سوءاستفاده از قانون واردات کامیون‌های دست دوم
اخیراً موضوع واردات کامیون‌های دست دوم اروپایی با نامه‌نگاری مهرداد ارونقی معاون سابق گمرک به رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی و محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی مبنی بر «غیرقانونی بودن مشروط کردن پلاک شدن این خودروهای سنگین به اسقاط یک دستگاه کامیون فرسوده»، وارد فاز جدیدی شده است. این در حالی است که موضوع واردات کامیون‌های دست دوم اروپایی که موضوع بند «ث» ماده ۳۰ قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه است، در پی افزایش قیمت کامیون‌های فرسوده و با سودجویی برخی دلالان مبنی بر صدور گواهی اسقاط (از رده خارج کردن کامیون‌های فرسوده) با هزینه‌های بالای یک میلیارد و بعضاً تا ۱.۲ میلیارد تومان، با مشکلاتی مواجه شده است. به خصوص که وزارت صمت از موضوع واردات کامیون‌های فرسوده به‌طور کامل کنار گذاشته شده و همه تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در این زمینه به ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای از دستگاه‌های تابعه وزارت راه و شهرسازی واگذار شده است. داریوش امانی معاون وزیر راه و شهرسازی و رییس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اخیراً در نشستی مشترک با پلیس راهور درباره نقاط حادث خیز جاده‌ها و سفرهای اربعین درباره نوسازی ناوگان باری جاده‌ای از محل بند «ث» ماده ۳۰ قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه و واردات کامیون‌های زیر ۳ سال کارکرد اروپایی اظهار کرد: از ابتدای انقلاب تا سال گذشته تنها ۲۰ هزار دستگاه کامیون نوسازی شده بود چون دولت باید از محل وجود اداره شده در بانک‌های عامل، با سازندگان داخلی تسهیلات بدهد. وی ادامه داد: اما از وقتی موضوع نوسازی از محل واردات کامیون‌های دست دوم را به بخش خصوصی واگذار کردیم، این روند با موفقیت پیگیری شد و در حال حاضر واردات ۲۶ تا ۲۷ هزار ناوگان به روز ثبت سفارش شده است؛ از این تعداد، ۱۷ هزار دستگاه وارد گمرک شده، ۱۰ هزار و ۷۰۰ دستگاه ترخیص شده و ۴۵۶۰ دستگاه کامیون نیز پلاک‌گذاری و شماره‌گذاری شده‌اند و مابقی هم منتظر شماره‌گذاری هستند. به گفته امانی رییس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، واردات کامیون‌های دست دوم اروپایی ۵ آیتم اصلی شامل تأمین ارز از محل خارجی، ارایه گواهی استاندارد، ارایه گواهی خدمات پس از فروش، ارایه گواهی اسقاط و ارایه تأییدیه محیط زیست دارد که باید همه آنها ارایه شود. وی تأکید کرد: دولت در این خصوص هیچ امکاناتی نداده و تنها تخفیف ۲۵ درصدی تعرفه‌های گمرکی را به واردکنندگان می‌دهد. ادعای رییس سازمان راهداری در خصوص الزامی بودن ارایه گواهی اسقاط کامیون فرسوده در برابر کامیون نوساز در حالی است که ارونقی معاون سابق گمرک ایران در نامه‌ای به وزیر راه، این موضوع را غیرقانونی می‌داند.
موضوعی که سبب شده تا در ماه‌های اخیر سازمان راهداری در نامه‌ای به گمرک اعلام کند که واردکنندگان می‌توانند کامیون‌ها را ترخیص کنند اما نمی‌توانند تا زمانی که گواهی اسقاط ارایه دهند، نامه معرفی به پلیس راهور برای شماره‌گذاری را دریافت کنند. گفته می‌شود در نتیجه اجرای این بخشنامه، در حال حاضر حدود ۴ تا ۵ هزار دارنده کامیون‌های وارد شده به کشور، توانسته‌اند کامیون‌ها را از گمرک ترخیص کنند اما امکان استفاده از آن را در جاده‌ها و جابه‌جایی کالا ندارند. علی وکیلی مدیرکل واردات گمرک در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره آخرین وضعیت رسوب کامیون‌های وارداتی در محوطه‌های گمرک اظهار کرد: ورود هر کالایی به کشور، مستلزم آن است که در سامانه ثبت سفارش، درج شده باشد. وی افزود: اما در موضوع واردات کامیون‌های زیر ۳ سال کارکرد اروپایی، موضوع به‌طور کامل در اختیار وزارت راه و شهرسازی و ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای قرار گرفته است. مدیرکل دفتر واردات گمرک ایران با بیان اینکه ثبت سفارش واردات کامیون یک فرآیند ادامه‌دار و مستمر است و اگر ثبت سفارشی انجام شود، ما هم در گمرک تشریفات ترخیص آن را انجام می‌دهیم، ادامه داد: یکی از موضوعاتی که در واردات کامیون الزامی است، ارایه گواهی اسقاط کامیون فرسوده است که یک فرآیند زمان بر و هزینه بر است. وی تصریح کرد: به دلیل همین طولانی شدن و هزینه بر بودن ارایه گواهی اسقاط، لذا بر اساس توافقات صورت گرفته، قرار شد ترخیص کامیون‌های وارداتی از محوطه‌های گمرکی انجام شود اما شماره‌گذاری و پلاک شدن خودروهای سنگین به بعد از ارایه گواهی اسقاط منتقل شود. به گفته وکیلی، از مزایای اجرای این طرح (اول ترخیص از گمرک بعد شماره‌گذاری با ارایه گواهی اسقاط کامیون فرسوده) می‌توان به ۳ مساله «جلوگیری از متروکه شدن و سپس انتقال کالا به سازمان تملیکی» «کاهش هزینه‌های انبارداری برای واردکننده یا رانندگان» و «تخلیه شدن انبارها و محوطه‌های گمرک» اشاره کرد. این مقام مسوول در گمرک بیان کرد: چند روز قبل ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت سازمان راهداری و جمل و نقل جاده‌ای، نامه‌ای مبنی بر بازگشت مرحله گواهی اسقاط به قبل از ترخیص از گمرک، ارسال کرد؛ ولی مجدداً این نامه ابطال و اعلام شد روند قبلی در خصوص شماره‌گذاری کامیون‌های وارداتی بعد از ترخیص از گمرک، همچنان ادامه یابد. وکیلی یادآور شد: در حال حاضر بیشترین رسوب کامیون‌های وارداتی در گمرکات غرب تهران، سهلان، ارومیه و زنجان وجود دارد؛ اما کامیون‌ها مرتباً در حال ورود به گمرکات و سپس ترخیص هستند. وی تأکید کرد: در حال حاضر تا پایان ۸ مرداد ۱۴۰۱، ۱۸ هزار و ۶۰۰ کامیون وارد گمرکات شده که ۱۵ هزار و ۵۰۸ دستگاه اظهار شده است. ۳ هزار و ۹۲ دستگاه کامیون نیز اظهار نشده در انبارهای گمرک باقی مانده‌اند؛ ۱۲ هزار و ۴۵۰ دستگاه کامیون هم ترخیص شده و مابقی در انتظار ترخیص از گمرکات هستند.
