سیاست اختلال در حوزه اینترنت

مرضیه  ادهم

در یک سال اخیر، بارها در اظهارنظر مسوولان تأیید و تکذیب و حرف‌های متناقض می‌شنیدیم، اما این گزارش به وضوح برخی اهداف وزارتخانه در خصوص فضای مجازی را ترسیم می‌کند. سیاست کلانی که وزارت ارتباطات به فضای مجازی دارد و در این گزارش مشهود است مختل شدن اینترنت است. یک وجه از ایجاد اختلال، افزایش هزینه استفاده از اینترنت است. این روزها هزینه استفاده از اینترنت زیاد شده و در مواردی حتی خرید اینترنت دیگر به‌صرفه نیست و مصرف کاربر به‌نوعی مختل و محدود می‌شود. اختلال‌های فنی که محدودکننده دسترسی و استفاده کاربران از اینترنت می‌شود نیز نوع دیگری از مختل کردن فضای مجازی محسوب می‌شود که پیامدهای منفی بسیاری داشته است. در یک سال اخیر به دلیل اختلال‌های مختلف در اینترنت میزان و نحوه استفاده ما از این فضا کمتر شد. علاوه بر افراد، کسب‌وکارهایی که برای ایجاد و پیشبرد خود به سرعت و کیفیت مطلوب اینترنت نیاز داشتند نیز در نطفه خفه شدند. بنابراین امکان نوآوری، خلاقیت و کارآفرینی نیز محدود شد. گزارش عملکرد وزارت ارتباطات نشان می‌دهد همان نکاتی که مورد اعتراض شهروندان و کاربران اینترنت قرار گرفته بود به عنوان دستاورد وزارت ارتباطات در نظر گرفته شده است. دولت در این خصوص رویکرد «همین که هست» داشته و از چشم‌اندازی سیاه‌تر از امروز خبر می‌دهد. بنابراین، دولت نه‌تنها ابایی از گزارش کردن این اختلال‌ها نداشته بلکه به نظر می‌رسد خودش می‌خواهد که این اختلالات وجود داشته باشد. وجود شش ماه اختلال در اینترنت در عصر حاضر و در شرایط فعلی تکنولوژی معادل یک نسل عقب افتادن از حوزه فناوری و نوآوری است و امیدواریم دولت در آینده قصد ادامه دادن این مسیر را نداشته باشد و سیاست‌گذاری طولانی‌مدت برای ایمن‌سازی و آموزش را جایگزین این روند کند. سالم‌سازی اینترنت یک سیاستگذاری کلان به حساب می‌آید که دغدغه همه حکومت‌ها و دولت‌ها است، سیاستگذاری در حوزه کودک و نوجوان موضوعی به‌ شدت پیچیده محسوب می‌شود که باید در هماهنگی با همه ذی‌نفعان و نهادهای تأثیرگذار انجام شود. حال آنکه اقدامات اخیر وزارت ارتباطات در فرآیند سالم‌سازی اینترنت کشور انجام نشده است. کاری که وزارت ارتباطات انجام داد این نبود که بسته‌ای را پیشنهاد بدهد، والدین و مدارس به کودکان آموزش بدهند و در نهایت، کاربران این حق را داشته باشند که بسته انتخابی مشخصی برای کودکان کمتر از ۱۳ سال انتخاب کنند، اما حالا این وزارتخانه همه کاربران اینترنت در ایران را کودک تلقی کرد و با اقداماتی مثل فعال کردن safe search سالم‌سازی را برای همه سنین ایجاد کرد. این سیاستگذاری نگاهی قیّم‌محور داشت و همه را به چشم کودک می‌دید که در نهایت هم کارکرد برعکسی ایجاد کرد. نتیجه این نگاه، افزایش استفاده از VPN است که اینترنت کاربر را از نظر آلوده بودن و هک شدن ناامن کرده است. این اقدام همچنین، منجر به آشنایی کودکان با نحوه دور زدن safe search و اینگونه محدودیت‌ها نیز شد و درنتیجه این سالم‌سازی را نهایتا به یک کژکارکرد تبدیل کرد. بنابراین سالم‌سازی مدنظر وزارت ارتباطات عملا اتفاق نیفتاده و اتفاقا با سرعت بیشتری یک نوع ناسالم‌سازی رخ داده است. این در حالی است که تعریف قوانین مشخص، تعیین اختیارات والدین، اعطای نقش مشخص به آموزش و پرورش و ارایه آموزش‌های مناسب را راهکار جایگزین مطلوبی است که می‌تواند کنترل مصرف رسانه‌ای کودکان را ممکن کند.