بورس در تله
اگرچه هفته گذشته برای بازار سرمایه هفته‌ای نیمه‌تعطیل محسوب می‌شود و معاملات در این بازار با یک وقفه اثرگذار روبرو بوده است اما با این حال، آمارها حاکی از آن است که شاخص‌های بازار سهام، ارزش کل و حجم کل معاملات در هفته گذشته نسبت به هفته دوم مردادماه رشدی نامحسوس را تجربه کردند. بر این اساس آمار کل معاملات بورس حاکی از آن است که ارزش کل معاملات با ۵۷/۹ درصد افزایش از ۱۶۰ هزار و ۴۷۹ میلیارد ریال در هفته دوم مردادماه به ۱۷۵ هزار و ۸۳۹ میلیارد ریال در هفته منتهی به بیست و یکم مردادماه رسیده است. حجم کل معاملات نیز رشدی ۶۲/۱۶۱ درصدی را تجربه کرده و از ۲۳ هزار و ۵۰۷ میلیون سهم در هفته دوم مردادماه به ۶۱ هزار و ۵۰۰ میلیون سهم در هفته گذشته رسیده است. در این میان در طول هفته گذشته سیگنال‌های مثبتی از سوی بانک مرکزی پیرامون نرخ بهره بین‌بانکی به بورس مخابره شد. در همین حال خبرهای مثبتی هم از برجام به گوش می‌رسد. اکنون این سوال مطرح است که معمای پیچیده بازار سرمایه حل خواهد شد و رونق به بازار سرمایه بازمی‌گردد؟ برخی ناظران اقتصادی عنوان می‌کنند بازار سرمایه ایران همچون بسیاری از حوزه‌های دیگر، سیاست‌زده شده است و تا ابهامات سیاسی تعیین‌تکلیف نشود کاهشی شدن نرخ بهره بین‌بانکی و گزارش‌های مثبت سه ماهه شرکت‌ها هم نمی‌تواند بورس را از خواب رکودی، بیدار کند.
در حالی که بازار دوم سهام و بازار بدهی در هفته گذشته سبزپوش بودند، بازار اول سهام، بازار مشتقه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله عقب کشیدند؛ به‌طوری که ارزش معاملات در بازار اول سهام ۷۵/۴۷ درصد کاهش یافت و از ۵۰ هزار و ۸۲۲ میلیارد ریال در هفته دوم مردادماه به ۲۶ هزار و ۵۸۶ میلیارد ریال در هفته گذشته رسید. ارزش معاملات در بازار مشتقه نیز که در هفته دوم مردادماه ۲۱۹ میلیارد ریال بود، با افت ۲۴/۲۰ درصدی تا ۱۷۵ میلیارد ریال در هفته گذشته کاهش یافت. به گزارش ایسنا همچنین ارزش معاملات در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله کاهشی ۱۶/۸ درصدی داشت و از ۵۸ هزار و ۲۴۹ میلیارد ریال به ۵۳ هزار و ۴۹۴ میلیارد ریال رسید. این در حالی است که ارزش معاملات در بازار دوم سهام توانست ۶۵/۵۸ درصد افزایش یابد و از ۴۵ هزار و ۵۸۹ میلیارد ریال به ۷۲ هزار و ۳۲۸ میلیارد ریال برسد. همچنین ارزش معاملات در بازار بدهی رشدی ۳۲۰ درصدی داشت و از ۵۵۴۰ میلیارد ریال در هفته دوم مردادماه تا ۲۳ هزار و ۲۵۶ میلیارد ریال در هفته گذشته افزایش یافت. بر این اساس شاخص کل بورس با رشدی کمتر از یک درصدی از یک میلیون و ۴۳۷ هزار واحد در هفته دوم مردادماه به یک میلیون و ۴۴۸ هزار واحد در هفته گذشته رسید. شاخص کل با معیار هم‌وزن هم ۴۴/۱ درصد افزایش داشته و از ۳۸۴ هزار و ۵۵ واحد در هفته دوم مردادماه تا ۳۸۹ هزار و ۶۰۲ واحد در هفته گذشته افزایش یافت.
افزایش فشار متغیرها بر بورس
بازار سرمایه در حوصله‌سربرترین روزهای ممکن به سر می‌برد. بازار پرحاشیه بورس در دو سال گذشته، پس از موج صعودی سنگین که با استقبال بخش قابل‌توجهی از مردم همراه شد، شاهد ریزشی عجیب و غریب بود و سقوطی جدی را پشت سرگذاشت و سیل مردمی را که روی اقبال به آن نشان داده بودند در ناامیدی شدیدی فرو برد و سرمایه‌هایی را که همچون کوه یخ تا شاخص ۲ میلیون واحدی بزرگ شده بودند را در شاخص حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی آب کرد، پس از موج صعودی و نزولی بازار سرمایه، التهابات بازار روزبه‌روز کاسته شد و بازار پا به فضای رکودی گذاشت. ارزش معاملات از ۲۰ هزار میلیارد تومان به نحوی کاسته شد که این روزها حتی در برهه‌هایی به زیر ۲ هزار میلیارد تومان هم رسیده است که این موضوع حکایت از فضای سرد بازار بورس تهران در روزهای گرم مرداد ماه دارد. کارشناسان و صاحب‌نظران زیادی در خصوص دلایل رفتارهای عجیب و شاید کم‌سابقه بازار سرمایه صحبت کرده‌اند، از تخلفاتی که در نهادهای نظارتی مختلف مرتبط با بازار شکل گرفت تا عدم تعهد صندوق‌های بازارگردان به انجام تکالیف خود، از تصمیمات خلق‌الساعه مسوولان در خصوص بازار سرمایه تا عدم آگاهی تازه‌واردان به بازار سرمایه و هزار و یک دلیل دیگر که علت حال و هوای این روزهای بورس هستند.
نرخ بهره بین‌بانکی
در ادبیات اقتصادی چند سال اخیر کشور که شاید تعداد افراد فعال در بازارهای مالی به ویژه بازار سرمایه رشد چشمگیری کرده است، سوژه پرحاشیه و پرحرف و حدیثی تحت عنوان نرخ بهره بین‌بانکی، شکل گرفته است. به گزارش تسنیم، شاید کمتر فعال بورسی این روزها اخبار نرخ بهره بین‌بانکی را دنبال نکند، گرچه به اعتقاد اکثر کارشناسان نمی‌توان به صراحت گفت که نرخ بهره بین‌بانکی به‌طور مستقیم روی بازار سرمایه اثرگذار است و تغییرات جزئی و هفته‌ای آن تاثیر خاصی روی بازار می‌گذارد، اما همزمانی ریزش بازار سرمایه در سال‌های اخیر و تقارن آن با رشد نرخ بهره بین‌بانکی به‌طوری که وقتی بازار در روزهای رو به رشد خود در سال‌های قبل بود این نرخ حدود ۱۰ درصد و امروز که بازار پس از نزول در شرایط رکودی فرو رفته بالای ۲۰ درصد است، چشم و گوش فعالان و سرمایه‌گذاران بورس را به کوچک‌ترین تغییرات نرخ بهره بین‌بانکی حساس کرده است به‌طوری که با کوچک‌ترین تغییری که در این نرخ چه در جهت افزایش و چه در جهت کاهش رخ می‌دهد، واکنش نشان می‌دهند.
افت قیمت جهانی کامودیتی‌ها
اقتصاد جهانی پساکرونایی، تمام‌قد برای رویارویی با تورمی که حاصل از سیاست‌های انبساط پولی دولت‌ها برای عبور از وضعیت همه‌گیری ویروس کرونا اتخاذ شده بود، آماده می‌شود. در همین راستا بانک‌های مرکزی اقتصادهای بزرگ و پیشرو جهانی همگی به واسطه ابزارهای مالی و پولی که در اختیار دارند به دنبال لگام زدن بر اسب افسارگسیخته تورم هستند. فدرال‌رزرو به عنوان بانک مرکزی بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا و به تبع آن بانک‌های مرکزی سایر کشورها اکثرا با متوسل شدن به ابزار پولی نرخ بهره، سعی در انقباضی کردن اقتصاد خود دارند، به دنبال این رویکردهای انقباضی و کم شدن تقاضا در بازار کالا قیمت کامودیتی‌ها افت قابل‌توجهی را تجربه کردند. شرکت‌های کامودیتی‌محور در بورس تهران، که اغلب از ارزش بازار بالایی برخوردار هستند به تبعیت از کاهش قیمت کامودیتی‌های جهانی، با کاهش قیمت مواجه شدند و در همین راستا طی چند روز گذشته شاخص کل بورس پس از کشمکش‌های بی‌حاصل در نهایت سطح یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی را هم از دست داد و به یأس و ناامیدی فعالان بازار سهام برای حرکت قیمت‌ها در روزهای بعدی افزود.
