوع به واسطه عرضه و تقاضا در بورس کالا به وجود می‌آید.
این کارشناس بازارهای مالی اظهار می‌کند: مهم‌ترین دستاورد عرضه خودرو در این بازار کالایی، قیمت‌گذاری دستوری از روی این کالا برداشته می‌شود. این امر باعث پیشرفت صنایع خودروساز می‌شود و اگر این موضوع روی صورت مالی صنایع خودرویی اعمال شود، سهامدارا خرد می‌تواند منتفع شود و زیان سهامدار خرد نیز کاهش می‌یابد.
دیبا تشریح کرد: در حال حاضر تنها خودروهای داخلی در بورس عرضه می‌شوند و ممکن است به مرور خودروهای خارجی نیز وارد بازار سرمایه شوند. نهاد ناظر نیز با دید بهتری روی این موضوعات کار کند، تجربه قبلی نشان داده که عرضه خودرو در بازار سرمایه می‌تواند کاهش قیمت این محصولات و عایدی نقدینگی را نیز داشته باشد.
